चालू घडामोडी 25, मार्च 2025 | स्वदेश दर्शन 2.0 योजना ? | Swadesh Darshan Scheme 2.0
स्वदेश दर्शन 2.0 योजना ?
Swadesh Darshan Scheme 2.0
Subject : GS - सरकारी योजना, पर्यटन
सरळसेवा, रेल्वे, तलाठी, वनरक्षक, पोलीस भरती, अग्निवीर , SSC GD, MPSC, UPSC परीक्षेसाठी विचारलेले / संभाव्य महत्त्वपूर्ण प्रश्न
प्रश्न) देशातील पर्यटन स्थळांच्या विकासासाठी स्वदेश दर्शन योजना केव्हा सुरू करण्यात आली ?
1. 2009-10
2. 2014-15
3. 2018-19
4. 2024-25
उत्तर : 2014-15
बातमी काय आहे ?
• देशातील पर्यटन स्थळांच्या विकासासाठी केंद्र सरकारने स्वदेश दर्शन योजना, स्वदेश दर्शन 2.0 या नवीन स्वरूपात लागू केली आहे.
• याअंतर्गत, 791.25 कोटी रुपये खर्चाच्या 34 प्रकल्पांना मंजुरी देण्यात आली आहे.
• ही माहिती केंद्रीय पर्यटन आणि संस्कृती मंत्री गजेंद्र सिंह शेखावत यांनी राज्यसभेत दिली.
स्वदेश दर्शन योजना केव्हा सुरू करण्यात आली ?
• 2014-15 मध्ये पर्यटन मंत्रालयाने स्वदेश दर्शन योजना सुरू केली.
• ही 100% केंद्र सरकारकडून निधी मिळवलेली म्हणजे च केंद्रीय क्षेत्र योजना (Central Sector Scheme) आहे.
• भारतात शाश्वत आणि जबाबदार पर्यटन विकसित करण्यासाठी ही योजना सुरू करण्यात आली.
स्वदेश दर्शन योजना म्हणजे काय ?
• केंद्र सरकार, राज्य सरकारांना तसेच केंद्रशासित प्रदेश प्रशासनांना देशातील पर्यटन संबंधित पायाभूत सुविधांच्या विकासासाठी आर्थिक मदत देऊ करते.
• मंजूर प्रकल्पांचे संचालन आणि देखभाल (Operation & Maintenance) ही संबंधित राज्य/केंद्रशासित प्रदेश सरकारांची जबाबदारी असते.
स्वदेश दर्शन 2.0 :
• स्वदेश दर्शन 2.0 ही योजना स्वदेश दर्शन ची सुधारित आवृत्ती आहे.
• शाश्वत आणि जबाबदार पर्यटन स्थळे विकसित करण्यासाठी स्वदेश दर्शन योजनेला एक समग्र ध्येय म्हणून विकसित करण्याकडे ही लक्ष देते.
• 'व्होकल फॉर लोकल' (‘Vocal for Local’) या मंत्रासह, स्वदेश दर्शन 2.0 ही सुधारित योजना पर्यटन स्थळ म्हणून भारताच्या पूर्ण क्षमतेची जाणीव करून "आत्मनिर्भर भारत" (Aatmanirbhar Bharat) साध्य करण्याचा प्रयत्न करते.
• यासाठी खाजगी क्षेत्रातील गुंतवणूक वाढवण्याला महत्त्वही देते.
स्वदेश दर्शन योजनेची उद्दिष्टे कोणती ?
स्वदेश दर्शन योजना का सुरू करण्यात आली ?
योजनेचे फायदे काय ?
• पर्यटकांचा अनुभव/समाधान वाढविण्यासाठी पर्यटन सुविधा सेवांचा विकास करणे.
• पर्यटनाला आर्थिक विकास आणि रोजगार निर्मितीचे प्रमुख इंजिन म्हणून स्थान देणे.
• नियोजनबद्ध आणि प्राधान्यक्रमाने पर्यटन क्षमता असलेले सर्किट विकसित करणे.
• ओळखल्या जाणाऱ्या प्रदेशांमध्ये उपजीविका निर्माण करण्यासाठी देशाच्या सांस्कृतिक आणि वारसा मूल्यांना प्रोत्साहन देणे.
• सर्किट/गंतव्यस्थानांमध्ये जागतिक दर्जाच्या पायाभूत सुविधा विकसित करून शाश्वत पद्धतीने पर्यटकांचे आकर्षण वाढवणे.
• पर्यटन, आतिथ्य आणि मालमत्ता व्यवस्थापनात खाजगी क्षेत्रातील गुंतवणूक वाढवण्याचे उद्दिष्ट आहे.
