पहिला अंडर-19 महिला आशिया चषक कोणी जिंकला ? 

U-19 Women's Asia Cup 2024

Subject : GS - खेळ

सरळसेवा, पोलीस भरती, अग्निवीर , SSC GD, MPSC, UPSC परीक्षेसाठी विचारलेले / संभाव्य महत्त्वपूर्ण प्रश्न

प्रश्न) अलीकडेच, भारतीय महिला अंडर-19 क्रिकेट संघाने खालीलपैकी कोणत्या देशाचा पराभव करून आशिया कप विजेतेपद पटकावले आहे ? 

1. पाकिस्तान

2. मलेशिया

3. बांगलादेश

4. श्रीलंका

उत्तर : बांगलादेश

बातमी काय आहे ? 

• अलीकडेच, भारतीय महिला अंडर-19 क्रिकेट संघाने पहिल्या आशिया कप स्पर्धेचे विजेतेपद पटकावले आहे.

• भारतीय महिला संघाने बांगलादेशचा 41 धावांनी पराभव करत विजेतेपद पटकावले.

• महिला अंडर-19 क्रिकेट आशिया कप या स्पर्धेत भारतीय संघ एकही सामना हरला नाही.

महिला अंडर-19 क्रिकेट आशिया कप स्पर्धेचा अंतिम सामना कोठे खेळण्यात आला ?

आशिया चषकाचा अंतिम सामना मलेशियातील क्वालालंपूर येथे झाला.

महिला अंडर-19 क्रिकेट आशिया कप या स्पर्धेत किती देश सहभागी झाले होते ? 

या स्पर्धेत आशिया खंडातील 6 देश सहभागी झाले होते. 

अ गट : बांग्लादेश, मलेशिया, श्रीलंका

ब गट : भारत, पाकिस्तान, नेपाळ

महिला अंडर-19 आशिया कप बद्दल परीक्षेसाठी IMP वनलाईनर पॉईंट्स : 

• या स्पर्धेची सुरुवात 15 डिसेंबरला मलेशियातील क्वालालंपूर येथे झाली आणि 22 डिसेंबर रोजी समारोप झाला. 

• या स्पर्धेत आशिया खंडातील 6 सर्वोत्तम संघ सहभागी झाले होते.

• आशियाई क्रिकेट परिषदेने प्रथमच महिला अंडर-19 आशिया चषक स्पर्धेचे आयोजन केले.

• ही स्पर्धा T20 फॉरमॅटमध्ये खेळली गेली.

• विजेता संघ : भारत

• उपविजेता संघ : बांगलादेश

केन-बेतवा नदीजोड प्रकल्प 

Ken-Betwa Link Project

Subject : GS - भूगोल, नदी - नदी जोड प्रकल्प

सरळसेवा, पोलीस भरती, अग्निवीर , SSC GD, MPSC, UPSC परीक्षेसाठी विचारलेले / संभाव्य महत्त्वपूर्ण प्रश्न

प्रश्न) अलिकडेच पंतप्रधान नरेंद्र मोदी यांनी केन-बेतवा नदीजोड प्रकल्पाची पायाभरणी केली. या नद्या खालील पैकी कोणत्या नदीच्या उपनद्या आहेत ?

1. ब्रम्हपुत्रा

2. यमुना

3. गोदावरी

4. कावेरी

उत्तर : यमुना

बातमी काय आहे ? 

• माजी पंतप्रधान अटलबिहारी वाजपेयी यांच्या 100व्या जयंतीनिमित्त पंतप्रधान नरेंद्र मोदी यांनी अलिकडेच केन-बेतवा नदीजोड प्रकल्पाची पायाभरणी केली.

• पंतप्रधान नरेंद्र मोदी यांनी मध्य प्रदेशातील खजुराहो येथे केन-बेतवा नदीजोड प्रकल्पाची पायाभरणी केली.

केन-बेतवा लिंक प्रकल्प काय आहे ? 

• केन-बेटवा लिंक प्रकल्प बुंदेलखंडमधील पाणी टंचाई दूर करण्यासाठी केन नदीचे पाणी बेतवा नदीत सोडण्यात येणार आहे.

• केन आणि बेतवा या दोन्ही नदी यमुना नदीच्या उपनद्या आहेत.

• त्यात दौधन धरण आणि 221 किलोमीटरचा कालवा समाविष्ट आहे. 

• 10.62 लाख हेक्टर सिंचन आणि 62 लाख लोकांना पिण्याच्या पाण्याचा पुरवठा करण्याचे या प्रकल्पाचे उद्दिष्ट आहे.

• या प्रकल्पामुळे मध्यप्रदेश आणि उत्तर प्रदेशातील शेतकऱ्यांना शेतीसाठी आणि पिण्यासाठी पाणी मिळेल.

केन-बेतवा प्रकल्पाच्या आजूबाजूच्या पर्यावरणविषयक समस्या काय आहेत ? 

• या प्रकल्पामुळे पन्ना व्याघ्र प्रकल्पातील वन्यजीव धोक्यात आले आहेत.

• या प्रकल्पामुळे 98 चौरस किमी जंगलतोड समाविष्ट आहे. 

• त्याचबरोबर 6,628 कुटुंबांचे विस्थापन ही सामाजिक चिंता देखील आहे.

• शास्त्रज्ञांनी सप्टेंबरमध्ये कमी झालेला पाऊस आणि जलविज्ञानातील व्यत्ययांचा इशारा दिला आहे. 

राष्ट्रीय नदीजोड प्रकल्प म्हणजे काय ? 

एकीकडे महापुर आणि दुसरीकडे दुष्काळ दिसत असल्यामुळे देशातील नद्या एकमेकींना जोडून ज्या भागात जास्त पाणी आहे त्या भागातून दुष्काळग्रस्त भागात पाणी आणणे.

भारतात नदीजोड प्रकल्पाची कल्पना पहिल्यांदा कोणी मांडली ? 

1919 मध्ये, ब्रिटिश मुख्य अभियंता, आर्थर कॉटन (Arthur Cotton) यांनी मालाची वाहतूक सुरळीत करण्यासाठी आणि पाणीटंचाईच्या समस्या सोडविण्यासाठी भारतातील प्रमुख नद्यांना एकमेकांशी जोडण्याची योजना मांडली.

राष्ट्रीय जल विकास संस्थेची स्थापना केव्हा करण्यात आली ? 

1982 मध्ये माजी पंतप्रधान इंदिरा गांधी यांनी राष्ट्रीय जल विकास संस्थेची (National Water Development Agency) स्थापना केली. 

डॉ. पंजाबराव देशमुख

Dr. Panjabrao Deshmukh

Subject : GS - दिनविशेष, व्यक्ती, कृषी

सरळसेवा, पोलीस भरती, अग्निवीर , SSC GD, MPSC, UPSC परीक्षेसाठी विचारलेले / संभाव्य महत्त्वपूर्ण प्रश्न

प्रश्न) हिंदुस्थानच्या कृषक क्रांतीचे जनक खालील पैकी कोणास म्हणतात ? 

1. डॉ राजेंद्र प्रसाद

2. पंडित जवाहरलाल नेहरू

3. डॉ. पंजाबराव देशमुख

4. सरदार वल्लभभाई पटेल 

उत्तर : डॉ. पंजाबराव देशमुख

जन्म आणि शिक्षण : 

• डॉ. पंजाबराव देशमुख यांचा जन्म 27 डिसेंबर 1898 रोजी अमरावती जिल्ह्यातील पापळ या गावी झाला.

• प्राथमिक शिक्षण गावात घेतल्यानंतर महाविद्यालयीन शिक्षण त्यांनी पुण्याच्या 'फर्ग्युसन कॉलेज' इथून पूर्ण केलं.

• 1921 मध्ये इंग्लंडच्या केंब्रीज विद्यापीठातून 'बॅरिस्टर पदवी' उत्तीर्ण केली. 

• येथेच त्यांनी संस्कृतमध्ये MA. आणि PHD ची पदवी घेतली.

राजकीय योगदान : 

• भारताच्या स्वातंत्र्य लढ्यात त्यांनी महत्त्वपूर्ण योगदान दिले.  

• 1930 मध्ये ते प्रांतीय कायदेमंडळाचे सदस्य म्हणून निवडून आले.

• स्वातंत्र्यापूर्वी ते प्रांतीय कायदेमंडळात शिक्षण मंत्री, कृषी व सहकार विभागाचे मंत्री बनले होते.

• स्वातंत्र्यानंतर 1952, 1957 व 1962 या तीनही वर्षांच्या लोकसभेच्या निवडणुकांत ते विजयी झाले.

• ते 1952 ते 1962 पर्यंत दहा वर्षे भारताचे कृषी मंत्री होते. 

शैक्षणिक आणि कृषी क्षेत्रातील योगदान : 

• महाविद्यालये, अभियांत्रिकी पदवी, तसेच पदविका तंत्रनिकेतन, कृषी महाविद्यालय, वैद्यकीय महाविद्यालय अशी अनेक महाविद्यालये सुरू करुन कृषी आणि शैक्षणिक क्षेत्रात त्यांनी मोठं योगदान दिलं.

• शेतकरी स्थिती सुधारणा करण्यासाठी त्यांनी "भारत कृषक समाज” स्थापन केले.

• त्याचबरोबर ‘ राष्ट्रीय कृषी सहकारी खरेदी विक्री संघाची ’ स्थापना केली.

• शेतकरी संघाच्या प्रचारासाठी 'महाराष्ट्र केसरी' हे वर्तमानपत्र चालविले.

• त्यांनी 1960 मध्ये दिल्ली येथे जागतिक कृषी प्रदर्शन आयोजित केले होते. 

• जपानी भातशेतीचा प्रयोग देशभर व्हावा म्हणून त्यांनी देशव्यापी मोहिम सुरू केली. 

• त्यांनी प्रसिद्ध श्री शिवाजी शिक्षण संस्थेची स्थापना केली. आज या संस्थेच्या वैद्यकीय महाविद्यालय, अभियांत्रिकी महाविद्यालय व इतर शैक्षणिक संस्था आणि वसतिगृहे यांचा समावेश आहे. 

• त्यांनी गरीब विद्यार्थ्यांसाठी श्रद्धानंद वसतिगृह सुरू केले.

मृत्यू : 

• 10 एप्रिल 1965 रोजी दिल्ली येथे डॉ. पंजाबराव देशमुख यांच निधन झालं. 

• त्यांच्या स्मरणार्थ अकोला इथं डॉ. पंजाबराव कृषी विद्यापीठ स्थापन करण्यात आलं.

हिंदुस्थानच्या कृषक क्रांतीचे जनक कोणाला म्हणतात ? 

1933 मध्ये शेतकऱ्यांची कर्जातून मुक्तता करणारा कर्ज लवाद कायदा पारित करण्यात डॉ. पंजाबराव देशमुख यांचा मोठा वाटा आहे. त्यामुळे त्यांना हिंदुस्थानच्या कृषक क्रांतीचे जनक देखील म्हणतात.

स्वामित्व योजना म्हणजे काय ? 

Svamitva Scheme

Subject : GS - सरकारी योजना

सरळसेवा, पोलीस भरती, अग्निवीर , SSC GD, MPSC, UPSC परीक्षेसाठी विचारलेले / संभाव्य महत्त्वपूर्ण प्रश्न

प्रश्न) बातम्यांमध्ये चर्चेत असलेली स्वामित्व योजना खालील पैकी कशाशी संबंधित आहे ?

1. मुलींच्या शिक्षणासाठी शिष्यवृत्ती

2. सूक्ष्म आणि लघु उद्योगांसाठी

3. बचत गटांना कर्ज मिळविण्यासाठी

4. शेतकऱ्यांच्या जमिन मालकी प्रमाणपत्रासाठी

उत्तर : शेतकऱ्यांच्या जमिन मालकी प्रमाणपत्रासाठी

बातमी काय आहे ?

• पंतप्रधान श्री नरेंद्र मोदी 27 डिसेंबर 2024 रोजी 58 लाखांहून अधिक प्रॉपर्टी कार्ड्सचे वितरण करतील.

• स्वामीत्व योजनेंतर्गत 2 कोटींहून अधिक प्रॉपर्टी कार्डची निर्मिती आणि वितरण आणि एकाच दिवसात 58 लाखांहून अधिक प्रॉपर्टी कार्ड्सचे वितरण ही या कार्यक्रमात मोठी उपलब्धी आहे.

स्वामित्व योजना केव्हा सुरू करण्यात आली ?

• पंतप्रधान श्री नरेंद्र मोदी यांनी राष्ट्रीय पंचायती राज दिनानिमित्त, 24 एप्रिल 2020 रोजी स्वामित्व योजना सुरू केली होती.

• ही योजना पंचायत राज मंत्रालया मार्फत सुरू केली आहे.

• पंचायत राज मंत्रालय, राज्य पंचायती राज विभाग, राज्य महसूल विभाग आणि भारतीय सर्वेक्षण यांच्यातील सहकार्याने ही योजना राबविण्यात येत आहे. 

स्वामित्व योजनेचे उद्दिष्ट कोणते ? 

योजनेचे उद्दिष्ट ड्रोन आणि भौगोलिक माहिती प्रणाली (GIS) तंत्रज्ञानाचा वापर करून ग्रामीण भागातील मालमत्ताधारकांना त्यांच्या "मालकीहक्कांच्या नोंदी" प्रदान करणे हे आहे.

स्वामित्व योजना म्हणजे काय ?

• स्वामित्व योजने अंतर्गत देशातील सर्व ग्रामीण भागातील जमिनींचे ड्रोनद्वारे मोजमाप केले जाईल आणि गावातील प्रत्येक मालमत्तेचा डिजिटल नकाशा तयार केला जाईल. 

• उपलब्ध पुराव्यानुसार संबंधित मालकाला किंवा शेतकऱ्याला त्याच्या जमीन मालकीचे प्रमाणपत्र (प्रॉपर्टी कार्ड) दिले जाईल.

प्रॉपर्टी कार्ड म्हणजे काय ? 

• सरकारकडून ग्रामीण भागातील शेती, जमिनींचे सर्वेक्षण ड्रोन द्वारे केले जाईल. 

• सर्वेक्षण केल्यानंतर त्यांना त्यांच्या मालकीच्या संपत्तीचे ओळखपत्र देण्यात येईल. 

• जेणेकरून कागदपत्रे नसलेल्या लोकांनाही निवासी जमिनीच्या संपत्तीचे अधिकार मिळतील. 

• त्या ओळखपत्राला ' संपत्ती कार्ड ', किंवा " प्रॉपर्टी कार्ड " म्हणून ओळखले जाते. 

स्वामित्व योजनेचे फायदे कोणते ? 

• मालकी हक्क असणाऱ्या जमिनीच्या मालकाच्या नावे अचूक जमिनीची नोंद होण्यास तत्परता येईल.

• ग्रामीण भागातील जामिनीमुळे होणारे वाद विवाद कमी होतील.

• सरकारला शेतीविषयक नव-नवीन योजना तयार करण्यास आणि योजना राबवण्यास सोयीस्कर होईल.

• ग्रामपंचायत स्तरावर जमिनीची कर आकारणी सोपी होईल.

• या योजनेचा सर्वात जास्त फायदा त्या लोकांना होईल ज्यांची मालमत्ता आहे परंतु काही कारणास्तव त्यांची कागदपत्रे नाहीत. अशा परिस्थितीत ते प्रमाणपत्र ("प्रॉपर्टी कार्ड ") मिळवून जमिनीवर मालकी हक्क सांगण्यास सक्षम असतील.

• योजनेद्वारे मिळविलेले मालकी प्रमाणपत्र (" प्रॉपर्टी कार्ड ") असल्याने बँकाकडून कर्ज घेणे शेतकऱ्यांना सोयीस्कर होईल.

माजी पंतप्रधान डॉ. मनमोहन सिंग

Former prime minister Manmohan Singh 

माजी पंतप्रधान डॉ. मनमोहन सिंग यांना भावपूर्ण श्रद्धांजली 💐💐

• अर्थतज्ञ, माजी पंतप्रधान डॉ. मनमोहन सिंग यांचे गुरुवारी, 26 डिसेंबर, रात्री 9 वाजून 51 मिनिटांनी, नवी दिल्लीतील एम्स रुग्णालयात निधन झाले.

• भारत सरकारने त्यांच्या मृत्यूनंतर सात दिवसांचा राष्ट्रीय दुखवटा जाहीर केला आहे.

Subject : GS - भारताचे पंतप्रधान

सरळसेवा, पोलीस भरती, अग्निवीर , SSC GD, MPSC, UPSC परीक्षेसाठी विचारलेले / संभाव्य महत्त्वपूर्ण प्रश्न

प्रश्न) माजी पंतप्रधान डॉ. मनमोहन सिंग यांबद्दल योग्य विधान असलेला पर्याय निवडा.

अ) ते भारतीय रिझर्व बँकेचे गव्हर्नर होते.

ब) त्यांनी 10 वर्षे भारताचे पंतप्रधान म्हणून कार्यभार सांभाळला. 

पर्याय :

1. फक्त अ बरोबर

2. फक्त ब बरोबर

3. अ आणि ब दोन्ही बरोबर आहे.

4. अ आणि ब दोन्ही चूक आहे

उत्तर : अ आणि ब दोन्ही बरोबर आहे.

जन्म आणि शिक्षण : 

• 26 सप्टेंबर 1932 रोजी आजच्या पाकिस्तानच्या पंजाब प्रांतातील गाह या गावात त्यांचा जन्म झाला.

• 1947 च्या फाळणीनंतर डॉ. मनमोहन सिंग कुटुंबियांसोबत पाकिस्तानमधून भारतात पोहोचले.

• घरची आर्थिक परिस्थिती हालाखीची असतानाही त्यांनी पंजाब विद्यापीठातून शिक्षण पूर्ण केले.

• स्कॉलरशिप मिळवून डॉ. मनमोहन सिंग यांनी केंब्रिज विद्यापीठ आणि ऑक्सफर्ड विद्यापीठात जाऊन अर्थशास्त्र विषयात उच्च शिक्षण घेतलं. 

देशाच्या आर्थिक आणि राजकीय क्षेत्रातील प्रवास : 

• 1971 मध्ये डॉ. मनमोहन सिंग हे भारत सरकारच्या वाणिज्य मंत्रालयात आर्थिक सल्लागार म्हणून रुजू झाले.

• 1972 मध्ये अर्थ मंत्रालयाचे मुख्य आर्थिक सल्लागार म्हणून नियुक्त

• 1976 अर्थ मंत्रालयाचे सचिव 

• 1982 ते 1985 भारतीय रिझर्व बँकेचे गव्हर्नर 

• 1985 ते 87 नियोजन आयोगाचे उपाध्यक्ष

• 1991 मध्ये नरसिंहराव सरकारमध्ये अर्थमंत्री 

• 1991 पासून राज्यसभेचे सदस्य

• 1998 ते 2004 दरम्यान राज्यसभेत विरोधी पक्षनेते

• 2004 ते 2009 पहिल्यांदा भारताचे पंतप्रधान

• 2009 ते 2014 दुसऱ्यांदा भारताचे पंतप्रधान म्हणून कार्यभार सांभाळला.

भारताची अर्थव्यवस्था बदलणारे अर्थसरदार डॉ. मनमोहन सिंग

• 1990-91 मध्ये भारतीय अर्थव्यवस्थेची गाडी रुळावरून पूर्णपणे घसरली होती.

• इराकनं कुवेतवर केलेल्या हल्ल्यामुळे आखाती युद्धाला सुरुवात झाली होती. त्यामुळे तेलाचे दरही गगनाला भिडले होते.

• भारताने अल्पमुदतीची कर्जं भरपूर घेतल्यामुळेही अर्थव्यवस्थेवर ताण आला होता. 

• आता देशासमोर असलेला आर्थिक पेच सोडवण्यासाठी एखाद्या विशेष अर्थतज्ञांची नेमणूक करण्याची गरज असल्याचं तत्कालीन पंतप्रधान नरसिंह राव यांच्या लक्षात आलं.

• अशा वेळी नाव समोर आलं ते अर्थतज्ज्ञ डॉ. मनमोहन सिंग यांच.

• पहिल्या दिवसापासून अर्थव्यवस्थेचं रुतलेलं चाक बाहेर काढून त्याला गती देण्यासाठी युद्धपातळीवर प्रयत्न करायचे होते.

• डॉ.मनमोहन सिंह यांनी 1991 मध्ये केंद्रीय अर्थमंत्री असताना उदारीकरणाचा घेतलेला निर्णय ऐतिहासिक ठरला. 

• त्यांच्या या निर्णयाने देशाच्या अर्थव्यवस्था एका वेगळ्या उंचीवर गेली. 

• मनमोहन सिंह यांच्या उदारीकरणाच्या निर्णयाने देशाच्या अर्थव्यवस्थेला बळकटी मिळाली.

पुरस्कार आणि सन्मान : 

डॉ. मनमोहन सिंग यांना अनेक देश विदेशातील पुरस्काराने सन्मानित करण्यात आले.

• 1987 मध्ये भारतातील दुसरा सर्वोच्च नागरी पुरस्कार पद्मविभूषण पुरस्काराने सन्मानित करण्यात आले.

• 1993 वित्तमंत्री म्हणून यूरो मनी पुरस्कार

• 1993 आणि 1994 वित्तमंत्री म्हणून आशिया मनी पुरस्कार 

• जवाहरलाल नेहरू जन्मशताब्दी सन्मान

• केम्ब्रिज विद्यापीठाचा अ‍ॅडम स्मिथ पुरस्कार



भारतीय माजी न्यायाधीश संयुक्त राष्ट्रांच्या अंतर्गत न्याय परिषदेचे अध्यक्ष

Chairperson of the United Nations Internal Justice Council

Subject : GS- नियुक्ती, जागतिक संघटना

सरळसेवा, पोलीस भरती, अग्निवीर , SSC GD, MPSC, UPSC परीक्षेसाठी विचारलेले / संभाव्य महत्त्वपूर्ण प्रश्न

प्रश्न) नुकतीच खालील पैकी कोणाची संयुक्त राष्ट्रांच्या अंतर्गत न्याय परिषदेच्या अध्यक्षपदी नियुक्ती करण्यात आली आहे ? 

1. न्यायमूर्ती मदन लोकूर

2. न्यायमूर्ती विक्रम नाथ

3. न्यायमूर्ती संजीव खन्ना

4. न्यायमूर्ती भूषण गवई

उत्तर : न्यायमूर्ती मदन लोकूर (Justice Madan Bhimarao Lokur) 

बातमी काय आहे ?

• सर्वोच्च न्यायालयाचे माजी न्यायाधीश, न्यायमूर्ती मदन भीमराव लोकूर यांची संयुक्त राष्ट्रांच्या अंतर्गत न्याय परिषदेच्या अध्यक्षपदी नियुक्ती करण्यात आली आहे.

• अध्यक्ष म्हणून न्यायमूर्ती मदन लोकूर यांचा कार्यकाळ 12 नोव्हेंबर 2028 पर्यंत असेल.

न्यायमूर्ती मदन बी. लोकूर यांबद्दल परीक्षेसाठी IMP वनलाईनर पॉईंट्स : 

• न्यायमूर्ती लोकूर यांचा जन्म 1953 मध्ये झाला.

• जून 2012 मध्ये ते सर्वोच्च न्यायालयाचे न्यायाधीश झाले आणि डिसेंबर 2018 मध्ये ते निवृत्त झाले.

• 2019 मध्ये, न्यायमूर्ती लोकूर यांची फिजी या देशाच्या सर्वोच्च न्यायालयात नियुक्ती करण्यात आली. 

• दुसऱ्या देशाच्या सर्वोच्च न्यायालयात सेवा देणारे ते पहिले भारतीय न्यायाधीश ठरले.

संयुक्त राष्ट्रांच्या अंतर्गत न्याय परिषदे बद्दल परीक्षेसाठी IMP वनलाईनर पॉईंट्स : 

(United Nations Internal Justice Council) 

• न्याय व्यवस्थेचा भाग म्हणून संयुक्त राष्ट्र महासभेने अंतर्गत न्याय परिषदेची (Internal Justice Council) स्थापना केली. 

• संयुक्त राष्ट्रांच्या न्याय व्यवस्थेच्या प्रशासनामध्ये स्वातंत्र्य, व्यावसायिकता आणि उत्तरदायित्व सुनिश्चित करणे हे या परिषदेचे ध्येय आहे.

• या परिषदेत 5 सदस्य असतात. 

वीर बाल दिवस

Veer Baal Diwas

Subject : GS- दिनविशेष, पुरस्कार

सरळसेवा, पोलीस भरती, अग्निवीर , SSC GD, MPSC, UPSC परीक्षेसाठी विचारलेले / संभाव्य महत्त्वपूर्ण प्रश्न

प्रश्न) देशात वीर बाल दिवस केव्हा पाळला जातो ?

1. 26 जानेवारी

2. 15 ॲागस्ट

3. 14 नोव्हेंबर

4. 26 डिसेंबर

उत्तर : 26 डिसेंबर

वीर बाल दिना बद्दल परीक्षेसाठी IMP वनलाईनर पॉईंट्स : 

• भारताच्या भविष्याचे आधारस्तंभ म्हणून बालकांचा गौरव करण्यासाठी देशात वीर बाल दिवस पाळला जातो.

• परिस्थिती कितीही कठीण आली तरी राष्ट्र आणि राष्ट्रहितापेक्षा काहीही मोठे नसते, याची शिकवण वीर बाल दिवस आपल्याला देतो.

2024 चा वीर बाल दिवस कोठे आयोजित करण्यात आला ? 

• 26 डिसेंबर 2024 रोजी महिला आणि बाल मंत्रालयाद्वारे भारत मंडपम, नवी दिल्ली येथे वीर बाल दिवस आयोजित करण्यात आला. 

• शौर्य, नवोन्मेष, विज्ञान आणि तंत्रज्ञान, खेळ आणि कला यासारख्या क्षेत्रात उत्तम कामगिरी केलेल्या देशातल्या १७ मुलांचा सन्मान करण्यात आला.

वीर बाल दिवस का आणि केव्हा पाळला जातो ? 

• शिखांचे दहावे गुरु, गुरु गोविंद सिंग जी यांच्या पुत्रांच्या, वीर जोरावर सिंग जी आणि वीर फतेह सिंग जी यांच्या बलिदानाचे स्मरण करण्यासाठी वीर बाल दिवस पाळला जातो. 

• या दोन साहिबजादांनी मुघल शासक औरंगजेबाच्या अत्याचारांना तोंड देताना धर्मासाठी बलिदान दिले होते.

• वीर जोरावर सिंग जी आणि वीर फतेह सिंग जी यांना 26 डिसेंबर 1705 रोजी जिवंत भिॅतीत गाडले. 

• त्यांच्या अद्वितीय बलिदानाच्या स्मरणार्थ साजरा 26 डिसेंबर हा दिवस वीर बाल दिवस म्हणून पाळला जातो. 

पहिला वीर बाल दिवस केव्हा पाळण्यात आला ? 

• गुरु गोविंद सिंग यांच्या पुत्रांच्या या बलिदानाचे स्मरण करण्यासाठी 2022 मध्ये भारत सरकारने दरवर्षी 26 डिसेंबर हा दिवस वीर बाल दिवस म्हणून पाळला जाईल अशी घोषणा केली होती.

• पहिला वीर बाल दिवस 26 डिसेंबर 2022 रोजी पाळण्यात आला.

पंतप्रधान राष्ट्रीय बाल पुरस्कार काय आहे ? 

• पंतप्रधान राष्ट्रीय बाल पुरस्कार हा भारत सरकारकडून मुलांना विविध क्षेत्रात उल्लेखनीय योगदान दिल्याबद्दल दिला जाणारा एक प्रतिष्ठित पुरस्कार आहे. 

• मुलांना प्रेरणा मिळावी आणि त्यांच्या उत्कृष्ट कार्याची दखल घ्यावी यासाठी हा पुरस्कार दिला जातो.

• पंतप्रधान राष्ट्रीय बाल पुरस्कार भारत सरकारकडून उल्लेखनीय कामगिरीसाठी दिला जातो.

• कला आणि संस्कृती, शौर्य, नवोपक्रम, विज्ञान आणि तंत्रज्ञान, समाजसेवा, क्रीडा आणि पर्यावरण या 7 श्रेणींमध्ये हा पुरस्कार देण्यात येतो.

कोणत्या राज्यांना मिळाले नविन राज्यपाल ?

President Droupadi Murmu has appointed new governors

बातमी काय आहे ? 

अलीकडेच, राष्ट्रपती द्रौपदी मुर्मू यांनी दोन राज्यांमध्ये नवीन राज्यपालांची नियुक्ती केली आहे. तर तीन राज्यांच्या विद्यमान राज्यपालांच्या बदल्या करण्यात आल्या आहेत. 

Subject : GS- राज्यशास्त्र : राज्यपाल, नियुक्ती

सरळसेवा, पोलीस भरती, अग्निवीर , SSC GD, MPSC, UPSC परीक्षेसाठी विचारलेले / संभाव्य महत्त्वपूर्ण प्रश्न

प्रश्न) अलिकडेच राष्ट्रपती द्रौपदी मुर्मू यांनी मणिपूरचे नवीन राज्यपाल म्हणून खालील पैकी कोणाची नियुक्ती केली आहे ?

1. श्री अजय कुमार भल्ला

2. श्री हरिभाऊ बागडे

3. श्री सी.पी. राधाकृष्णन

4. श्री राजेंद्र विश्वनाथ आर्लेकर

उत्तर : श्री अजय कुमार भल्ला (Shri Ajay Kumar Bhalla)

राष्ट्रपतींना खालील राज्यपालांच्या नियुक्त्या केल्या आहेत :   

• मणिपूर : माजी केंद्रीय गृहसचिव श्री अजय कुमार भल्ला (Shri Ajay Kumar Bhalla) यांची मणिपूरच्या राज्यपालपदी नियुक्ती करण्यात आली आहे.

• मिझोराम : माजी लष्करप्रमुख जनरल व्ही.के सिंग (General Vijay Kumar Singh) यांना मिझोरामचे राज्यपाल म्हणून नियुक्त करण्यात आले आहे.

• बिहार : श्री आरिफ मोहम्मद खान (Shri Arif Mohammed Khan) यांची बिहारचे नविन राज्यपाल असतील. 

• केरळ : श्री राजेंद्र विश्वनाथ आर्लेकर (Shri Rajendra Vishwanath Arlekar) यांची केरळचे नविन राज्यपाल असतील. 

• ओडिशा : डॉ. हरी बाबू कंभामपती ( Dr Hari Babu Kambhampati) हे ओडिशाचे नविन राज्यपाल असतील. 

राज्याच्या राज्यपालांशी संबंधित घटनात्मक तरतुदी : 

• राज्यपाल हे घटक राज्याच्या कार्यकारी मंडळाचे प्रमुख व राज्य विधिमंडळाचे अंग असतात.

• राज्यपाल हे राज्यस्तरावर नामधारी प्रमुख आहेत तर मुख्यमंत्री हे वास्तव कार्यकारी प्रमुख आहेत.

• कलम 153 : नुसार प्रत्येक राज्याला एक राज्यपाल असेल.

‣  7 वी घटना दुरुस्ती कायदा, 1956 ने एकाच व्यक्तीची दोन किंवा अधिक राज्यांकरीता राज्यपाल म्हणून नेमणूक करण्यास संमती प्रदान करण्यात आली आहे.

• कलम 154 : नुसार राज्याचा कार्यकारी अधिकार राज्यपालाच्या हाती असेल.

• कलम 155 : राज्यपालांची नेमणूक राष्ट्रपतीं मार्फत केली जाईल.

• कलम 156 : राज्यपालाचा पदावधी

‣ राष्ट्रपतींची मर्जी असेपर्यंत राज्यपाल पद धारण करतात.

‣ साधारणता राज्यपालांचा कार्यकाळ 5 वर्षांचा असतो.

कलम 157 : राज्यपाल पदासाठी पात्रता 

‣ राज्यपाल हे भारतीय नागरिक असावे, 

‣  त्यांचे वय 35 वर्षे पूर्ण असावे.

कलम 158 : राज्यपाल पदाच्या शर्ती 

‣ राज्यपाल संसद किंवा राज्य विधिमंडळाचे सदस्य असणार नाही.

‣ राज्यपाल कोणतेही लाभाचे पद धारण करणार नाही.

कलम 159 : शपथ व प्रतिज्ञा

‣ उच्च न्यायालयाचे (हायकोर्टचे) मुख्य न्यायाधीश किंवा त्यांच्या गैरहजेरीत ज्येष्ठतम न्यायाधीश राज्यपालांना शपथ देतात.

कलम 161 : न्याय विषयक ( क्षमादान करण्याचा) अधिकार

सरळसेवा, पोलीस भरती, अग्निवीर , SSC GD, MPSC, UPSC परीक्षेसाठी विचारलेले / संभाव्य महत्त्वपूर्ण प्रश्न

प्रश्न) भारतीय संविधानाच्या कलम 154 प्रमाणे राज्याची कार्यकारी सत्ता----- यांच्याकडे देण्यात आली आहे.

(MPSC गट 2022, महाराष्ट्र पोलीस भरती, SSC GD)

1. मुख्यमंत्री

2. मंत्रिमंडळ

3. राज्यपाल 

4. यापैकी नाही

उत्तर : राज्यपाल

प्रश्न) राज्यपाल खालील पैकी कोणाच्या समक्ष राज्यपाल पदाची शपथ घेतात ?

1. राष्ट्रपती

2. मुख्यमंत्री

3. उच्च न्यायालयाचे मुख्य न्यायाधीश

4. निवडणूक आयोग

उत्तर : उच्च न्यायालयाचे मुख्य न्यायाधीश