कोणी जिंकली संतोष ट्रॉफी ?

Who won the Santosh Trophy ?

Subject : GS - खेळ

सरळसेवा, पोलीस भरती, अग्निवीर , SSC GD, MPSC, UPSC परीक्षेसाठी विचारलेले / संभाव्य महत्त्वपूर्ण प्रश्न

प्रश्न) ड्युरंड कप, संतोष ट्रॉफी आणि रोव्हर्स कप कोणत्या खेळाशी संबंधित आहेत ?

(सरळसेवा, महाराष्ट्र पोलीस भरती, SSC GD 2022, 2021)

1. हॉकी

2. क्रिकेट

3. फुटबॉल

4. बॅडमिंटन

उत्तर : फुटबॉल

बातमी काय आहे ? 

पश्चिम बंगालने अंतिम फेरीत केरळचा पराभव करून संतोष ट्रॉफी जिंकली.

संतोष ट्रॉफी बद्दल परीक्षेसाठी IMP वनलाईनर पॉईंट्स : 

• पश्चिम बंगालने केरळचा पराभव करून संतोष ट्रॉफी जिंकली.

• संतोष ट्रॉफी ची यंदाची ही 78 वी आवृत्ती होती.

• स्पर्धेचा अंतिम सामना 31 डिसेंबर 2024 रोजी तेलंगणा येथील जीएमसी बालयोगी स्टेडियममध्ये हा सामना खेळला गेला.

• पश्चिम बंगालने 33 वेळा संतोष ट्रॉफी जिंकली आहे.

विजेता संघ : पश्चिम बंगाल

उपविजेता संघ : केरळ

संतोष ट्रॉफी बद्दल अधिक माहिती : 

• संतोष ट्रॉफी आंतरराज्य राष्ट्रीय फुटबॉल स्पर्धा आहे.

• संतोष ट्रॉफीची सुरुवात 1941 मध्ये भारतीय फुटबॉल महासंघाद्वारे करण्यात आली.

• संतोष ट्रॉफी ची पहिले आवृत्ती बंगाल ने जिंकली होती. 

जनरेशन बीटा म्हणजे काय ?

What is Generation Beta ?

Subject : GS 

सरळसेवा, पोलीस भरती, अग्निवीर , SSC GD, MPSC, UPSC परीक्षेसाठी विचारलेले / संभाव्य महत्त्वपूर्ण प्रश्न

प्रश्न) 1 जानेवारी 2025 पासून जन्माला येणाऱ्या पिढीला खालील पैकी कोणते जनरेशन म्हणून ओळखले जाईल ? 

1. मिलेनियल्स जनरेशन

2. जनरेशन बीटा

3. जनरेशन एक्स                    

4. जनरेशन Z (जेन झी)

उत्तर : जनरेशन बीटा (Generation Beta) 

जनरेशन बीटा म्हणजे काय ? 

2025 ते 2039 या वर्षांच्या कालावधीत जन्माला येणाऱ्या पिढीला जनरेशन बीटा म्हणून ओळखले जाईल.

मार्क मॅकक्रिंडल यांच्या मते 2035 पर्यंत जगात जेन बीटाची एकूण संख्या १६ टक्के असेल. 

कशी असेल जनरेशन बीटा ? 

• जनरेशन बीटा ही कृत्रिम बुद्धिमत्ता (AI) आणि ऑटोमेशन दैनंदिन जीवनाचा नैसर्गिक भाग असलेल्या जगात वाढणारी पहिली पिढी असेल. 

• बालपणी खेळायला AI आधारित खेळण्यांपासून पुढे शाळांमध्ये AI ट्युटरपर्यंत कृत्रिम बुद्धिमत्ता यांच्या जीवनाचा अविभाज्य भाग असणार आहे. 

• या पिढीला पर्यावरणातील बदल, वेगाने होणारी लोकसंख्या वाढ, झपाट्याने होणारे शहरीकरण, मानसिक ताणतणाव अशा अनेक समस्यांचा देखील सामना करावा लागेल. 

• पर्यावरणीय बदलाविषयी जागरूकतेच्या काळात वाढवल्या जाणाऱ्या या पिढीसाठी शाश्वतता हा महत्त्वपूर्ण घटक असेल. 

• पर्यावरणस्नेही तंत्रज्ञान, नूतनीकरणक्षम ऊर्जेचा वापर हे त्यांच्या जीवनशैलीचा भाग असतील असा समाजशास्त्रज्ञांचा अंदाज आहे. 

पिढीचे (जनरेशनचे) नाव आणि वेळ -सीमा कशी ओळखली जाते ? 

• समाज शास्त्रीयदृष्ट्या एका विशिष्ट कालखंडात जन्माला येणाऱ्या व्यक्तींच्या समूहाला आपण पिढी म्हणून ओळखतो.

• साधारण समान कालखंडात जन्माला येणाऱ्या लोकांनी समान ऐतिहासिक घटना, एकसमान सांस्कृतिक प्रवाह तसेच सारखेच सामाजिक, तंत्रज्ञानविषयक बदल अनुभवलेले असतात. 

• आर्थिक परिवर्तन, युद्ध, तंत्रज्ञानातील बदल आणि मीडिया साधारणतः 15 ते 20 वर्षांत हा बदल दिसून येतो.

• याचा परिणाम त्या पिढीच्या दृष्टिकोनावर आणि विचारसरणीवर होतो. 

• यातून या प्रत्येक पिढीची एक विशिष्ट ओळख तयार होते.

उदाहरणार्थ : 

ग्रेटेस्ट जेनरेशन ( The Greatest Generation) - 1901 ते 1927

• 1901 ते 1927 या कालवधीतली पिढी ही ‘ग्रेटेस्ट जेनरेशन’ म्हणून ओळखली गेली. 

• या पिढीतल्या लोकांनी दोन्हीही विश्वयुद्ध बघितले आहे.

• या पिढीतल्या बहुतांश लोकांनी दुसऱ्या महायुद्धात सहभाग घेतला होता.

• त्यांनी ग्रेट डिप्रेशन सारख्या आर्थिक संकटांचाही सामना केला.

द सायलेंट जनरेशन ( The Silent Generation)   - 1928 ते 1945 

1928 ते 1945 युद्धानंतरची मंदी आणि महागाईची झळ या पिढीने सोसली. 

शांतपणे कार्य करत तंत्रज्ञान प्रगतीला गती दिली आणि आर्थिक समृद्धीचा पाया घातला.

बेबी बूमर्स जनरेशन (Baby Boomers) - 1946 ते 1964   

• दुसऱ्या महायुद्धानंतर लोकसंख्येमध्ये प्रचंड वाढ झाली या बदलामुळे १९४६ ते १९६४ या काळात जन्माला आलेल्या पिढीला ‘बेबी बूमर्स’ असे नाव देण्यात आले. 

• या पिढीने अभिव्यक्ती स्वातंत्र्य, समता, मूलभूत हक्क या अशा तत्त्वांचा पुरस्कार करत आधुनिकता स्वीकारली.

• रेडिओ आणि टीव्ही ही संपर्काची प्रमुख साधने होताना पाहिले. 

जनरेशन एक्स (Generation X) - 1965 ते 1980                  

• या पिढीने अॅनालॉग ते डिजिटल हा टप्पा अनुभवला. 

• कंप्युटर, व्हिडीओ गेम्स, फ्लॉपी डिस्क सीडी सारख्या तंत्रज्ञानाचा उदय होताना पाहिले आहे.

• स्वतंत्रता आणि नोकरीमध्ये संतुलन आणि व्यक्तिगत विकास यामध्ये संतुलन साधण्यासाठी धडपड. 

जनरेशन Y (मिलेनियल्स) (Generation Millennials) - 1981 ते 1996  

• इंटरनेटच्या युगात त्यांचे बालपण गेलं.

• इंटरनेट, सोशल मीडिया आणि स्मार्टफोनला दैनंदिन जीवनाचा अविभाज्य भाग म्हणून स्वीकारणारी ही पहिली टेक्नो पिढी होती.

• सध्या तिशी आणि चाळिशीत असणारी ही मंडळी जगभरातल्या अर्थव्यवस्थांचा कणा आहेत.

जनरेशन Z (जेन झी) (Generation Z) - 1997 ते 2010 

• डिजिटल युगात जन्माला येऊन वाढणारी पहिली पिढी म्हणजे जनरेशन झेड किंवा जेन झी. 

• जेनझीजनी जगभरातली तरुणाई व्यापली आहे. 

• सोशल मीडिया, शॉपिंग साइट यांचा भरभक्कम वापर करणारी पिढी.

जनरेशन अल्फा (Generation Alpha)- 2011 ते 2024 

• संपूर्णपणे एकविसाव्या शतकात जन्मलेली पहिली पिढी म्हणजे जनरेशन अल्फा.

• बालपणी रडल्यावर समोर येणाऱ्या खुळखुळ्याऐवजी या पिढीच्या हातात मोबाइल्स आले.

• मोबाइल्स यांच्या शिक्षणाचा भाग झाले.  

• यांचे जीवन इंटरनेट आणि सोशल मीडियावर जास्त अवलंबून आहे. 

• आपल्या परिसरात घडणाऱ्या घटनेपासून तर जागतिक घडामोडींपर्यंत जेन अल्फा व्यक्त होतात.

कोठे आहे देशातील पहिला काचेचा पुल ? 

India's First Glass Bridge

Subject : GS 

सरळसेवा, पोलीस भरती, अग्निवीर , SSC GD, MPSC, UPSC परीक्षेसाठी विचारलेले / संभाव्य महत्त्वपूर्ण प्रश्न

प्रश्न) देशातील पहिला सागरी काचेचा पुल कोणत्या राज्यात बांधण्यात आला ? 

1. महाराष्ट्र

2. तमिळनाडू

3. आंध्र प्रदेश

4. कर्नाटक

उत्तर : तमिळनाडू

बातमी काय आहे ? 

• तामिळनाडूतील कन्याकुमारी येथे देशातील पहिल्या सागरी काचेच्या पुलाचे उद्घाटन करण्यात आले.

• तमिळनाडूचे मुख्यमंत्री एम.के. स्टॅलिन (MK Stalin) यांनी या काचेच्या पुलाचे उद्घाटन केले. 

देशातील पहिल्या सागरी काचेच्या पुला बद्दल परीक्षेसाठी IMP वनलाईनर पॉईंट्स : 

• कन्याकुमारीच्या समुद्रकिनाऱ्यावर बांधण्यात आलेला हा काचेचा पूल देशातील अशा प्रकारचा पहिला पूल आहे. 

• हा पूल विवेकानंद रॉक मेमोरियल आणि तिरुवल्लुवर यांचा 133 फूट उंच पुतळा या दोन प्रसिद्ध स्मारकांना जोडतो. 

• हा काचेचा पूल 77 मीटर लांब आणि 10 मीटर रुंद आहे.

• हा काचेचा पूल तामिळनाडू सरकारने 37 कोटी रुपये खर्चून बांधला आहे. 

• हा पूल पर्यटकांना विवेकानंद रॉक मेमोरियल आणि तिरुवल्लुवर पुतळा आणि आसपासच्या समुद्राचे उत्कृष्ट दृश्य देतो. 

• या पुलावरून चालणे हा एक रोमांचक अनुभव असल्याचे एका पर्यटक अधिकाऱ्याने सांगितले आहे.

• पर्यटकांना आधुनिक सुविधा देऊन पर्यटनाला चालना देणे हा या पुलाचा उद्देश आहे. 

विवेकानंद रॉक मेमोरियल बद्दल परीक्षेसाठी IMP वनलाईनर पॉईंट्स : 

• विवकानंद स्मारक हे, कन्याकुमारी येथील पवित्र स्थान आणि प्रसिद्ध पर्यटन क्षेत्र आहे . 

• हे स्मारक भारताच्या दक्षिण टोकापासून 500 मीटर अंतरावर समुद्रातील दोन खडकांवर आहे. 

• विवेकानंद स्मारक समितीने 1970 मध्ये स्वामी विवेकानंद यांच्या सन्मानार्थ हे स्मारक बांधले. 

• स्वामी विवेकानंद याच खडकांवर ध्यानास बसले होते.

• असे मानले जाते की स्वामी विवेकानंदांनी तीन दिवस या खडकावर ध्यान केल्यावर त्यांना ज्ञान प्राप्त झाले.

एक राष्ट्र - एक सदस्यत्व योजना 

One Nation One Subscription

Subject : GS - सरकारी योजना 

सरळसेवा, पोलीस भरती, अग्निवीर , SSC GD, MPSC, UPSC परीक्षेसाठी विचारलेले / संभाव्य महत्त्वपूर्ण प्रश्न

प्रश्न) 1 जानेवारी 2025 पासून सुरू झालेली ‘एक राष्ट्र - एक सदस्यत्व’ (One Nation One Subscription) योजना खालील पैकी कशाशी संबंधित आहे ? 

1. आंतरराष्ट्रीय संशोधन लेख आणि नियतकालिके उपलब्ध करून देण्यासाठी

2. शेअर बाजारातील त्रुटी दूर करण्यासाठी

3. लघू उद्योगांसाठी विशेष सवलतीसाठी

4. बचत गटांना कर्ज देण्यासाठी

उत्तर : आंतरराष्ट्रीय संशोधन लेख आणि नियतकालिके उपलब्ध करून देण्यासाठी

बातमी काय आहे ? 

• एक राष्ट्र - एक सदस्यत्व’ योजनेचा पहिला टप्पा 1 जानेवारी 2025 पासून सुरू होईल. 

• केंद्रीय मंत्रिमंडळाने 25 नोव्हेंबर 2024 रोजी ‘वन नेशन वन सबस्क्रिप्शन’ (ONOS) म्हणजेच ‘एक राष्ट्र - एक सदस्यत्व’ योजनेला मंजुरी दिली. 

एक राष्ट्र - एक सदस्यत्व (One Nation One Subscription) योजना काय आहे ? 

• हा उपक्रम संपूर्ण देशातील सरकारी उच्च शिक्षण संस्थां मधील तसेच केंद्र सरकारची संशोधन आणि विकास केंद्रे यातील देशातील सर्व विद्यार्थी, प्राध्यापक, संशोधक आणि शास्त्रज्ञांना आंतरराष्ट्रीय स्तरावरची नावाजलेली नियतकालिके (जर्नल) आणि लेख (Rresearch Articles and Journals ) उपलब्ध करून देऊन ज्ञानामधील अडथळे दूर करण्याचा प्रयत्न करतो.

• यामध्ये देशभरातील 6,300 हून अधिक सरकारी-व्यवस्थापित उच्च शिक्षण संस्था तसेच केंद्र सरकार-व्यवस्थापित संशोधन आणि विकास संस्थांचा समावेश आहे.

• ही सर्व जर्नल फक्त डिजिटल प्लॅटफॉर्मवर उपलब्ध असतील, त्यामुळे हे सर्व वापरकर्त्यांसाठी अधिक सोयीचे आणि सोपे होईल.  

एक राष्ट्र - एक सदस्यत्व ( One Nation One Subscription ) योजनेचे उद्दिष्ट काय आहे ? 

• सर्व पात्र विद्यार्थी, प्राध्यापक, संशोधक आणि शास्त्रज्ञ यांना उच्चस्तरीय आंतरराष्ट्रीय संशोधन लेख आणि नियतकालिके (जर्नल) उपलब्ध करून देणे हे या योजनेचे उद्दिष्ट आहे. 

• एक राष्ट्र - एक सदस्यत्व’ योजना 2047 पर्यंत स्वावलंबी आणि विकसित राष्ट्र बनण्याच्या भारताच्या महत्त्वाकांक्षेची आधारशिला आहे. 

एक राष्ट्र - एक सदस्यत्व ( One Nation One Subscription ) योजनेसाठी किती निधी देण्यात आला ? 

• या उपक्रमासाठी 2025, 2026, आणि 2027 या तीन वर्षांसाठी एकूण 6,000 कोटी रुपयांची तरतूद करण्यात आली आहे.

• या निधीतून सहभागी संस्थांच्या सदस्यता शुल्काचा खर्च केला जाईल.

एक राष्ट्र - एक सदस्यत्व ( One Nation One Subscription ) योजनेचा फायदा काय होईल ? 

• विद्यार्थी, प्राध्यापक आणि संशोधक यांच्या संशोधन क्षमता वाढविण्यासाठी ज्ञानाच्या उपलब्धतेसाठी आंतरराष्ट्रीय संशोधन लेख आणि नियतकालिके (research articles and journals ) उपलब्ध करून देते. 

• शहरी भागात तसेच दुर्गम भागात जागतिक दर्जाची संशोधन संसाधने उपलब्ध होतील.

• भारताला संशोधन आणि विकासामध्ये जागतिक प्रमुख म्हणून उदयास येण्यासाठी मदत होईल. 

राष्ट्रीय मानवाधिकार आयोगाचे नवे अध्यक्ष कोण ? 

New Chairperson of National Human Rights Commission

Subject : GS -नियुक्ती, राज्यशास्त्र, वैधानिक संस्था

सरळसेवा, पोलीस भरती, अग्निवीर , SSC GD, MPSC, UPSC परीक्षेसाठी विचारलेले / संभाव्य महत्त्वपूर्ण प्रश्न

प्रश्न) अलिकडेच, खालील पैकी कोणी राष्ट्रीय मानवाधिकार आयोगाच्या अध्यक्षपदाचा कार्यभार स्वीकारला ? 

1. श्री गिरीशचंद्र मुर्मू

2. श्री के. संजय मूर्ती

3. श्री धनंजय चंद्रचूड

4. श्री व्ही. रामसुब्रमण्यम

उत्तर : श्री व्ही. रामसुब्रमण्यम

बातमी काय आहे ? 

सर्वोच्च न्यायालयाचे माजी न्यायमूर्ती व्ही. रामसुब्रमण्यम (V. Ramasubramanian) यांनी राष्ट्रीय मानवाधिकार आयोगाच्या अध्यक्षपदाचा कार्यभार स्वीकारला.

"राष्ट्रीय मानवाधिकार आयोग" बद्दल परीक्षेसाठी IMP वनलाईनर प्रश्न-उत्तरे : 

(National Human Rights Commission) 

"राष्ट्रीय मानवाधिकार आयोग" ची स्थापना केव्हा करण्यात आली ? 

(SSC GD)

• 12 ऑक्टोबर 1993 रोजी "राष्ट्रीय मानवाधिकार आयोग" ची स्थापना झाली.

• मानवी हक्क संरक्षण कायदा, 1993 द्वारे या संस्थेला वैधानिक दर्जा देण्यात आला.

राष्ट्रीय मानवाधिकार आयोगाचे उद्दिष्ट कोणते ? 

"राष्ट्रीय मानवाधिकार आयोग" काय काम करते ? 

• मानवी हक्कांना प्रोत्साहन देणे आणि त्यांचे संरक्षण करणे हे या आयोगाचे उद्दिष्ट आहे.

• भारताच्या राज्यघटनेद्वारे हमी दिलेले आणि आंतरराष्ट्रीय करारांमध्ये अंतर्भूत असलेल्या व्यक्तींचे जीवन, स्वातंत्र्य, समानता आणि प्रतिष्ठेशी संबंधित अधिकारांचे रक्षण करण्याचे काम या संस्थेकडे आहे.

• हे देशातील मानवाधिकारांचे वॉचडॉग म्हणून काम करते .

राष्ट्रीय मानवाधिकार आयोगाचे अध्यक्ष म्हणून कोणाला निवडले जाते ?  

भारताचे निवृत्त सरन्यायाधीश किंवा सर्वोच्च न्यायालयाचे न्यायाधीश यांना राष्ट्रीय मानवाधिकार आयोगाचे अध्यक्ष म्हणून निवडले जाते. 

राष्ट्रीय मानवाधिकार आयोगाचे मुख्यालय कोठे आहे ? 

राष्ट्रीय मानवाधिकार आयोगाचे मुख्यालय नवी दिल्ली येथे आहे .

राष्ट्रीय मानवाधिकार आयोगात किती सदस्य असतात ? 

( महाराष्ट्र वनरक्षक 2023)

• आयोग ही एक बहु-सदस्यीय संस्था आहे.

• एक अध्यक्ष, आणि 5 इतर सदस्य असे पूर्णवेळ सदस्यांचा समावेश आहे. 

• या पूर्णवेळ सदस्यांव्यतिरिक्त, आयोगामध्ये 7 पदसिद्ध सदस्य देखील आहेत.

राष्ट्रीय मानवाधिकार आयोगाचे अध्यक्ष आणि सदस्य यांची नियुक्ती कोण करतात ? 

• राष्ट्रीय मानवाधिकार आयोगाचे अध्यक्ष आणि सदस्य यांची नियुक्ती राष्ट्रपती करतात.

• ही नियुक्ती राष्ट्रपती 6 सदस्यीय समितीच्या शिफारशींनुसार करतात.

शिफारश समितीमध्ये कोण कोण असतं ? 

1. पंतप्रधान (शिफारश समितीचे अध्यक्ष) 

2. लोकसभेचे अध्यक्ष

3. राज्यसभेचे उपसभापती

4. लोकसभेतील विरोधी पक्षनेते

5. राज्यसभेतील विरोधी पक्षनेते 

6. केंद्रीय गृहमंत्री 

SpaDeX mission

SpaDeX मिशन

Subject : GS - विज्ञान आणि तंत्रज्ञान 

सरळसेवा, पोलीस भरती, अग्निवीर , SSC GD, MPSC, UPSC परीक्षेसाठी विचारलेले / संभाव्य महत्त्वपूर्ण प्रश्न

प्रश्न) SpaDeX मिशन बद्दल खालील विधानांचा विचार करा आणि योग्य विधान/विधाने असलेला पर्याय निवडा. 

A. हे मिशन ISRO ने लॉन्च केले आहे.

B. या मिशनमध्ये दोन उपग्रह एकमेकांना जोडण्यात येणार आहे.

पर्याय : 

1. फक्त A बरोबर

2. फक्त B बरोबर

3. A आणि B दोन्ही बरोबर

4. A आणि B दोन्ही चूक 

उत्तर : A आणि B दोन्ही बरोबर

बातमी काय आहे ? 

भारतीय अंतराळ संशोधन संस्थेने (ISRO) 30 डिसेंबर 2024 रोजी स्पेस डॉकिंग प्रयोग (SpaDeX) मिशनचे प्रक्षेपण केले. 

डॉकिंग (Docking) म्हणजे काय ? 

अंतराळामध्ये दोन उपग्रहांना किंवा अंतराळ यानांना जोडणे म्हणजे डॉकिंग.

SpaDeX म्हणजे काय ? 

SpaDeX मिशन काय आहे ? 

• SpaDeX चा फूल फॅार्म Space Docking Experiment असा होतो.

• SpaDeX मिशनचे प्राथमिक उद्दिष्ट दोन लहान अंतराळयानांच्या भेटीसाठी, डॉकिंगसाठी आणि अनडॉकिंगसाठी आवश्यक तंत्रज्ञान विकसित करणे आणि त्याचे प्रदर्शन करणे आहे.

• SpaDeX मिशन मध्ये PSLV रॉकेटचा वापर करून SDX01 (चेझर) आणि SDX02 (टार्गेट), नावाचे दोन लहान उपग्रह पृथ्वीच्या पृष्ठभागापासून 470 किलोमीटर अंतरावर पृथ्वीच्या खालच्या कक्षेमध्ये ( Low Earth Orbit) स्थापित करण्यात येणार आहे. 

• त्यानंतर हे दोन उपग्रह एकमेकांपासून दूर जातील. त्यानंतर त्यांना थांबवून या दोन उपग्रहांची तपासणी करण्यात येईल.

• हे दोन उपग्रह एकमेकांसोबत जोडून एक सिंगल प्लॅटफॉर्म बनवण्यात येईल यालाच डॉकिंग म्हणतात. 

उपग्रहांचं वजन किती आहे ? 

या दोन्ही उपग्रहांचं वजन प्रत्येकी 220 किलो आहे.

SpaDeX हे किती वर्षांची मोहिम आहे ?  

SpaDeX हि 2 वर्षांची मोहिम असणार आहे. 

SpaDeX मिशनचा फायदा काय होईल ? 

• ही यंत्रणा मोठ्या संरचना एकत्र करण्यासाठी किंवा उपकरणे, क्रू किंवा अंतराळातील पुरवठा हस्तांतरित करण्यासाठी महत्त्वाची आहे. 

• उदाहरणार्थ, इंटरनॅशनल स्पेस स्टेशन (International Space Station) हे तंत्र वापरून बांधले गेले आहे.

• विविध मॉड्यूल्स स्वतंत्रपणे लॉन्च केले गेले आणि अंतराळात जोडले (डॉक) केले गेले.

• या तंत्रज्ञानाचा वापर करून अंतराळातील स्पेस स्टेशन मध्ये अंतराळवीर पाठवले जातात त्यानंतर त्यांना पुन्हा पृथ्वीवर परत आणले जाते.

• चंद्रयान-4, गगनयान मिशन, अंतराळ स्थानके आणि भारताच्या नियोजित भारतीय अंतरीक्ष स्टेशन (BAS) सारख्या भविष्यातील मोहिमांसाठी SpaDeX मिशन महत्त्वपूर्ण आहे.

या मोहिमेत नंतर डॉकिंग (Docking) तंत्रज्ञान विकसित करणारा भारत कितवा देश असेल ? 

• आतापर्यंत डॉकिंग तंत्रज्ञान फक्त अमेरिका, रशिया आणि चीन या तीन देशांनीच यशस्वी रित्या विकसित केले आहे.

• या मोहिमेनंतर भारत 4 था देश असेल. 

सूर्यकिरण लष्करी सराव

EXERCISE SURYA KIRAN

Subject : GS - युद्ध अभ्यास

सरळसेवा, पोलीस भरती, अग्निवीर , SSC GD, MPSC, UPSC परीक्षेसाठी विचारलेले / संभाव्य महत्त्वपूर्ण प्रश्न

प्रश्न) सूर्यकिरण लष्करी सराव खालील पैकी कोणत्या देशांमधील संयुक्त नौदल सराव आहे ?

1) भारत आणि अमेरिका 

2) भारत आणि नेपाळ

3) भारत आणि सिंगापूर

4) भारत आणि श्रीलंका

उत्तर : भारत आणि नेपाळ

भारताबरोबर चे लष्करी युद्ध सराव

• भारत आणि नेपाळ : सूर्य किरण 

• भारत आणि अमेरिका : वज्र प्रहार, युद्ध अभ्यास

• भारत आणि सिंगापूर : बोल्ड कुरुक्षेत्र, अग्नी वॉरियर

• भारत आणि श्रीलंका : मित्र शक्ती

• भारत आणि इंडोनेशिया : गरुड शक्ती

• भारत आणि चीन : हॅंड-इन-हॅंड

• भारत आणि रशिया : इंद्र

सूर्यकिरण सरावा बद्दल परीक्षेसाठी IMP वनलाईनर पॉईंट्स : 

भारत-नेपाळ दरम्यानच्या 18 वा सूर्यकिरण या संयुक्त लष्करी सरावाला आजपासून नेपाळमध्ये प्रारंभ होत आहे.

सूर्यकिरण सरावाचे आयोजन कोठे करण्यात आले होते ? 

• हा सराव नेपाळ मध्ये सालझंडी इथे 31 डिसेंबर 2024 ते 13 जानेवारी 2025 या कालावधीत होणार आहे. 

• सूर्यकिरण लष्करी सराव दोन्ही देश आलटून पालटून दरवर्षी या प्रशिक्षण कार्यक्रमाचे आयोजन करतात. 

सूर्यकिरण लष्करी सरावात सहभागी युनिट्स :

• भारतीय लष्कराच्या पथकाचे नेतृत्व 11 गोरखा रायफल्स बटालियन करत आहे. 

• नेपाळच्या पथकाचे नेतृत्व श्रीजुंग बटालियनकडे आहे.

सूर्यकिरण लष्करी सरावाचे उद्दीष्ट काय ? 

• जंगलातील युद्धकौशल्य, पर्वतीय प्रदेशातील दहशातवादविरोधी कारवाया आणि आपत्ती काळात मानवतेच्या दृष्टीकोनातून केली जाणारी मदत यामध्ये संयुक्त कार्यक्षमता बळकट करणे हे सूर्यकिरण सराव आयोजनाचे उद्दीष्ट आहे.

• या सरावामुळे, दोन्ही देशांतील व्यावसायिक सहकार्य, मैत्रीपूर्ण संबंध आणि विश्वास तसंच सांस्कृतिक संबंधांचा विस्तार होण्याची अपेक्षा आहे.

सूर्यकिरण लष्करी सरावाची सुरुवात केव्हा झाली ?

सूर्य किरण या भारत आणि नेपाळ यांच्यातील संयुक्त लष्करी सरावाची सुरुवात 2011 मध्ये झाली.

अंदमान आणि निकोबार बेटे 

Andaman and Nicobar Islands

Subject : GS - इतिहास - आधुनिक भारताचा इतिहास, भूगोल

सरळसेवा, पोलीस भरती, अग्निवीर , SSC GD, MPSC, UPSC परीक्षेसाठी विचारलेले / संभाव्य महत्त्वपूर्ण प्रश्न

प्रश्न) खालीलपैकी कोणी अंदमान आणि निकोबार बेटांना , शहीद आणि स्वराज्य बेट असे नाव दिले ? 

1. महात्मा गांधी

2. नेताजी सुभाषचंद्र बोस

3. सरदार वल्लभभाई पटेल

4. पंडित जवाहरलाल नेहरू

उत्तर : नेताजी सुभाषचंद्र बोस

बातमी काय आहे ? 

• नेताजी सुभाषचंद्र बोस यांनी 1943 मध्ये 30 डिसेंबर दिवशी पोर्टब्लेअरमध्ये तिरंगा फडकवत इंग्रजांच्या राजवटीतून अंदमान निकोबारला मुक्त केलं होतं.  

• ब्रिटिश राजवटीतून मुक्त झालेला हा पहिलाच प्रदेश होता.

• त्यामुळे आजचा दिवस हा भारताच्या स्वातंत्र्यलढ्यातला एक ऐतिहासिक दिवस आहे.  

दुसऱ्या महायुद्धात अंदमान आणि निकोबार बेटांवर कब्जा कोणी केला ? 

• दुसऱ्या महायुद्धाच्या काळात जपानी शाही सेनेनं 23 मार्च 1943 ला अंदमान आणि निकोबार द्वीपसमूहांवर कब्जा केला.

• त्यांनतर अंदमान निकोबार द्वीपसमूह आझाद हिंद सेनेच्या अंतरिम सरकारकडे सोपवण्याची घोषणा जपानच्या पंतप्रधानांनी, 6 नोव्हेंबर 1943 ला टोक्योमध्ये ग्रेटर इस्ट एशियाटीक नेशन्सच्चया सभेत केली. 

• त्यांनतर नेताजी सुभाषचंद्र बोस यांनी 29 ते 31 डिसेंबर 1943 दरम्यान अंदमान द्वीपसमूहाचा दौरा करत पहिल्यांदा भारताच्या धर्तीवर तिरंगा फडकवला. 

• नेताजी सुभाषचंद्र बोस यांनी अंदमान आणि निकोबार बेटांना ब्रिटिश राजवटीपासून मुक्त केलेले प्रदेश म्हणून घोषित केले. 

• नेताजी सुभाषचंद्र बोस यांनी अंदमान बेटाला शहीद आणि निकोबार बेटाला स्वराज्य असे नाव दिले होते.

अंदमान आणि निकोबार बेटे

• अंदमान आणि निकोबार बेटे भारतीय केंद्रशासित प्रदेश आहे.

• अंदमान आणि निकोबार बेटे बंगालच्या उपसागरात भारतीय मुख्य भूमीच्या आग्नेयेला आहेत.

• यात अंदमान बेटे आणि निकोबार बेटे या दोन बेट समूहांचा समावेश आहे.

• 10 डिग्री चॅनेल (Ten Degree Channel) ही एक अरुंद सामुद्रधुनी आहे जी अंदमान बेटांना निकोबार बेटांपासून वेगळी करते. 

• हे अंदाजे 10-डिग्री अक्षांशवृत्तावर आहे.

अंदमान आणि निकोबार केंद्रशासित प्रदेशाची राजधानी कोणती ? 

(Army ARO Jodhpur 2021)

पोर्ट ब्लेअर (Port Blair) शहर हे अंदमान आणि निकोबार बेटांची राजधानी आहे.

भारताच्या सर्वात दक्षिणेकडील टोकाचे नाव काय आहे ? 

(SSC GD 2022)

इंदिरा पॉइंट हे भारताच्या सर्वात दक्षिणेकडील टोकाचे नाव आहे.

भारतातील जागृत ज्वालामुखी चे नाव काय ? 

(SSC GD 2021)

बॅरेन आयलँड (Barren Island) हा भारतातील अंदमान आणि निकोबारमध्ये आढळणारा एकमेव सक्रिय ज्वालामुखी आहे