चालू घडामोडी 06, जानेवारी 2025 | मराठी पत्रकार दिन

Important Affairs

03-01-2025

चालू घडामोडी 03, जानेवारी 2025 | क्रांतीज्योती सावित्रीबाई फुले | Krantijyoti Savitri Bai Phule

क्रांतीज्योती सावित्रीबाई फुले

Krantijyoti Savitri Bai Phule

भारतातील पहिल्या शिक्षिका, भारतीय स्त्रीमुक्ती चळवळीच्या आद्य प्रणेत्या क्रांतीज्योती सावित्रीमाई फुले यांना विनम्र अभिवादन 🙏💐💐

Subject : GS - दिनविशेष, इतिहास- महाराष्ट्रातील समाजसुधारक

सरळसेवा, पोलीस भरती, अग्निवीर , SSC GD, MPSC, UPSC परीक्षेसाठी विचारलेले / संभाव्य महत्त्वपूर्ण प्रश्न

प्रश्न) 1893 साली सासवड येथे झालेल्या सत्यशोधक परिषदेचे अध्यक्षपद कोणी भूषविले ?

1. ज्योतीबा फुले

2. क्रांतीज्योती सावित्रीबाई फुले

3. डॉ. बाबासाहेब आंबेडकर

4. आनंदीबाई जोशी

उत्तर : क्रांतीज्योती सावित्रीबाई फुले

क्रांतीज्योती सावित्रीबाई फुले यांबद्दल परीक्षेसाठी IMP वनलाईनर पॉईंट्स :

• क्रांतीज्योती सावित्रीबाई फुले यांचा जन्म 3 जानेवारी 1831 रोजी सातारा जिल्ह्याच्या खंडाळा तालुक्यातील नायगाव येथे झाला.

• 1840 मध्ये त्यांचा विवाह ज्योतिबा फुले यांच्याशी झाला.

• लग्नानंतर ज्योतिबांनी त्यांना घरीच शिक्षण द्यायला सुरुवात केली.

• 1848 रोजी जोतिराव फुले यांनी पुण्याच्या बुधवार पेठेतील भिडे वाड्यात मागासवर्गीय मुलींसाठी पहिली शाळा सुरू केली. आणि सावित्रीबाई फुले त्या शाळेच्या पहिल्या शिक्षिका व मुख्याध्यापिका झाल्या.

• क्रांतीज्योती सावित्रीबाई फुले भारताच्या पहिल्या शिक्षिका व मुख्याध्यापिका झाल्या.

• 1852 मध्ये सावित्रीमाईंनी महिलांच्या हक्कांबद्दल जागरुकता निर्माण करण्यासाठी महिला सेवा मंडळ सुरू केले.

• 1863 साली जोतीराव-सावित्रीबाईंनी गंजपेठेतील राहत्या घरात विधवा स्त्रियांच्या समस्या लक्षात घेऊन बालहत्या प्रतिबंधकगृहाची स्थापना केली

• समता, स्वातंत्र्य आणि विवेकनिष्ठा या तत्त्वांवर आधारित नवा आधुनिक समाज निर्माण करण्यासाठी 24 सप्टेंबर 1873 रोजी पुणे येथे जोतिराव फुले यांनी ‘सत्यशोधक समाजा’ ची स्थापना केली यात आणि अशा सर्वच कार्यात सावित्रीबाईंची खंबीर साथ त्यांना लाभली.

• 1890 मध्ये ज्योतिबांच्या मृत्यूनंतर सावित्रीमाईंनी सत्यशोधक समाज या संस्थेचे कार्य पुढे नेले.

• 1893 साली सासवड येथे झालेल्या सत्यशोधक परिषदेचे अध्यक्षपद सावित्रीमाईंनी भूषविले.

• 1876-1877 आणि 1896 या काळात महाराष्ट्रात भयंकर दुष्काळ पडला होता. त्या वेळी सावित्रीबाईंनी गोरगरिबांना खूप मदत केली. सत्यशोधक समाजाद्वारे ठिकठिकाणी अन्नछत्रे उघडून भोजनाची व्यवस्था करण्यात आली.

मृत्यू :

• 1897 पासून पुण्यात प्लेगची साथ आली, तेव्हा मृत्यूला न घाबरता सावित्रीबाईंनी प्लेगबाधित रुग्णांची सेवाशुश्रूषा केली.

• पण अखेर त्यांना प्लेगची बाधा होऊन 10 मार्च 1897 रोजी त्यांचे निधन झाले.

साहित्य :

सावित्रीबाई या एक प्रतिभासंपन्न कवयित्री होत्या.

• ‘ काव्यफुले’ (1854) - काव्यसंग्रह

• ‘बावनकशी सुबोध रत्नाकर’ (1892) - काव्यसंग्रह

• "जा, शिक्षण मिळवा" - कविता

महाराष्ट्रात बालिका दिन केव्हा असतो ?

• बालिका दिवस हा महाराष्ट्रामध्ये क्रांतीज्योती सावित्रीमाई फुले यांच्या जयंती निमित्त साजरा केला जातो.

• 3 जानेवारी हा सावित्रीबाईंचा जन्मदिवस संपूर्ण महाराष्ट्रात बालिका दिन व महिला मुक्तीदिन म्हणून साजरा केला जातो.

• महाराष्ट्र शासनाकडून 1955 पासून 3 जानेवारी हा दिवस बालिका दिन म्हणून साजरा करण्यास सुरुवात झाली.

Important Affairs

03-01-2025

चालू घडामोडी 03, जानेवारी 2025 | मेजर ध्यानचंद खेलरत्न पुरस्कार | Major Dhyan Chand Khel Ratna Awards 2024

मेजर ध्यानचंद खेलरत्न पुरस्कार

Major Dhyan Chand Khel Ratna Awards 2024

बातमी काय आहे ?

• क्रीडा क्षेत्रातले सर्वात प्रतिष्ठित मेजर ध्यानचंद खेलरत्न पुरस्कारांची नुकतीच घोषणा करण्यात आली.

• 17 जानेवारी 2025 रोजी, राष्ट्रपती द्रौपदी मुर्मु यांच्या हस्ते पुरस्कार विजेत्यांना पुरस्कार प्रदान करण्यात येतील.

Subject : GS - खेळ, पुरस्कार

प्रश्न) मेजर ध्यानचंद खेलरत्न पुरस्कार 2024, खालील पैकी कोणाला देण्यात येणार आहे ?

1. श्री हरमनप्रित सिंग

2. श्री प्रवीणकुमार

3. श्री डी. गुकेश

4. वरील सर्वांना

उत्तर : वरील सर्वांना

मेजर ध्यानचंद खेलरत्न पुरस्काराने कोणाला सन्मानित करण्यात येणार आहे ?

1. बुध्दिबळ विश्वविजेता डी. गुकेश

2. पॅरिस ऑलिम्पिकमध्ये नेमबाजीत दोन पदकं जिंकणारी मनु भाकर

3. भारतीय पुरुष हॉकी संघाचे कर्णधार हरमनप्रित सिंग

4. पॅरालिम्पिक सुवर्णपदक विजेते ॲथलिट प्रवीणकुमार यांची मेजर ध्यानचंद खेलरत्न पुरस्कार 2024, पुरस्कारासाठी निवड करण्यात आली आहे.

‘मेजर ध्यानचंद खेलरत्न पुरस्कार’ मिळणारा सर्वात युवा खेळाडू कोण ?

हा पुरस्कार मिळवणारा डी. गुकेश सर्वात युवा खेळाडू ठरला आहे.

‘मेजर ध्यानचंद खेलरत्न पुरस्कार’ कोणाला देण्यात येतो ?

मागील 4 वर्षांमध्ये क्रीडा क्षेत्रात सर्वोत्तम, नेत्रदीपक कामगिरी केलेल्या खेळाडूंना ‘मेजर ध्यानचंद खेलरत्न पुरस्कार’ दिला जातो.

मेजर ध्यानचंद खेलरत्न पुरस्काराची स्थापना केव्हा करण्यात आली ?

• 1991- 1992 मध्ये या पुरस्काराची स्थापना करण्यात आली.

• या पुरस्काराचे पूर्वीचे नाव राजीव गांधी खेळ रत्न पुरस्कार असे होते.

• भारत सरकारने 2021 मध्ये राजीव गांधी खेलरत्न पुरस्काराचे नाव बदलून मेजर ध्यानचंद खेलरत्न पुरस्कार असे केले.

‘मेजर ध्यानचंद खेलरत्न पुरस्कार’ विजेते पहिले व्यक्ती कोण ?

बुद्धिबळ ग्रँडमास्टर श्री विश्वनाथन आनंद हे ‘मेजर ध्यानचंद खेलरत्न पुरस्काराचे’ पहिले विजेते होते.

मेजर ध्यानचंद यांबद्दल परीक्षेसाठी IMP वनलाईनर पॉईंट्स :

• मेजर ध्यानचंद यांचा जन्म 29 ऑगस्ट 1905 रोजी अलाहाबाद येथे झाला.

• मेजर ध्यानचंद हे भारताच्या स्वातंत्र्यपूर्व काळातील एक प्रमुख हॉकीपटू होते.

• त्यांच्या हॉकी खेळातील प्रभुत्व आणि खेळाची समज यामुळे त्यांना “हॉकीचा जादूगार” म्हणून आोळखले जाते.

• 1928, 1932 आणि 1936 उन्हाळी ऑलिंपिकमध्ये भारताने हॅटट्रिक साधत सलग तीन वर्षे ऑलिम्पिकमध्ये सुवर्णपदक जिंकली त्यात त्यांचे मोलाचे योगदान होते.

• 1926 ते 1948 दरम्यान त्यांनी भारतासाठी 185 सामने खेळून 400 हून अधिक गोल केले.

• 1956 मध्ये ते भारतीय लष्कराच्या पंजाब रेजिमेंटमध्ये मेजर म्हणून ते निवृत्त झाले.

पुरस्कार आणि सन्मान :

• 1956 मध्ये त्यांना पद्मभूषण हा तिसरा सर्वोच्च नागरी पुरस्कार मिळाला.

• 2012 मध्ये, भारत सरकारने 29 ऑगस्ट हा त्यांचा जन्मदिवस दरवर्षी राष्ट्रीय क्रीडा दिन म्हणून साजरी करण्याचा निर्णय घेतला.

• त्यांचा सन्मान करण्यासाठी, भारत सरकारने 2021 मध्ये राजीव गांधी खेलरत्न पुरस्काराचे नाव बदलून मेजर ध्यानचंद खेलरत्न पुरस्कार असे केले.