क्रांतीज्योती सावित्रीबाई फुले

Krantijyoti Savitri Bai Phule

भारतातील पहिल्या शिक्षिका, भारतीय स्त्रीमुक्ती चळवळीच्या आद्य प्रणेत्या क्रांतीज्योती सावित्रीमाई फुले यांना विनम्र अभिवादन 🙏💐💐

Subject : GS - दिनविशेष, इतिहास- महाराष्ट्रातील समाजसुधारक

सरळसेवा, पोलीस भरती, अग्निवीर , SSC GD, MPSC, UPSC परीक्षेसाठी विचारलेले / संभाव्य महत्त्वपूर्ण प्रश्न

प्रश्न) 1893 साली सासवड येथे झालेल्या सत्यशोधक परिषदेचे अध्यक्षपद कोणी भूषविले ? 

1. ज्योतीबा फुले

2. क्रांतीज्योती सावित्रीबाई फुले

3. डॉ. बाबासाहेब आंबेडकर

4. आनंदीबाई जोशी

उत्तर : क्रांतीज्योती सावित्रीबाई फुले

क्रांतीज्योती सावित्रीबाई फुले यांबद्दल परीक्षेसाठी IMP वनलाईनर पॉईंट्स : 

• क्रांतीज्योती सावित्रीबाई फुले यांचा जन्म 3 जानेवारी 1831 रोजी सातारा जिल्ह्याच्या खंडाळा तालुक्यातील नायगाव येथे झाला.

• 1840 मध्ये त्यांचा विवाह ज्योतिबा फुले यांच्याशी झाला.

• लग्नानंतर ज्योतिबांनी त्यांना घरीच शिक्षण द्यायला सुरुवात केली.

• 1848 रोजी जोतिराव फुले यांनी पुण्याच्या बुधवार पेठेतील भिडे वाड्यात मागासवर्गीय मुलींसाठी पहिली शाळा सुरू केली. आणि सावित्रीबाई फुले त्या शाळेच्या पहिल्या शिक्षिका व मुख्याध्यापिका झाल्या.

• क्रांतीज्योती सावित्रीबाई फुले भारताच्या पहिल्या शिक्षिका व मुख्याध्यापिका झाल्या.

• 1852 मध्ये सावित्रीमाईंनी महिलांच्या हक्कांबद्दल जागरुकता निर्माण करण्यासाठी महिला सेवा मंडळ सुरू केले.

• 1863 साली जोतीराव-सावित्रीबाईंनी गंजपेठेतील राहत्या घरात विधवा स्त्रियांच्या समस्या लक्षात घेऊन बालहत्या प्रतिबंधकगृहाची स्थापना केली

• समता, स्वातंत्र्य आणि विवेकनिष्ठा या तत्त्वांवर आधारित नवा आधुनिक समाज निर्माण करण्यासाठी 24 सप्टेंबर 1873 रोजी पुणे येथे जोतिराव फुले यांनी ‘सत्यशोधक समाजा’ ची स्थापना केली यात आणि अशा सर्वच कार्यात सावित्रीबाईंची खंबीर साथ त्यांना लाभली.

• 1890 मध्ये ज्योतिबांच्या मृत्यूनंतर सावित्रीमाईंनी सत्यशोधक समाज या संस्थेचे कार्य पुढे नेले. 

• 1893 साली सासवड येथे झालेल्या सत्यशोधक परिषदेचे अध्यक्षपद सावित्रीमाईंनी भूषविले.

• 1876-1877 आणि 1896 या काळात महाराष्ट्रात भयंकर दुष्काळ पडला होता. त्या वेळी सावित्रीबाईंनी गोरगरिबांना खूप मदत केली. सत्यशोधक समाजाद्वारे ठिकठिकाणी अन्नछत्रे उघडून भोजनाची व्यवस्था करण्यात आली.  

मृत्यू : 

• 1897 पासून पुण्यात प्लेगची साथ आली, तेव्हा मृत्यूला न घाबरता सावित्रीबाईंनी प्लेगबाधित रुग्णांची सेवाशुश्रूषा केली.

• पण अखेर त्यांना प्लेगची बाधा होऊन 10 मार्च 1897 रोजी त्यांचे निधन झाले.

साहित्य : 

सावित्रीबाई या एक प्रतिभासंपन्न कवयित्री होत्या. 

• ‘ काव्यफुले’ (1854) - काव्यसंग्रह

• ‘बावनकशी सुबोध रत्नाकर’ (1892) - काव्यसंग्रह

• "जा, शिक्षण मिळवा" - कविता

महाराष्ट्रात बालिका दिन केव्हा असतो ? 

• बालिका दिवस हा महाराष्ट्रामध्ये क्रांतीज्योती सावित्रीमाई फुले यांच्या जयंती निमित्त साजरा केला जातो.

• 3 जानेवारी हा सावित्रीबाईंचा जन्मदिवस संपूर्ण महाराष्ट्रात बालिका दिन व महिला मुक्तीदिन म्हणून साजरा केला जातो.

• महाराष्ट्र शासनाकडून 1955 पासून 3 जानेवारी हा दिवस बालिका दिन म्हणून साजरा करण्यास सुरुवात झाली.

UIDAI चे नवे CEO कोण ? 

Subject : GS - नियुक्ती, राज्यशास्त्र

सरळसेवा, पोलीस भरती, अग्निवीर , SSC GD, MPSC, UPSC परीक्षेसाठी विचारलेले / संभाव्य महत्त्वपूर्ण प्रश्न

प्रश्न) अलिकडेच भारतीय विशिष्ट ओळख प्राधिकरणाचे (UIDAI) मुख्य कार्यकारी अधिकारी (CEO) म्हणून खालील पैकी कोणाची नियुक्ती करण्यात आली ? 

1. श्री व्ही. रामसुब्रमण्यम

2. श्री भुवनेश कुमार

3. श्री संजय मल्होत्रा

4. श्री अनुराग गर्ग

उत्तर : श्री भुवनेश कुमार

बातमी काय आहे ? 

• भारतीय विशिष्ट ओळख प्राधिकरणाचे (UIDAI) मुख्य कार्यकारी अधिकारी (CEO) म्हणून श्री भुवनेश कुमार यांनी नुकताच पदभार स्वीकारला. 

• श्री भुवनेश कुमार हे उत्तर प्रदेश कॅडरचे 1995 च्या बॅचचे भारतीय प्रशासकीय सेवेचे (IAS) अधिकारी आहेत.

भारतीय विशिष्ट ओळख प्राधिकरण म्हणजे काय ? 

Unique Identification Authority of India (UIDAI) 

• भारतीय विशिष्ट ओळख प्राधिकरण (UIDAI) हे 12 जुलै 2016 रोजी भारत सरकारने आधार अधिनियम, 2016 च्या तरतुदींनुसार स्थापित केलेले कार्यालय आहे.

• UIDAI ही एक वैधानिक संस्था आहे.

• UIDAI ही इलेक्ट्रॉनिक्स आणि माहिती तंत्रज्ञान मंत्रालय (MeitY) अंतर्गत काम करते. 

भारतीय विशिष्ट ओळख प्राधिकरण (UIDAI) काय काम करते ? 

• हे युनिक आयडेंटिफिकेशन नंबर (UID) जारी करण्यासाठी तयार केले गेले आहे, ज्याला भारतातील सर्व रहिवाशांना ‘आधार क्रमांक’ म्हणूनही ओळखले जाते. 

• आधार कायदा 2016 अंतर्गत, UIDAI आधार नावनोंदणी आणि प्रमाणीकरणासाठी जबाबदार आहे.

• ज्यात आधार जीवनचक्राच्या सर्व टप्प्यांचे संचालन आणि व्यवस्थापन, 

• व्यक्तींना आधार क्रमांक जारी करण्यासाठी धोरण, प्रक्रिया आणि प्रणाली विकसित करणे आणि प्रमाणीकरण (authentication) करणे

• व्यक्तींचे प्रमाणीकरण रेकॉर्ड ओळख माहितीची सुरक्षा करणे.

आधार म्हणजे काय ? 

What is Aadhar ?

• विशिष्ट पडताळणी प्रक्रियेनंतर UIDAI द्वारे भारतातील रहिवाशांना जारी केलेला हा 12-अंकी वैयक्तिक ओळख क्रमांक आहे.

• हे भारतातील रहिवाशांसाठी ओळखीचा पुरावा आणि पत्त्याचा पुरावा म्हणून काम करते.

• हे रहिवाशांना बँकिंग, मोबाईल फोन कनेक्शन आणि इतर सरकारी आणि गैर-सरकारी सेवांद्वारे प्रदान केलेल्या विविध सेवांचा योग्य वेळी लाभ घेण्यास मदत करते. 

मेजर ध्यानचंद खेलरत्न पुरस्कार 

Major Dhyan Chand Khel Ratna Awards 2024

बातमी काय आहे ? 

• क्रीडा क्षेत्रातले सर्वात प्रतिष्ठित मेजर ध्यानचंद खेलरत्न पुरस्कारांची नुकतीच घोषणा करण्यात आली. 

• 17 जानेवारी 2025 रोजी, राष्ट्रपती द्रौपदी मुर्मु यांच्या हस्ते पुरस्कार विजेत्यांना पुरस्कार प्रदान करण्यात येतील. 

Subject : GS - खेळ, पुरस्कार

सरळसेवा, पोलीस भरती, अग्निवीर , SSC GD, MPSC, UPSC परीक्षेसाठी विचारलेले / संभाव्य महत्त्वपूर्ण प्रश्न

प्रश्न) मेजर ध्यानचंद खेलरत्न पुरस्कार 2024, खालील पैकी कोणाला देण्यात येणार आहे ? 

1. श्री हरमनप्रित सिंग 

2. श्री प्रवीणकुमार

3. श्री डी. गुकेश 

4. वरील सर्वांना 

उत्तर : वरील सर्वांना 

मेजर ध्यानचंद खेलरत्न पुरस्काराने कोणाला सन्मानित करण्यात येणार आहे ? 

1. बुध्दिबळ विश्वविजेता डी. गुकेश  

2. पॅरिस ऑलिम्पिकमध्ये नेमबाजीत दोन पदकं जिंकणारी मनु भाकर  

3. भारतीय पुरुष हॉकी संघाचे कर्णधार हरमनप्रित सिंग 

4. पॅरालिम्पिक सुवर्णपदक विजेते ॲथलिट प्रवीणकुमार यांची मेजर ध्यानचंद खेलरत्न पुरस्कार 2024, पुरस्कारासाठी निवड करण्यात आली आहे.

‘मेजर ध्यानचंद खेलरत्न पुरस्कार’ मिळणारा सर्वात युवा खेळाडू कोण ? 

 हा पुरस्कार मिळवणारा डी. गुकेश सर्वात युवा खेळाडू ठरला आहे.

‘मेजर ध्यानचंद खेलरत्न पुरस्कार’ कोणाला देण्यात येतो ?

मागील 4 वर्षांमध्ये क्रीडा क्षेत्रात सर्वोत्तम, नेत्रदीपक कामगिरी केलेल्या खेळाडूंना ‘मेजर ध्यानचंद खेलरत्न पुरस्कार’ दिला जातो.

मेजर ध्यानचंद खेलरत्न पुरस्काराची स्थापना केव्हा करण्यात आली ?

• 1991- 1992 मध्ये या पुरस्काराची स्थापना करण्यात आली.

• या पुरस्काराचे पूर्वीचे नाव राजीव गांधी खेळ रत्न पुरस्कार असे होते. 

• भारत सरकारने 2021 मध्ये राजीव गांधी खेलरत्न पुरस्काराचे नाव बदलून मेजर ध्यानचंद खेलरत्न पुरस्कार असे केले.

‘मेजर ध्यानचंद खेलरत्न पुरस्कार’ विजेते पहिले व्यक्ती कोण ?  

 बुद्धिबळ ग्रँडमास्टर श्री विश्वनाथन आनंद हे ‘मेजर ध्यानचंद खेलरत्न पुरस्काराचे’ पहिले विजेते होते. 

मेजर ध्यानचंद यांबद्दल परीक्षेसाठी IMP वनलाईनर पॉईंट्स :

• मेजर ध्यानचंद यांचा जन्म 29 ऑगस्ट 1905 रोजी अलाहाबाद येथे झाला.

• मेजर ध्यानचंद हे भारताच्या स्वातंत्र्यपूर्व काळातील एक प्रमुख हॉकीपटू होते.

• त्यांच्या हॉकी खेळातील प्रभुत्व आणि खेळाची समज यामुळे त्यांना “हॉकीचा जादूगार” म्हणून आोळखले जाते.

• 1928, 1932 आणि 1936 उन्हाळी ऑलिंपिकमध्ये भारताने हॅटट्रिक साधत सलग तीन वर्षे ऑलिम्पिकमध्ये सुवर्णपदक जिंकली त्यात त्यांचे मोलाचे योगदान होते.

• 1926 ते 1948 दरम्यान त्यांनी भारतासाठी 185 सामने खेळून 400 हून अधिक गोल केले.

• 1956 मध्ये ते भारतीय लष्कराच्या पंजाब रेजिमेंटमध्ये मेजर म्हणून ते निवृत्त झाले.

पुरस्कार आणि सन्मान : 

• 1956 मध्ये त्यांना पद्मभूषण हा तिसरा सर्वोच्च नागरी पुरस्कार मिळाला.

• 2012 मध्ये, भारत सरकारने 29 ऑगस्ट हा त्यांचा जन्मदिवस दरवर्षी राष्ट्रीय क्रीडा दिन म्हणून साजरी करण्याचा निर्णय घेतला.

• त्यांचा सन्मान करण्यासाठी, भारत सरकारने 2021 मध्ये राजीव गांधी खेलरत्न पुरस्काराचे नाव बदलून मेजर ध्यानचंद खेलरत्न पुरस्कार असे केले.

महाराष्ट्र पोलीस वर्धापन दिन 

Maharashtra Police Raising Day

महाराष्ट्र पोलीस वर्धापन दिनाच्या सर्वांना हार्दिक शुभेच्छा 🙏💐💐

Subject : GS - महाराष्ट्र पोलीस

सरळसेवा, पोलीस भरती, अग्निवीर , SSC GD, MPSC, UPSC परीक्षेसाठी विचारलेले / संभाव्य महत्त्वपूर्ण प्रश्न

प्रश्न) पंतप्रधान पंडित जवाहरलाल नेहरू यांनी महाराष्ट्र पोलीस दलाला पोलीस ध्वज केव्हा प्रदान केला ?

(महाराष्ट्र पोलीस भरती 2023, 2021, 2016, .....)

1. 2 जानेवारी 1961

2. 26 जानेवारी 1961

3. 1 मे 1960

4. 2 ऑक्टोबर 1961

उत्तर : 2 जानेवारी 1961

• राज्यपाल सी.पी. राधाकृष्णन यांच्या प्रमुख उपस्थितीत ‘महाराष्ट्र पोलीस वर्धापन दिन’ साजरा करण्यात आला. 

• पोलीस दलाचे शौर्य अतुलनीय असून हे देशातील आदर्श पोलीस दल असल्याचे प्रतिपादन राज्यपाल राधाकृष्णन यांनी केले. 

• गोरेगाव येथील राज्य राखीव पोलीस दलाच्या मैदानावर या कार्यक्रमाचे आयोजन करण्यात आले होते.

महाराष्ट्र पोलीस भरती परीक्षेत वारंवार विचारलेले IMP प्रश्न : 

प्रश्न) महाराष्ट्र पोलीस वर्धापन (स्थापना) दिन केव्हा साजरी करण्यात येतो ? 

2 जानेवारी 1961 रोजी भारताचे तत्कालीन पंतप्रधान पंडित जवाहरलाल नेहरू यांनी महाराष्ट्र पोलीस दलाला पोलीस ध्वज प्रदान केला होता. त्यामुळे 2 जानेवारी हा दिवस पोलीस वर्धापन दिन म्हणून साजरा केला जातो. 

प्रश्न) महाराष्ट्र पोलीस दलाचे ब्रीदवाक्य कोणते ?

• “सद्रक्षणाय खलनिग्रहणाय” हे महाराष्ट्र पोलीस दलाचे ब्रीदवाक्य आहे.

• महाराष्ट्र पोलीस सज्जनांचे रक्षण करण्यास आणि दुर्जनांवर नियंत्रण ठेवून त्यांचा नायनाट करण्यास कटीबध्द आहेत. असा या ब्रीदवाक्याचा अर्थ होतो.

प्रश्न) राज्य पोलीस दलाचे नियतकालिक मुखपत्र कोणते ? 

• राज्य पोलीस दलाचे नियतकालिक दक्षता हे मुखपत्र आहे.

• दक्षता हे मासिक आहे म्हणजे हे दर महिन्याला प्रसिद्ध होते.

प्रश्न) महाराष्ट्र पोलीस ध्वजातील पारंपारिक चिन्ह कोणते ? 

पंचकोनी तारा 

प्रश्न) महाराष्ट्र राज्याच्या पोलिस ध्वजावर अभय निदर्शक म्हणून कोणते चिन्ह आहे ?

हाताचा पंजा

प्रश्न) राज्यातील पोलीस दलातील सर्वोच्च पद कोणते ? 

पोलीस महासंचालक

प्रश्न) महाराष्ट्र पोलीस दलाचे मुख्यालय कोठे आहे ?

मुंबई 

प्रश्न) महाराष्ट्र पोलीस अकॅडमी कुठे आहे ?

नाशिक

प्रश्न) महाराष्ट्र राज्य गुन्हे अन्वेषण विभागाचे मुख्यालय कोठे आहे ?

पुणे

प्रश्न) महाराष्ट्र पोलीस दलाचे पोलीस संशोधन केंद्र कोठे आहे ?

पुणे

प्रश्न) महाराष्ट्र गुप्तवार्ता प्रबोधनी कोणत्या शहरात आहे ?

पुणे

कोणी जिंकली संतोष ट्रॉफी ?

Who won the Santosh Trophy ?

Subject : GS - खेळ

सरळसेवा, पोलीस भरती, अग्निवीर , SSC GD, MPSC, UPSC परीक्षेसाठी विचारलेले / संभाव्य महत्त्वपूर्ण प्रश्न

प्रश्न) ड्युरंड कप, संतोष ट्रॉफी आणि रोव्हर्स कप कोणत्या खेळाशी संबंधित आहेत ?

(सरळसेवा, महाराष्ट्र पोलीस भरती, SSC GD 2022, 2021)

1. हॉकी

2. क्रिकेट

3. फुटबॉल

4. बॅडमिंटन

उत्तर : फुटबॉल

बातमी काय आहे ? 

पश्चिम बंगालने अंतिम फेरीत केरळचा पराभव करून संतोष ट्रॉफी जिंकली.

संतोष ट्रॉफी बद्दल परीक्षेसाठी IMP वनलाईनर पॉईंट्स : 

• पश्चिम बंगालने केरळचा पराभव करून संतोष ट्रॉफी जिंकली.

• संतोष ट्रॉफी ची यंदाची ही 78 वी आवृत्ती होती.

• स्पर्धेचा अंतिम सामना 31 डिसेंबर 2024 रोजी तेलंगणा येथील जीएमसी बालयोगी स्टेडियममध्ये हा सामना खेळला गेला.

• पश्चिम बंगालने 33 वेळा संतोष ट्रॉफी जिंकली आहे.

विजेता संघ : पश्चिम बंगाल

उपविजेता संघ : केरळ

संतोष ट्रॉफी बद्दल अधिक माहिती : 

• संतोष ट्रॉफी आंतरराज्य राष्ट्रीय फुटबॉल स्पर्धा आहे.

• संतोष ट्रॉफीची सुरुवात 1941 मध्ये भारतीय फुटबॉल महासंघाद्वारे करण्यात आली.

• संतोष ट्रॉफी ची पहिले आवृत्ती बंगाल ने जिंकली होती. 

जनरेशन बीटा म्हणजे काय ?

What is Generation Beta ?

Subject : GS 

सरळसेवा, पोलीस भरती, अग्निवीर , SSC GD, MPSC, UPSC परीक्षेसाठी विचारलेले / संभाव्य महत्त्वपूर्ण प्रश्न

प्रश्न) 1 जानेवारी 2025 पासून जन्माला येणाऱ्या पिढीला खालील पैकी कोणते जनरेशन म्हणून ओळखले जाईल ? 

1. मिलेनियल्स जनरेशन

2. जनरेशन बीटा

3. जनरेशन एक्स                    

4. जनरेशन Z (जेन झी)

उत्तर : जनरेशन बीटा (Generation Beta) 

जनरेशन बीटा म्हणजे काय ? 

2025 ते 2039 या वर्षांच्या कालावधीत जन्माला येणाऱ्या पिढीला जनरेशन बीटा म्हणून ओळखले जाईल.

मार्क मॅकक्रिंडल यांच्या मते 2035 पर्यंत जगात जेन बीटाची एकूण संख्या १६ टक्के असेल. 

कशी असेल जनरेशन बीटा ? 

• जनरेशन बीटा ही कृत्रिम बुद्धिमत्ता (AI) आणि ऑटोमेशन दैनंदिन जीवनाचा नैसर्गिक भाग असलेल्या जगात वाढणारी पहिली पिढी असेल. 

• बालपणी खेळायला AI आधारित खेळण्यांपासून पुढे शाळांमध्ये AI ट्युटरपर्यंत कृत्रिम बुद्धिमत्ता यांच्या जीवनाचा अविभाज्य भाग असणार आहे. 

• या पिढीला पर्यावरणातील बदल, वेगाने होणारी लोकसंख्या वाढ, झपाट्याने होणारे शहरीकरण, मानसिक ताणतणाव अशा अनेक समस्यांचा देखील सामना करावा लागेल. 

• पर्यावरणीय बदलाविषयी जागरूकतेच्या काळात वाढवल्या जाणाऱ्या या पिढीसाठी शाश्वतता हा महत्त्वपूर्ण घटक असेल. 

• पर्यावरणस्नेही तंत्रज्ञान, नूतनीकरणक्षम ऊर्जेचा वापर हे त्यांच्या जीवनशैलीचा भाग असतील असा समाजशास्त्रज्ञांचा अंदाज आहे. 

पिढीचे (जनरेशनचे) नाव आणि वेळ -सीमा कशी ओळखली जाते ? 

• समाज शास्त्रीयदृष्ट्या एका विशिष्ट कालखंडात जन्माला येणाऱ्या व्यक्तींच्या समूहाला आपण पिढी म्हणून ओळखतो.

• साधारण समान कालखंडात जन्माला येणाऱ्या लोकांनी समान ऐतिहासिक घटना, एकसमान सांस्कृतिक प्रवाह तसेच सारखेच सामाजिक, तंत्रज्ञानविषयक बदल अनुभवलेले असतात. 

• आर्थिक परिवर्तन, युद्ध, तंत्रज्ञानातील बदल आणि मीडिया साधारणतः 15 ते 20 वर्षांत हा बदल दिसून येतो.

• याचा परिणाम त्या पिढीच्या दृष्टिकोनावर आणि विचारसरणीवर होतो. 

• यातून या प्रत्येक पिढीची एक विशिष्ट ओळख तयार होते.

उदाहरणार्थ : 

ग्रेटेस्ट जेनरेशन ( The Greatest Generation) - 1901 ते 1927

• 1901 ते 1927 या कालवधीतली पिढी ही ‘ग्रेटेस्ट जेनरेशन’ म्हणून ओळखली गेली. 

• या पिढीतल्या लोकांनी दोन्हीही विश्वयुद्ध बघितले आहे.

• या पिढीतल्या बहुतांश लोकांनी दुसऱ्या महायुद्धात सहभाग घेतला होता.

• त्यांनी ग्रेट डिप्रेशन सारख्या आर्थिक संकटांचाही सामना केला.

द सायलेंट जनरेशन ( The Silent Generation)   - 1928 ते 1945 

1928 ते 1945 युद्धानंतरची मंदी आणि महागाईची झळ या पिढीने सोसली. 

शांतपणे कार्य करत तंत्रज्ञान प्रगतीला गती दिली आणि आर्थिक समृद्धीचा पाया घातला.

बेबी बूमर्स जनरेशन (Baby Boomers) - 1946 ते 1964   

• दुसऱ्या महायुद्धानंतर लोकसंख्येमध्ये प्रचंड वाढ झाली या बदलामुळे १९४६ ते १९६४ या काळात जन्माला आलेल्या पिढीला ‘बेबी बूमर्स’ असे नाव देण्यात आले. 

• या पिढीने अभिव्यक्ती स्वातंत्र्य, समता, मूलभूत हक्क या अशा तत्त्वांचा पुरस्कार करत आधुनिकता स्वीकारली.

• रेडिओ आणि टीव्ही ही संपर्काची प्रमुख साधने होताना पाहिले. 

जनरेशन एक्स (Generation X) - 1965 ते 1980                  

• या पिढीने अॅनालॉग ते डिजिटल हा टप्पा अनुभवला. 

• कंप्युटर, व्हिडीओ गेम्स, फ्लॉपी डिस्क सीडी सारख्या तंत्रज्ञानाचा उदय होताना पाहिले आहे.

• स्वतंत्रता आणि नोकरीमध्ये संतुलन आणि व्यक्तिगत विकास यामध्ये संतुलन साधण्यासाठी धडपड. 

जनरेशन Y (मिलेनियल्स) (Generation Millennials) - 1981 ते 1996  

• इंटरनेटच्या युगात त्यांचे बालपण गेलं.

• इंटरनेट, सोशल मीडिया आणि स्मार्टफोनला दैनंदिन जीवनाचा अविभाज्य भाग म्हणून स्वीकारणारी ही पहिली टेक्नो पिढी होती.

• सध्या तिशी आणि चाळिशीत असणारी ही मंडळी जगभरातल्या अर्थव्यवस्थांचा कणा आहेत.

जनरेशन Z (जेन झी) (Generation Z) - 1997 ते 2010 

• डिजिटल युगात जन्माला येऊन वाढणारी पहिली पिढी म्हणजे जनरेशन झेड किंवा जेन झी. 

• जेनझीजनी जगभरातली तरुणाई व्यापली आहे. 

• सोशल मीडिया, शॉपिंग साइट यांचा भरभक्कम वापर करणारी पिढी.

जनरेशन अल्फा (Generation Alpha)- 2011 ते 2024 

• संपूर्णपणे एकविसाव्या शतकात जन्मलेली पहिली पिढी म्हणजे जनरेशन अल्फा.

• बालपणी रडल्यावर समोर येणाऱ्या खुळखुळ्याऐवजी या पिढीच्या हातात मोबाइल्स आले.

• मोबाइल्स यांच्या शिक्षणाचा भाग झाले.  

• यांचे जीवन इंटरनेट आणि सोशल मीडियावर जास्त अवलंबून आहे. 

• आपल्या परिसरात घडणाऱ्या घटनेपासून तर जागतिक घडामोडींपर्यंत जेन अल्फा व्यक्त होतात.

कोठे आहे देशातील पहिला काचेचा पुल ? 

India's First Glass Bridge

Subject : GS 

सरळसेवा, पोलीस भरती, अग्निवीर , SSC GD, MPSC, UPSC परीक्षेसाठी विचारलेले / संभाव्य महत्त्वपूर्ण प्रश्न

प्रश्न) देशातील पहिला सागरी काचेचा पुल कोणत्या राज्यात बांधण्यात आला ? 

1. महाराष्ट्र

2. तमिळनाडू

3. आंध्र प्रदेश

4. कर्नाटक

उत्तर : तमिळनाडू

बातमी काय आहे ? 

• तामिळनाडूतील कन्याकुमारी येथे देशातील पहिल्या सागरी काचेच्या पुलाचे उद्घाटन करण्यात आले.

• तमिळनाडूचे मुख्यमंत्री एम.के. स्टॅलिन (MK Stalin) यांनी या काचेच्या पुलाचे उद्घाटन केले. 

देशातील पहिल्या सागरी काचेच्या पुला बद्दल परीक्षेसाठी IMP वनलाईनर पॉईंट्स : 

• कन्याकुमारीच्या समुद्रकिनाऱ्यावर बांधण्यात आलेला हा काचेचा पूल देशातील अशा प्रकारचा पहिला पूल आहे. 

• हा पूल विवेकानंद रॉक मेमोरियल आणि तिरुवल्लुवर यांचा 133 फूट उंच पुतळा या दोन प्रसिद्ध स्मारकांना जोडतो. 

• हा काचेचा पूल 77 मीटर लांब आणि 10 मीटर रुंद आहे.

• हा काचेचा पूल तामिळनाडू सरकारने 37 कोटी रुपये खर्चून बांधला आहे. 

• हा पूल पर्यटकांना विवेकानंद रॉक मेमोरियल आणि तिरुवल्लुवर पुतळा आणि आसपासच्या समुद्राचे उत्कृष्ट दृश्य देतो. 

• या पुलावरून चालणे हा एक रोमांचक अनुभव असल्याचे एका पर्यटक अधिकाऱ्याने सांगितले आहे.

• पर्यटकांना आधुनिक सुविधा देऊन पर्यटनाला चालना देणे हा या पुलाचा उद्देश आहे. 

विवेकानंद रॉक मेमोरियल बद्दल परीक्षेसाठी IMP वनलाईनर पॉईंट्स : 

• विवकानंद स्मारक हे, कन्याकुमारी येथील पवित्र स्थान आणि प्रसिद्ध पर्यटन क्षेत्र आहे . 

• हे स्मारक भारताच्या दक्षिण टोकापासून 500 मीटर अंतरावर समुद्रातील दोन खडकांवर आहे. 

• विवेकानंद स्मारक समितीने 1970 मध्ये स्वामी विवेकानंद यांच्या सन्मानार्थ हे स्मारक बांधले. 

• स्वामी विवेकानंद याच खडकांवर ध्यानास बसले होते.

• असे मानले जाते की स्वामी विवेकानंदांनी तीन दिवस या खडकावर ध्यान केल्यावर त्यांना ज्ञान प्राप्त झाले.

एक राष्ट्र - एक सदस्यत्व योजना 

One Nation One Subscription

Subject : GS - सरकारी योजना 

सरळसेवा, पोलीस भरती, अग्निवीर , SSC GD, MPSC, UPSC परीक्षेसाठी विचारलेले / संभाव्य महत्त्वपूर्ण प्रश्न

प्रश्न) 1 जानेवारी 2025 पासून सुरू झालेली ‘एक राष्ट्र - एक सदस्यत्व’ (One Nation One Subscription) योजना खालील पैकी कशाशी संबंधित आहे ? 

1. आंतरराष्ट्रीय संशोधन लेख आणि नियतकालिके उपलब्ध करून देण्यासाठी

2. शेअर बाजारातील त्रुटी दूर करण्यासाठी

3. लघू उद्योगांसाठी विशेष सवलतीसाठी

4. बचत गटांना कर्ज देण्यासाठी

उत्तर : आंतरराष्ट्रीय संशोधन लेख आणि नियतकालिके उपलब्ध करून देण्यासाठी

बातमी काय आहे ? 

• एक राष्ट्र - एक सदस्यत्व’ योजनेचा पहिला टप्पा 1 जानेवारी 2025 पासून सुरू होईल. 

• केंद्रीय मंत्रिमंडळाने 25 नोव्हेंबर 2024 रोजी ‘वन नेशन वन सबस्क्रिप्शन’ (ONOS) म्हणजेच ‘एक राष्ट्र - एक सदस्यत्व’ योजनेला मंजुरी दिली. 

एक राष्ट्र - एक सदस्यत्व (One Nation One Subscription) योजना काय आहे ? 

• हा उपक्रम संपूर्ण देशातील सरकारी उच्च शिक्षण संस्थां मधील तसेच केंद्र सरकारची संशोधन आणि विकास केंद्रे यातील देशातील सर्व विद्यार्थी, प्राध्यापक, संशोधक आणि शास्त्रज्ञांना आंतरराष्ट्रीय स्तरावरची नावाजलेली नियतकालिके (जर्नल) आणि लेख (Rresearch Articles and Journals ) उपलब्ध करून देऊन ज्ञानामधील अडथळे दूर करण्याचा प्रयत्न करतो.

• यामध्ये देशभरातील 6,300 हून अधिक सरकारी-व्यवस्थापित उच्च शिक्षण संस्था तसेच केंद्र सरकार-व्यवस्थापित संशोधन आणि विकास संस्थांचा समावेश आहे.

• ही सर्व जर्नल फक्त डिजिटल प्लॅटफॉर्मवर उपलब्ध असतील, त्यामुळे हे सर्व वापरकर्त्यांसाठी अधिक सोयीचे आणि सोपे होईल.  

एक राष्ट्र - एक सदस्यत्व ( One Nation One Subscription ) योजनेचे उद्दिष्ट काय आहे ? 

• सर्व पात्र विद्यार्थी, प्राध्यापक, संशोधक आणि शास्त्रज्ञ यांना उच्चस्तरीय आंतरराष्ट्रीय संशोधन लेख आणि नियतकालिके (जर्नल) उपलब्ध करून देणे हे या योजनेचे उद्दिष्ट आहे. 

• एक राष्ट्र - एक सदस्यत्व’ योजना 2047 पर्यंत स्वावलंबी आणि विकसित राष्ट्र बनण्याच्या भारताच्या महत्त्वाकांक्षेची आधारशिला आहे. 

एक राष्ट्र - एक सदस्यत्व ( One Nation One Subscription ) योजनेसाठी किती निधी देण्यात आला ? 

• या उपक्रमासाठी 2025, 2026, आणि 2027 या तीन वर्षांसाठी एकूण 6,000 कोटी रुपयांची तरतूद करण्यात आली आहे.

• या निधीतून सहभागी संस्थांच्या सदस्यता शुल्काचा खर्च केला जाईल.

एक राष्ट्र - एक सदस्यत्व ( One Nation One Subscription ) योजनेचा फायदा काय होईल ? 

• विद्यार्थी, प्राध्यापक आणि संशोधक यांच्या संशोधन क्षमता वाढविण्यासाठी ज्ञानाच्या उपलब्धतेसाठी आंतरराष्ट्रीय संशोधन लेख आणि नियतकालिके (research articles and journals ) उपलब्ध करून देते. 

• शहरी भागात तसेच दुर्गम भागात जागतिक दर्जाची संशोधन संसाधने उपलब्ध होतील.

• भारताला संशोधन आणि विकासामध्ये जागतिक प्रमुख म्हणून उदयास येण्यासाठी मदत होईल.