राष्ट्रीय मानवाधिकार आयोगाचे नवे अध्यक्ष कोण ? 

New Chairperson of National Human Rights Commission

Subject : GS -नियुक्ती, राज्यशास्त्र, वैधानिक संस्था

सरळसेवा, पोलीस भरती, अग्निवीर , SSC GD, MPSC, UPSC परीक्षेसाठी विचारलेले / संभाव्य महत्त्वपूर्ण प्रश्न

प्रश्न) अलिकडेच, खालील पैकी कोणी राष्ट्रीय मानवाधिकार आयोगाच्या अध्यक्षपदाचा कार्यभार स्वीकारला ? 

1. श्री गिरीशचंद्र मुर्मू

2. श्री के. संजय मूर्ती

3. श्री धनंजय चंद्रचूड

4. श्री व्ही. रामसुब्रमण्यम

उत्तर : श्री व्ही. रामसुब्रमण्यम

बातमी काय आहे ? 

सर्वोच्च न्यायालयाचे माजी न्यायमूर्ती व्ही. रामसुब्रमण्यम (V. Ramasubramanian) यांनी राष्ट्रीय मानवाधिकार आयोगाच्या अध्यक्षपदाचा कार्यभार स्वीकारला.

"राष्ट्रीय मानवाधिकार आयोग" बद्दल परीक्षेसाठी IMP वनलाईनर प्रश्न-उत्तरे : 

(National Human Rights Commission) 

"राष्ट्रीय मानवाधिकार आयोग" ची स्थापना केव्हा करण्यात आली ? 

(SSC GD)

• 12 ऑक्टोबर 1993 रोजी "राष्ट्रीय मानवाधिकार आयोग" ची स्थापना झाली.

• मानवी हक्क संरक्षण कायदा, 1993 द्वारे या संस्थेला वैधानिक दर्जा देण्यात आला.

राष्ट्रीय मानवाधिकार आयोगाचे उद्दिष्ट कोणते ? 

"राष्ट्रीय मानवाधिकार आयोग" काय काम करते ? 

• मानवी हक्कांना प्रोत्साहन देणे आणि त्यांचे संरक्षण करणे हे या आयोगाचे उद्दिष्ट आहे.

• भारताच्या राज्यघटनेद्वारे हमी दिलेले आणि आंतरराष्ट्रीय करारांमध्ये अंतर्भूत असलेल्या व्यक्तींचे जीवन, स्वातंत्र्य, समानता आणि प्रतिष्ठेशी संबंधित अधिकारांचे रक्षण करण्याचे काम या संस्थेकडे आहे.

• हे देशातील मानवाधिकारांचे वॉचडॉग म्हणून काम करते .

राष्ट्रीय मानवाधिकार आयोगाचे अध्यक्ष म्हणून कोणाला निवडले जाते ?  

भारताचे निवृत्त सरन्यायाधीश किंवा सर्वोच्च न्यायालयाचे न्यायाधीश यांना राष्ट्रीय मानवाधिकार आयोगाचे अध्यक्ष म्हणून निवडले जाते. 

राष्ट्रीय मानवाधिकार आयोगाचे मुख्यालय कोठे आहे ? 

राष्ट्रीय मानवाधिकार आयोगाचे मुख्यालय नवी दिल्ली येथे आहे .

राष्ट्रीय मानवाधिकार आयोगात किती सदस्य असतात ? 

( महाराष्ट्र वनरक्षक 2023)

• आयोग ही एक बहु-सदस्यीय संस्था आहे.

• एक अध्यक्ष, आणि 5 इतर सदस्य असे पूर्णवेळ सदस्यांचा समावेश आहे. 

• या पूर्णवेळ सदस्यांव्यतिरिक्त, आयोगामध्ये 7 पदसिद्ध सदस्य देखील आहेत.

राष्ट्रीय मानवाधिकार आयोगाचे अध्यक्ष आणि सदस्य यांची नियुक्ती कोण करतात ? 

• राष्ट्रीय मानवाधिकार आयोगाचे अध्यक्ष आणि सदस्य यांची नियुक्ती राष्ट्रपती करतात.

• ही नियुक्ती राष्ट्रपती 6 सदस्यीय समितीच्या शिफारशींनुसार करतात.

शिफारश समितीमध्ये कोण कोण असतं ? 

1. पंतप्रधान (शिफारश समितीचे अध्यक्ष) 

2. लोकसभेचे अध्यक्ष

3. राज्यसभेचे उपसभापती

4. लोकसभेतील विरोधी पक्षनेते

5. राज्यसभेतील विरोधी पक्षनेते 

6. केंद्रीय गृहमंत्री 

SpaDeX mission

SpaDeX मिशन

Subject : GS - विज्ञान आणि तंत्रज्ञान 

सरळसेवा, पोलीस भरती, अग्निवीर , SSC GD, MPSC, UPSC परीक्षेसाठी विचारलेले / संभाव्य महत्त्वपूर्ण प्रश्न

प्रश्न) SpaDeX मिशन बद्दल खालील विधानांचा विचार करा आणि योग्य विधान/विधाने असलेला पर्याय निवडा. 

A. हे मिशन ISRO ने लॉन्च केले आहे.

B. या मिशनमध्ये दोन उपग्रह एकमेकांना जोडण्यात येणार आहे.

पर्याय : 

1. फक्त A बरोबर

2. फक्त B बरोबर

3. A आणि B दोन्ही बरोबर

4. A आणि B दोन्ही चूक 

उत्तर : A आणि B दोन्ही बरोबर

बातमी काय आहे ? 

भारतीय अंतराळ संशोधन संस्थेने (ISRO) 30 डिसेंबर 2024 रोजी स्पेस डॉकिंग प्रयोग (SpaDeX) मिशनचे प्रक्षेपण केले. 

डॉकिंग (Docking) म्हणजे काय ? 

अंतराळामध्ये दोन उपग्रहांना किंवा अंतराळ यानांना जोडणे म्हणजे डॉकिंग.

SpaDeX म्हणजे काय ? 

SpaDeX मिशन काय आहे ? 

• SpaDeX चा फूल फॅार्म Space Docking Experiment असा होतो.

• SpaDeX मिशनचे प्राथमिक उद्दिष्ट दोन लहान अंतराळयानांच्या भेटीसाठी, डॉकिंगसाठी आणि अनडॉकिंगसाठी आवश्यक तंत्रज्ञान विकसित करणे आणि त्याचे प्रदर्शन करणे आहे.

• SpaDeX मिशन मध्ये PSLV रॉकेटचा वापर करून SDX01 (चेझर) आणि SDX02 (टार्गेट), नावाचे दोन लहान उपग्रह पृथ्वीच्या पृष्ठभागापासून 470 किलोमीटर अंतरावर पृथ्वीच्या खालच्या कक्षेमध्ये ( Low Earth Orbit) स्थापित करण्यात येणार आहे. 

• त्यानंतर हे दोन उपग्रह एकमेकांपासून दूर जातील. त्यानंतर त्यांना थांबवून या दोन उपग्रहांची तपासणी करण्यात येईल.

• हे दोन उपग्रह एकमेकांसोबत जोडून एक सिंगल प्लॅटफॉर्म बनवण्यात येईल यालाच डॉकिंग म्हणतात. 

उपग्रहांचं वजन किती आहे ? 

या दोन्ही उपग्रहांचं वजन प्रत्येकी 220 किलो आहे.

SpaDeX हे किती वर्षांची मोहिम आहे ?  

SpaDeX हि 2 वर्षांची मोहिम असणार आहे. 

SpaDeX मिशनचा फायदा काय होईल ? 

• ही यंत्रणा मोठ्या संरचना एकत्र करण्यासाठी किंवा उपकरणे, क्रू किंवा अंतराळातील पुरवठा हस्तांतरित करण्यासाठी महत्त्वाची आहे. 

• उदाहरणार्थ, इंटरनॅशनल स्पेस स्टेशन (International Space Station) हे तंत्र वापरून बांधले गेले आहे.

• विविध मॉड्यूल्स स्वतंत्रपणे लॉन्च केले गेले आणि अंतराळात जोडले (डॉक) केले गेले.

• या तंत्रज्ञानाचा वापर करून अंतराळातील स्पेस स्टेशन मध्ये अंतराळवीर पाठवले जातात त्यानंतर त्यांना पुन्हा पृथ्वीवर परत आणले जाते.

• चंद्रयान-4, गगनयान मिशन, अंतराळ स्थानके आणि भारताच्या नियोजित भारतीय अंतरीक्ष स्टेशन (BAS) सारख्या भविष्यातील मोहिमांसाठी SpaDeX मिशन महत्त्वपूर्ण आहे.

या मोहिमेत नंतर डॉकिंग (Docking) तंत्रज्ञान विकसित करणारा भारत कितवा देश असेल ? 

• आतापर्यंत डॉकिंग तंत्रज्ञान फक्त अमेरिका, रशिया आणि चीन या तीन देशांनीच यशस्वी रित्या विकसित केले आहे.

• या मोहिमेनंतर भारत 4 था देश असेल. 

सूर्यकिरण लष्करी सराव

EXERCISE SURYA KIRAN

Subject : GS - युद्ध अभ्यास

सरळसेवा, पोलीस भरती, अग्निवीर , SSC GD, MPSC, UPSC परीक्षेसाठी विचारलेले / संभाव्य महत्त्वपूर्ण प्रश्न

प्रश्न) सूर्यकिरण लष्करी सराव खालील पैकी कोणत्या देशांमधील संयुक्त नौदल सराव आहे ?

1) भारत आणि अमेरिका 

2) भारत आणि नेपाळ

3) भारत आणि सिंगापूर

4) भारत आणि श्रीलंका

उत्तर : भारत आणि नेपाळ

भारताबरोबर चे लष्करी युद्ध सराव

• भारत आणि नेपाळ : सूर्य किरण 

• भारत आणि अमेरिका : वज्र प्रहार, युद्ध अभ्यास

• भारत आणि सिंगापूर : बोल्ड कुरुक्षेत्र, अग्नी वॉरियर

• भारत आणि श्रीलंका : मित्र शक्ती

• भारत आणि इंडोनेशिया : गरुड शक्ती

• भारत आणि चीन : हॅंड-इन-हॅंड

• भारत आणि रशिया : इंद्र

सूर्यकिरण सरावा बद्दल परीक्षेसाठी IMP वनलाईनर पॉईंट्स : 

भारत-नेपाळ दरम्यानच्या 18 वा सूर्यकिरण या संयुक्त लष्करी सरावाला आजपासून नेपाळमध्ये प्रारंभ होत आहे.

सूर्यकिरण सरावाचे आयोजन कोठे करण्यात आले होते ? 

• हा सराव नेपाळ मध्ये सालझंडी इथे 31 डिसेंबर 2024 ते 13 जानेवारी 2025 या कालावधीत होणार आहे. 

• सूर्यकिरण लष्करी सराव दोन्ही देश आलटून पालटून दरवर्षी या प्रशिक्षण कार्यक्रमाचे आयोजन करतात. 

सूर्यकिरण लष्करी सरावात सहभागी युनिट्स :

• भारतीय लष्कराच्या पथकाचे नेतृत्व 11 गोरखा रायफल्स बटालियन करत आहे. 

• नेपाळच्या पथकाचे नेतृत्व श्रीजुंग बटालियनकडे आहे.

सूर्यकिरण लष्करी सरावाचे उद्दीष्ट काय ? 

• जंगलातील युद्धकौशल्य, पर्वतीय प्रदेशातील दहशातवादविरोधी कारवाया आणि आपत्ती काळात मानवतेच्या दृष्टीकोनातून केली जाणारी मदत यामध्ये संयुक्त कार्यक्षमता बळकट करणे हे सूर्यकिरण सराव आयोजनाचे उद्दीष्ट आहे.

• या सरावामुळे, दोन्ही देशांतील व्यावसायिक सहकार्य, मैत्रीपूर्ण संबंध आणि विश्वास तसंच सांस्कृतिक संबंधांचा विस्तार होण्याची अपेक्षा आहे.

सूर्यकिरण लष्करी सरावाची सुरुवात केव्हा झाली ?

सूर्य किरण या भारत आणि नेपाळ यांच्यातील संयुक्त लष्करी सरावाची सुरुवात 2011 मध्ये झाली.

अंदमान आणि निकोबार बेटे 

Andaman and Nicobar Islands

Subject : GS - इतिहास - आधुनिक भारताचा इतिहास, भूगोल

सरळसेवा, पोलीस भरती, अग्निवीर , SSC GD, MPSC, UPSC परीक्षेसाठी विचारलेले / संभाव्य महत्त्वपूर्ण प्रश्न

प्रश्न) खालीलपैकी कोणी अंदमान आणि निकोबार बेटांना , शहीद आणि स्वराज्य बेट असे नाव दिले ? 

1. महात्मा गांधी

2. नेताजी सुभाषचंद्र बोस

3. सरदार वल्लभभाई पटेल

4. पंडित जवाहरलाल नेहरू

उत्तर : नेताजी सुभाषचंद्र बोस

बातमी काय आहे ? 

• नेताजी सुभाषचंद्र बोस यांनी 1943 मध्ये 30 डिसेंबर दिवशी पोर्टब्लेअरमध्ये तिरंगा फडकवत इंग्रजांच्या राजवटीतून अंदमान निकोबारला मुक्त केलं होतं.  

• ब्रिटिश राजवटीतून मुक्त झालेला हा पहिलाच प्रदेश होता.

• त्यामुळे आजचा दिवस हा भारताच्या स्वातंत्र्यलढ्यातला एक ऐतिहासिक दिवस आहे.  

दुसऱ्या महायुद्धात अंदमान आणि निकोबार बेटांवर कब्जा कोणी केला ? 

• दुसऱ्या महायुद्धाच्या काळात जपानी शाही सेनेनं 23 मार्च 1943 ला अंदमान आणि निकोबार द्वीपसमूहांवर कब्जा केला.

• त्यांनतर अंदमान निकोबार द्वीपसमूह आझाद हिंद सेनेच्या अंतरिम सरकारकडे सोपवण्याची घोषणा जपानच्या पंतप्रधानांनी, 6 नोव्हेंबर 1943 ला टोक्योमध्ये ग्रेटर इस्ट एशियाटीक नेशन्सच्चया सभेत केली. 

• त्यांनतर नेताजी सुभाषचंद्र बोस यांनी 29 ते 31 डिसेंबर 1943 दरम्यान अंदमान द्वीपसमूहाचा दौरा करत पहिल्यांदा भारताच्या धर्तीवर तिरंगा फडकवला. 

• नेताजी सुभाषचंद्र बोस यांनी अंदमान आणि निकोबार बेटांना ब्रिटिश राजवटीपासून मुक्त केलेले प्रदेश म्हणून घोषित केले. 

• नेताजी सुभाषचंद्र बोस यांनी अंदमान बेटाला शहीद आणि निकोबार बेटाला स्वराज्य असे नाव दिले होते.

अंदमान आणि निकोबार बेटे

• अंदमान आणि निकोबार बेटे भारतीय केंद्रशासित प्रदेश आहे.

• अंदमान आणि निकोबार बेटे बंगालच्या उपसागरात भारतीय मुख्य भूमीच्या आग्नेयेला आहेत.

• यात अंदमान बेटे आणि निकोबार बेटे या दोन बेट समूहांचा समावेश आहे.

• 10 डिग्री चॅनेल (Ten Degree Channel) ही एक अरुंद सामुद्रधुनी आहे जी अंदमान बेटांना निकोबार बेटांपासून वेगळी करते. 

• हे अंदाजे 10-डिग्री अक्षांशवृत्तावर आहे.

अंदमान आणि निकोबार केंद्रशासित प्रदेशाची राजधानी कोणती ? 

(Army ARO Jodhpur 2021)

पोर्ट ब्लेअर (Port Blair) शहर हे अंदमान आणि निकोबार बेटांची राजधानी आहे.

भारताच्या सर्वात दक्षिणेकडील टोकाचे नाव काय आहे ? 

(SSC GD 2022)

इंदिरा पॉइंट हे भारताच्या सर्वात दक्षिणेकडील टोकाचे नाव आहे.

भारतातील जागृत ज्वालामुखी चे नाव काय ? 

(SSC GD 2021)

बॅरेन आयलँड (Barren Island) हा भारतातील अंदमान आणि निकोबारमध्ये आढळणारा एकमेव सक्रिय ज्वालामुखी आहे

भारतीय लष्कराने कोठे उभारला छत्रपतींचा अश्वारूढ पुतळा 

Statue of Chhatrapati Shivaji Maharaj

Subject : GS 

सरळसेवा, पोलीस भरती, अग्निवीर , SSC GD, MPSC, UPSC परीक्षेसाठी विचारलेले / संभाव्य महत्त्वपूर्ण प्रश्न

प्रश्न) अलिकडेच, भारतीय लष्कराने भारत-चीन सीमेवर छत्रपती शिवाजी महाराजांचा अश्वारूढ पुतळा उभारला. हा पुतळा खालील पैकी कोणत्या सरोवराच्या काठावर आहे ? 

1. मानस सरोवर

2. वुलर सरोवर

3. पँगाँग सरोवर

4. दाल सरोवर 

उत्तर : पँगाँग सरोवर (Pangong Lake) 

बातमी काय आहे ?

• भारतीय लष्कराने पूर्व लडाखमध्ये भारत-चीन सीमेवर छत्रपती शिवाजी महाराज यांचा अश्वारूढ पुतळा उभारण्यात आला असून नुकतेच या पुतळ्याचे अनावरण करण्यात आले आहे. 

• छत्रपतींच्या पुतळ्याचे अनावरण होताना लडाखची ती युद्धभूमी छत्रपती शिवाजी महाराजांच्या जयजयकाराने दुमदुमली. यावेळी जवानांनी प्रचंड उत्साहात पोवाडे आणि शौर्य गीते सादर केली.

पुतळा कोठे उभारण्यात आला ? 

• हा पुतळा पूर्व लडाखमध्ये चीनबरोबरच्या सीमेवरील वास्तविक नियंत्रण रेषेच्या (LAC - Line of Actual Control) जवळ उभारण्यात आला.

• हा पुतळा पँगाँग सरोवराच्या किनार्‍यावर 14,300 फुट उंचीवर उभारण्यात आला आहे. 

पँगाँग सरोवरा बद्दल परीक्षेसाठी IMP वनलाईनर : 

• अक्साई चिनच्या विवादित प्रदेशात जवळजवळ 4,350 मीटर उंचीवर असलेले पँगॉन्ग तलाव हे जगातील सर्वात उंच खाऱ्या पाण्याचे सरोवर आहे. 

• लेह-लडाखमधील सर्वात प्रसिद्ध तलावांपैकी एक आहे.

• पँगॉन्ग हे नाव तिबेटी शब्द "पँगॉन्ग त्सो" वरून आले आहे, ज्याचा अर्थ "उंच गवताळ तलाव" असा आहे.

• पँगॉन्ग तलावाची लांबी 134 किमी असून 1/3 भाग भारतात तर 2/3 भाग चीनमध्ये (तिबेट स्वायत्त प्रदेश) पसरलेला आहे. 

भारतातील पहिला बायो-बिटुमेन राष्ट्रीय महामार्ग

India's First Bio-Bitumen National Highway

Subject : GS - पर्यावरण

सरळसेवा, पोलीस भरती, अग्निवीर , SSC GD, MPSC, UPSC परीक्षेसाठी विचारलेले / संभाव्य महत्त्वपूर्ण प्रश्न

प्रश्न) अलिकडेच, भारतातील पहिल्या बायो-बिटुमेन (जैविक डांबर) राष्ट्रीय महामार्गाचे उद्घाटन खालील पैकी कोणत्या राज्यात झाले ?

1. महाराष्ट्र

2. गुजरात

3. उत्तर प्रदेश

4. हरियाणा

उत्तर : महाराष्ट्र

बायो-बिटुमेन (जैविक डांबर) बद्दल परीक्षेसाठी IMP वनलाईनर पॉईंट्स :  

• नुकतेच केंद्रीय रस्ते वाहतूक मंत्री नितीन गडकरी यांच्या हस्ते महाराष्ट्रातील नागपूर जिल्ह्यात बायो-बिटुमेन (जैविक डांबर) पासून बनलेल्या देशातील पहिल्या रस्त्याचे उद्घाटन करण्यात आले. 

• नागपूर-जबलपूर राष्ट्रीय महामार्गावरील (NH- 44) मनसर बायपास येथे 'बायो बिटुमिन' तंत्रज्ञानाच्या मदतीने हा रस्ता तयार करण्यात आला आहे.

• हा रस्ता वैज्ञानिक आणि औद्योगिक संशोधन परिषद (CSIR), केंद्रीय रस्ते संशोधन संस्था (CRRI), राष्ट्रीय महामार्ग प्राधिकरण (NHAI) आणि प्राज इंडस्ट्रीज यांनी संयुक्तपणे तयार केला आहे. 

यासाठी लागणारे तंत्रज्ञान कोणी विकसित केले ? 

• हे तंत्रज्ञान प्राज इंडस्ट्रीज च्या माध्यमातून विकसित करण्यात आले असून यामध्ये कच्च्या लीग्नीनचे बायो बिटूमिनमध्ये रूपांतर करण्यात आले आहे.

• लीग्नीन हा एक प्रकारचा जटिल पॉलिमर (फायबर) असून तो वनस्पतींमध्ये आढळतो.

बायो-बिटुमेन म्हणजे काय ? 

• बायो-बिटुमेन याला जैविक डांबर असेही म्हणतात. 

• बायो-बिटुमेन हे जैव-आधारित बाइंडर आहे, जे भाजीपाला, झाडाचे खोड, शेवाळ, लिग्निन (लाकडाचा एक घटक) यांसारख्या अक्षय स्रोतांपासून बनविण्यात येते. 

बायो-बिटुमेनचे फायदे काय ? 

• पेट्रोलियम बिटुमेनला (डांबराला) स्थानिक पर्याय म्हणून बायो-बिटुमेन विकसित करण्यात आले आहे. 

• याचा वापर रस्ते बांधण्यासाठी केल्यास प्रदूषण कमी होणार आहे. 

• हरितगृह वायू उत्सर्जन कमी होईल. 

• पारंपारिक डांबरी रस्त्यापेक्षा बायो-बिटुमेन रस्ता 40% अधिक टिकाऊ आहे.

• भारत सध्या एकूण पुरवठ्यापैकी 50% डांबर आयात करतो यासाठी होणारा आयात खर्च कमी होईल. 

2024 FIDE महिलांची जागतिक जलद बुद्धिबळ अजिंक्यपद स्पर्धा कोण जिंकल ? 

FIDE World Rapid Chess Championships 2024

Subject : GS - खेळ

सरळसेवा, पोलीस भरती, अग्निवीर , SSC GD, MPSC, UPSC परीक्षेसाठी विचारलेले / संभाव्य महत्त्वपूर्ण प्रश्न

प्रश्न) 2024 FIDE महिलांची जागतिक जलद बुद्धिबळ अजिंक्यपद स्पर्धा (वर्ल्ड रॅपिड चेस चॅम्पियनशिप) खालील पैकी कोणी जिंकली ? 

1. हरिका द्रोणावल्ली

2. कोनेरू हम्पी

3. वैशाली रमेशबाबू

4. स्मृती मंधाना

उत्तर : कोनेरू हम्पी (Koneru Humpy) 

बातमी काय आहे ? 

2024 FIDE महिलांची वर्ल्ड रॅपिड चेस चॅम्पियनशिपमध्ये भारताच्या कोनेरू हम्पी यांचा विजय 

2024 FIDE वर्ल्ड रॅपिड चेस चॅम्पियनशिप बद्दल परीक्षेसाठी IMP वनलाईनर पॉईंट्स : 

• भारताच्या कोनेरू हम्पी यांनी इंडोनेशियाच्या इरीन सुकंदरचा पराभव करत ऐतिहासिक दुसऱ्यांदा महिलांच्या जागतिक जलद (रॅपिड) बुद्धिबळ अजिंक्यपद स्पर्धेचे विजेतेपद पटकावले.

• कोनेरू हम्पीने 2019 मध्ये जॉर्जिया येथे झालेल्या स्पर्धेतही अजिंक्यपद पटकावले होते.

2024 FIDE वर्ल्ड रॅपिड चॅम्पियनशिप कोठे आयोजित करण्यात आली ? 

• 26-29 डिसेंबर 2024 रोजी अमेरिकेच्या न्यूयॉर्क शहर, येथे आयोजित करण्यात आली होती.

वर्ल्ड रॅपिड चेस चॅम्पियनशिप काय आहे ?

वर्ल्ड रॅपिड चेस चॅम्पियनशिप ही एक बुद्धिबळ स्पर्धा आहे जी वेळेच्या नियंत्रणाखाली वेगाने खेळल्या जाणाऱ्या बुद्धिबळातील विश्वविजेते ठरवण्यासाठी आयोजित केली जाते. 

जागतिक चेस चॅम्पियनशिपचे प्रकार :

FIDE, जागतिक बुद्धिबळ महासंघ, दरवर्षी वैयक्तिक बुद्धिबळ प्रकारांमध्ये 3 प्रकारच्या जागतिक चॅम्पियनशिपचे आयोजन करते : 

1. पारंपरिक (Classical)  

2. जलद (Rapid)

3. अतिजलद (Blitz) 

रॅपिड आणि ब्लिट्झ चॅम्पियनशिपमध्ये फरक काय ? 

जलद (Rapid) : रॅपिडमध्ये 15-मिनिटांच्या वेळेच्या नियंत्रणामध्ये खेळलेले गेम दिसतील, ज्यामध्ये खेळाडूंना प्रति चाल (पहिल्या चालीपासूनच) अतिरिक्त 10-सेकंद वाढ मिळेल.

जलद (Rapid) चेस चॅम्पियनशिप भारतीय विजेते :

• 2017 मध्ये रियाध, सौदी अरेबिया येथे झालेल्या खुल्या गटात श्री विश्वनाथन आनंद यांनी जागतिक जलद (Rapid) विजेतेपद पटकावले होते.

• कोनेरू हम्पी यांनी 2019 आणि 2024 मध्ये दोनदा जलद विजेतेपद पटकावले आहे.

अतिजलद (Blitz) :

• ब्लिट्झ ही अतिजलद स्पर्धा असते त्यात 3 मिनिटांच्या वेळेच्या नियंत्रणासह आणि प्रत्येक चाल 2-सेकंद वाढीसह (पहिल्या चालीपासूनच) वेळ मिळतो.

• ब्लिट्ज फॉरमॅटमध्ये आजवर कोणत्याही भारतीयाला विजेतेपद मिळालेले नाही.

आंतरराष्ट्रीय बुद्धिबळ महासंघ (International Chess Federation) बद्दल परीक्षेसाठी IMP वनलाईनर पॉईंट्स :

• ही बुद्धिबळ खेळाची प्रशासकीय संस्था आहे आणि जगभरातील अनेक राष्ट्रीय बुद्धिबळ महासंघांना जोडते.

• आंतरराष्ट्रीय बुद्धिबळ महासंघ त्याच्या फिडे (FIDE) या फ्रेंच नावाने प्रसिद्ध आहे.

• बुद्धिबळाशी संबंधित सर्व आंतरराष्ट्रीय स्पर्धांवर नियंत्रण ठेवणारी ही संस्था आहे.

• स्थापना : आंतरराष्ट्रीय बुद्धिबळ महासंघाची स्थापना 20 जुलै 1924 रोजी पॅरिसमध्ये झाली.

• मुख्यालय : त्याचे मुख्यालय स्वित्झर्लंडमधील लॉसने (Lausanne) शहरात आहे.

आंतरराष्ट्रीय बुद्धिबळ दिन केव्हा साजरी करतात ?

20 जुलै हा दिवस आंतरराष्ट्रीय बुद्धिबळ दिन म्हणून साजरा केला जातो. 

कोठे आहे भारतातील पहिले डिजिटल संग्रहालय ? 

Country's first digital museum

बातमी काय आहे ?

भारतातील पहिले डिजिटल संग्रहालय जगभरातील पर्यटकांसाठी खुले झाले आहे.

Subject : GS - कला आणि संस्कृती

सरळसेवा, पोलीस भरती, अग्निवीर , SSC GD, MPSC, UPSC परीक्षेसाठी विचारलेले / संभाव्य महत्त्वपूर्ण प्रश्न

प्रश्न) जैसलमेरच्या दगडांपासून बनवलेले भारतातील पहिले डिजिटल संग्रहालय "अभय प्रभावना" हे खालील पैकी कोणत्या राज्यात आहे ? 

1. महाराष्ट्र

2. राजस्थान

3. गुजरात

4. उत्तर प्रदेश

उत्तर : महाराष्ट्र

"अभय प्रभावना" हे संग्रहालय कोठे आहे ?

• जैसलमेरच्या दगडांपासून बनवलेले भारतातील पहिले डिजिटल म्युझियम "अभय प्रभावना" महाराष्ट्रात आहे. 

• हे संग्रहालय पुणे जिल्ह्यातील मावळ तालुक्यात इंद्रायणी नदीच्या काठावर परवडी या गावांत उभारण्यात आले आहे.

"अभय प्रभावना" हे संग्रहालय कोणी बांधले ? 

अमर प्रेरणा ट्रस्टच्या माध्यमातून या संग्रहालयाची स्थापना करण्यात आली आहे.

फिरोदिया इन्स्टिट्यूट ऑफ फिलॉसॉफी कल्चर अँड हिस्ट्री ( Firodia Institute of Philosophy Culture and History) यांनी "अभय प्रभावना" हे संग्रहालय बांधले आहे.

 "अभय प्रभावना" संग्रहालयाचे वैशिष्ट्य कोणती ? 

• 2200 वर्ष जुन्या पाले जैन लेण्यांजवळ 50 एकरात या संग्रहालय बांधले आहे.

• जवळजवळ 12 वर्षांत हे संग्रहालय बांधण्यात आले असून यासाठी सुमारे 400 कोटींपेक्षा जास्त खर्च करण्यात आला आहे.

• जैसलमेरच्या विशेष पिवळ्या दगडांपासून याची निर्मिती करण्यात आली आहे.

• संग्रहालयात 100 फुटांचा एक मानस्तंभ आहे.

• हे संग्रहालय हायटेक ऑडिओ विजुअल्स, ॲनिमेशन, वर्चुअल रियालिटी अनुभव आणि परस्पर संवाद प्रणालीने समृद्ध आहे.

• या संग्रहालयात 30 विशेष डिझाईन केलेल्या गॅलरी आहेत. 

"अभय प्रभावना" संग्रहालय बांधण्याचा उद्देश कोणता ? 

• जैन तत्वज्ञान आणि भारतीय वारसा यांना समर्पित हे संग्रहालय आहे.

• सर्वसामान्यांना जैन विचार, श्रद्धा आणि इतिहास सहज उपलब्ध करून देणे.

• जैन धर्माचा वारसा, सौंदर्य आणि शैक्षणिक मूल्य दाखवून पर्यटकांमध्ये अभिमानाची भावना निर्माण करणे.

• जैन विचारांची समकालीन प्रासंगिकता आणि दैनंदिन उपयोगिता यावर प्रकाश टाकणे.

• मानवतावाद, कायदा आणि राजकारण, व्यापार आणि वाणिज्य इत्यादी विविध क्षेत्रातील योगदान प्रदर्शित करण्यासाठी.

• डिजिटल रेकॉर्ड प्रदर्शित करून गौरवशाली जैन इतिहासाचे दस्तऐवजीकरण करणे आणि भविष्यात संशोधनासाठी आधार तयार करणे.