वीर बाल दिवस

Veer Baal Diwas

Subject : GS- दिनविशेष, पुरस्कार

सरळसेवा, पोलीस भरती, अग्निवीर , SSC GD, MPSC, UPSC परीक्षेसाठी विचारलेले / संभाव्य महत्त्वपूर्ण प्रश्न

प्रश्न) देशात वीर बाल दिवस केव्हा पाळला जातो ?

1. 26 जानेवारी

2. 15 ॲागस्ट

3. 14 नोव्हेंबर

4. 26 डिसेंबर

उत्तर : 26 डिसेंबर

वीर बाल दिना बद्दल परीक्षेसाठी IMP वनलाईनर पॉईंट्स : 

• भारताच्या भविष्याचे आधारस्तंभ म्हणून बालकांचा गौरव करण्यासाठी देशात वीर बाल दिवस पाळला जातो.

• परिस्थिती कितीही कठीण आली तरी राष्ट्र आणि राष्ट्रहितापेक्षा काहीही मोठे नसते, याची शिकवण वीर बाल दिवस आपल्याला देतो.

2024 चा वीर बाल दिवस कोठे आयोजित करण्यात आला ? 

• 26 डिसेंबर 2024 रोजी महिला आणि बाल मंत्रालयाद्वारे भारत मंडपम, नवी दिल्ली येथे वीर बाल दिवस आयोजित करण्यात आला. 

• शौर्य, नवोन्मेष, विज्ञान आणि तंत्रज्ञान, खेळ आणि कला यासारख्या क्षेत्रात उत्तम कामगिरी केलेल्या देशातल्या १७ मुलांचा सन्मान करण्यात आला.

वीर बाल दिवस का आणि केव्हा पाळला जातो ? 

• शिखांचे दहावे गुरु, गुरु गोविंद सिंग जी यांच्या पुत्रांच्या, वीर जोरावर सिंग जी आणि वीर फतेह सिंग जी यांच्या बलिदानाचे स्मरण करण्यासाठी वीर बाल दिवस पाळला जातो. 

• या दोन साहिबजादांनी मुघल शासक औरंगजेबाच्या अत्याचारांना तोंड देताना धर्मासाठी बलिदान दिले होते.

• वीर जोरावर सिंग जी आणि वीर फतेह सिंग जी यांना 26 डिसेंबर 1705 रोजी जिवंत भिॅतीत गाडले. 

• त्यांच्या अद्वितीय बलिदानाच्या स्मरणार्थ साजरा 26 डिसेंबर हा दिवस वीर बाल दिवस म्हणून पाळला जातो. 

पहिला वीर बाल दिवस केव्हा पाळण्यात आला ? 

• गुरु गोविंद सिंग यांच्या पुत्रांच्या या बलिदानाचे स्मरण करण्यासाठी 2022 मध्ये भारत सरकारने दरवर्षी 26 डिसेंबर हा दिवस वीर बाल दिवस म्हणून पाळला जाईल अशी घोषणा केली होती.

• पहिला वीर बाल दिवस 26 डिसेंबर 2022 रोजी पाळण्यात आला.

पंतप्रधान राष्ट्रीय बाल पुरस्कार काय आहे ? 

• पंतप्रधान राष्ट्रीय बाल पुरस्कार हा भारत सरकारकडून मुलांना विविध क्षेत्रात उल्लेखनीय योगदान दिल्याबद्दल दिला जाणारा एक प्रतिष्ठित पुरस्कार आहे. 

• मुलांना प्रेरणा मिळावी आणि त्यांच्या उत्कृष्ट कार्याची दखल घ्यावी यासाठी हा पुरस्कार दिला जातो.

• पंतप्रधान राष्ट्रीय बाल पुरस्कार भारत सरकारकडून उल्लेखनीय कामगिरीसाठी दिला जातो.

• कला आणि संस्कृती, शौर्य, नवोपक्रम, विज्ञान आणि तंत्रज्ञान, समाजसेवा, क्रीडा आणि पर्यावरण या 7 श्रेणींमध्ये हा पुरस्कार देण्यात येतो.

कोणत्या राज्यांना मिळाले नविन राज्यपाल ?

President Droupadi Murmu has appointed new governors

बातमी काय आहे ? 

अलीकडेच, राष्ट्रपती द्रौपदी मुर्मू यांनी दोन राज्यांमध्ये नवीन राज्यपालांची नियुक्ती केली आहे. तर तीन राज्यांच्या विद्यमान राज्यपालांच्या बदल्या करण्यात आल्या आहेत. 

Subject : GS- राज्यशास्त्र : राज्यपाल, नियुक्ती

सरळसेवा, पोलीस भरती, अग्निवीर , SSC GD, MPSC, UPSC परीक्षेसाठी विचारलेले / संभाव्य महत्त्वपूर्ण प्रश्न

प्रश्न) अलिकडेच राष्ट्रपती द्रौपदी मुर्मू यांनी मणिपूरचे नवीन राज्यपाल म्हणून खालील पैकी कोणाची नियुक्ती केली आहे ?

1. श्री अजय कुमार भल्ला

2. श्री हरिभाऊ बागडे

3. श्री सी.पी. राधाकृष्णन

4. श्री राजेंद्र विश्वनाथ आर्लेकर

उत्तर : श्री अजय कुमार भल्ला (Shri Ajay Kumar Bhalla)

राष्ट्रपतींना खालील राज्यपालांच्या नियुक्त्या केल्या आहेत :   

• मणिपूर : माजी केंद्रीय गृहसचिव श्री अजय कुमार भल्ला (Shri Ajay Kumar Bhalla) यांची मणिपूरच्या राज्यपालपदी नियुक्ती करण्यात आली आहे.

• मिझोराम : माजी लष्करप्रमुख जनरल व्ही.के सिंग (General Vijay Kumar Singh) यांना मिझोरामचे राज्यपाल म्हणून नियुक्त करण्यात आले आहे.

• बिहार : श्री आरिफ मोहम्मद खान (Shri Arif Mohammed Khan) यांची बिहारचे नविन राज्यपाल असतील. 

• केरळ : श्री राजेंद्र विश्वनाथ आर्लेकर (Shri Rajendra Vishwanath Arlekar) यांची केरळचे नविन राज्यपाल असतील. 

• ओडिशा : डॉ. हरी बाबू कंभामपती ( Dr Hari Babu Kambhampati) हे ओडिशाचे नविन राज्यपाल असतील. 

राज्याच्या राज्यपालांशी संबंधित घटनात्मक तरतुदी : 

• राज्यपाल हे घटक राज्याच्या कार्यकारी मंडळाचे प्रमुख व राज्य विधिमंडळाचे अंग असतात.

• राज्यपाल हे राज्यस्तरावर नामधारी प्रमुख आहेत तर मुख्यमंत्री हे वास्तव कार्यकारी प्रमुख आहेत.

• कलम 153 : नुसार प्रत्येक राज्याला एक राज्यपाल असेल.

‣  7 वी घटना दुरुस्ती कायदा, 1956 ने एकाच व्यक्तीची दोन किंवा अधिक राज्यांकरीता राज्यपाल म्हणून नेमणूक करण्यास संमती प्रदान करण्यात आली आहे.

• कलम 154 : नुसार राज्याचा कार्यकारी अधिकार राज्यपालाच्या हाती असेल.

• कलम 155 : राज्यपालांची नेमणूक राष्ट्रपतीं मार्फत केली जाईल.

• कलम 156 : राज्यपालाचा पदावधी

‣ राष्ट्रपतींची मर्जी असेपर्यंत राज्यपाल पद धारण करतात.

‣ साधारणता राज्यपालांचा कार्यकाळ 5 वर्षांचा असतो.

कलम 157 : राज्यपाल पदासाठी पात्रता 

‣ राज्यपाल हे भारतीय नागरिक असावे, 

‣  त्यांचे वय 35 वर्षे पूर्ण असावे.

कलम 158 : राज्यपाल पदाच्या शर्ती 

‣ राज्यपाल संसद किंवा राज्य विधिमंडळाचे सदस्य असणार नाही.

‣ राज्यपाल कोणतेही लाभाचे पद धारण करणार नाही.

कलम 159 : शपथ व प्रतिज्ञा

‣ उच्च न्यायालयाचे (हायकोर्टचे) मुख्य न्यायाधीश किंवा त्यांच्या गैरहजेरीत ज्येष्ठतम न्यायाधीश राज्यपालांना शपथ देतात.

कलम 161 : न्याय विषयक ( क्षमादान करण्याचा) अधिकार

सरळसेवा, पोलीस भरती, अग्निवीर , SSC GD, MPSC, UPSC परीक्षेसाठी विचारलेले / संभाव्य महत्त्वपूर्ण प्रश्न

प्रश्न) भारतीय संविधानाच्या कलम 154 प्रमाणे राज्याची कार्यकारी सत्ता----- यांच्याकडे देण्यात आली आहे.

(MPSC गट 2022, महाराष्ट्र पोलीस भरती, SSC GD)

1. मुख्यमंत्री

2. मंत्रिमंडळ

3. राज्यपाल 

4. यापैकी नाही

उत्तर : राज्यपाल

प्रश्न) राज्यपाल खालील पैकी कोणाच्या समक्ष राज्यपाल पदाची शपथ घेतात ?

1. राष्ट्रपती

2. मुख्यमंत्री

3. उच्च न्यायालयाचे मुख्य न्यायाधीश

4. निवडणूक आयोग

उत्तर : उच्च न्यायालयाचे मुख्य न्यायाधीश

पंडित मदन मोहन मालवीय

Pandit Madan Mohan Malaviya Birth Anniversary

पंडित मदन मोहन मालवीय यांना जयंती निमित्त विनम्र अभिवादन🙏💐💐

Subject : GS - आधुनिक भारताचा इतिहास, दिनविशेष, व्यक्ती

सरळसेवा, पोलीस भरती, अग्निवीर , SSC GD, MPSC, UPSC परीक्षेसाठी विचारलेले / संभाव्य महत्त्वपूर्ण प्रश्न

प्रश्न) 1932 मध्ये डॉ. बाबासाहेब आंबेडकर आणि महात्मा गांधी यांच्यात पुणे करार झाला. काँग्रेसच्या वतीने या करारावर खालील पैकी कोणी सही केली ?

1. पंडित जवाहरलाल नेहरू

2. सरदार वल्लभभाई पटेल

3. डॉ राजेंद्र प्रसाद

4. पंडित मदन मोहन मालवीय

उत्तर : पंडित मदन मोहन मालवीय

• पंडित मदन मोहन मालवीय यांचा जन्म 25 डिसेंबर 1861 रोजी उत्तर प्रदेशातील अलाहाबाद येथे झाला. 

• भारताच्या शिक्षण व्यवस्थेतील योगदान आणि भारतीय स्वातंत्र्य चळवळीतील त्यांच्या भूमिकेसाठी ते ओळखले जातात.

भारतीय स्वातंत्र्य लढ्यातील योगदान : 

• पंडित मदन मोहन मालवीय यांनी सविनय कायदेभंग आणि असहकार आंदोलनात महत्त्वाची भूमिका बजावली होती.

• पंडित मदन मोहन मालवीय हे भारतीय राष्ट्रीय काँग्रेसचे 4 वेळा अध्यक्ष होते. 

• 1909, 1918, 1932 आणि 1933 (अध्यक्षपदी निवडून आलेल्या मदन मोहन मालवीय यांना अटक केल्यानंतर 1933 मध्ये सेनगुप्ता यांची काँग्रेस प्रमुख म्हणून निवड झाली.) 

• 'सत्यमेव जयते ': भारतीय राष्ट्रीय काँग्रेसचे अध्यक्ष असताना पंडित मालवीय यांनी 1918 च्या अधिवेशनात 'सत्यमेव जयते' ही सर्वात प्रसिद्ध घोषणा दिली होती.

पुणे करार काय होता ?

पुणे करारावर कोणी सही केली ? 

• ब्रिटीश सरकारच्या जातीय निवाडा द्वारे (Communal Award) दलितांसाठी स्वतंत्र मतदारसंघाची तरतूद होती.

• परंतु महात्मा गांधींनी हिंदू समाजात फूट पडेल या भीतीने याला विरोध केला आणि प्राणांतिक उपोषण सुरू केले.

• तीव्र वाटाघाटीनंतर, डॉ. बाबासाहेब आंबेडकर आणि महात्मा गांधी यांच्यात करार झाला ज्याला पुणे करार म्हणून ओळखले जाते.

• या करारानुसार दलितांना स्वतंत्र मतदारसंघाऐवजी राखीव मतदार संघ देण्यात आला.

• 24 सप्टेंबर 1932 रोजी पुणे करार झाला त्यावर डॉ. बाबासाहेब आंबेडकर आणि काँग्रेसच्या वतीने काँग्रेसचे तत्कालिन अध्यक्ष मदन मोहन मालवीय यांनी सही केली. 

पंडित मदन मोहन मालवीय यांना ‘महामना’ ही पदवी कोणी दिली ? 

• पंडित मदन मोहन मालवीय यांना महात्मा गांधींनी 'महामना' ही पदवी दिली होती.

• भारताचे दुसरे राष्ट्रपती डॉ. एस. राधाकृष्णन यांनी त्यांना 'कर्मयोगी' ही पदवी दिली होती.

संस्था : 

• हिंदू महासभा : मालवीय हे हिंदू महासभेच्या सुरुवातीच्या नेत्यांपैकी एक होते, आणि त्यांनी 1915 मध्ये हिंदू महासभेच्या स्थापनेसाठी मदत केली.

• बनारस हिंदू विद्यापीठ : 1916 मध्ये पंडित मदन मोहन मालवीय यांनी बनारस हिंदू विद्यापीठाची स्थापना केली. 

• 1919 ते 1938 पर्यंत त्यांनी बनारस हिंदू विद्यापीठाचे कुलगुरू म्हणून काम पाहिले.

• स्काउट आणि गाईड : पंडित मदन मोहन मालवीय भारतातील स्काउट आणि गाईडच्या संस्थापकांपैकी एक होते.

मृत्यू :

12 नोव्हेंबर 1946 रोजी त्यांचे निधन झाले.

पुरस्कार आणि सन्मान : 

• 2014 मध्ये त्यांना मरणोत्तर भारतरत्न पुरस्कार हा देशाचा सर्वोच्च नागरी पुरस्काराने पंडित मदन मोहन मालवीय यांनागौरविण्यात आले. 

• 2016 मध्ये, भारतीय रेल्वेने त्यांच्या सन्मानार्थ वाराणसी-नवी दिल्ली महामना एक्सप्रेस सुरू केली.

सुशासन दिन

Good Governance Day

Subject : GS - दिनविशेष, भारताचे पंतप्रधान, व्यक्ती 

सरळसेवा, पोलीस भरती, अग्निवीर , SSC GD, MPSC, UPSC परीक्षेसाठी विचारलेले / संभाव्य महत्त्वपूर्ण प्रश्न

प्रश्न) दरवर्षी 25 डिसेंबर हा दिवस सुशासन दिन म्हणून खालील पैकी कोणाच्या सन्मानार्थ साजरी करतात ? 

1. पंडीत जवाहरलाल नेहरू

2. श्री राजीव गांधी

3. श्री अटलबिहारी वाजपेयी

4. श्री नरेंद्र मोदी

उत्तर : श्री अटलबिहारी वाजपेयी

माजी पंतप्रधान अटलबिहारी वाजपेयी यांच्या जयंतीनिमित्त दरवर्षी 25 डिसेंबर हा दिवस सुशासन दिन (Good Governance Day) म्हणून साजरा करण्यात येतो.

सुशासन म्हणजे काय ?

• शासन ही निर्णय घेण्याची आणि त्यांची अंमलबजावणी करण्याची प्रक्रिया आहे.

• तर सुशासन म्हणजे देशाच्या आर्थिक आणि सामाजिक संसाधनांचे व्यवस्थापन करण्यासाठी सत्तेचा योग्य आणि प्रभावी वापर. 

• स्वतंत्र न्यायपालिका, माहिती व पारदर्शकता, निपक्षपातीपणा, समानतेवर आधरित कायदे आणि कायद्याचे राज्य म्हणजे सुशासन.

• देशातील नागरिकांसाठी प्रशासन हे सुशासनाच्या पायावर आधारित असले पाहिजे.

• कौटिल्यांच्या अर्थशास्त्रात सुद्धा, राजाच्या भूमिकेत लोकांचे कल्याण हे सर्वोत्कृष्ट मानले गेले.

सुशासन दिन केव्हा पासून साजरी करण्यात येतो ?

2014 मध्ये केंद्र सरकारने जाहीर केले की 25 डिसेंबर हा दिवस “सुशासन दिन” म्हणून साजरा केला जाईल.

माजी पंतप्रधान अटलबिहारी वाजपेयी यांच्या बद्दल परीक्षेसाठी IMP वनलाईनर पॉईंट्स : 

• अटल बिहारी वाजपेयी हे एक स्वातंत्र्य सेनानी, ज्येष्ठ भारतीय नेते, निष्णात राजकारणी, सामाजिक कार्यकर्ते, कवी, साहित्यिक, पत्रकार होते ते खऱ्या अर्थाने बहुआयामी व्यक्तिमत्त्व होते.

• त्यांचा जन्म 25 डिसेंबर 1924 रोजी तत्कालीन ग्वालियर संस्थान (आताच्या मध्यप्रदेश राज्यात) झाला.

• 1942 मधील भारत छोडो चळवळीमध्ये विद्यार्थीदशेतच त्यांनी सहभागी होऊन स्वातंत्र्य चळवळीतील आपले योगदान दिले. 

• श्री. अटल बिहारी वाजपेयी 9 वेळा लोकसभेवर तर 2 वेळा राज्यसभेवर निवडून आले होते.

भारताचे पंतप्रधान : 

श्री. अटल बिहारी वाजपेयी 3 वेळा भारताचे पंतप्रधान होते.

1996 : ते भारताचे पहिले भाजपचे पंतप्रधान बनले परंतु त्यांनी केवळ 13 दिवस काम केले, बहुमत मिळवण्यात अपयशी ठरल्याने त्यांनी राजीनामा दिला.

1998-1999 : श्री. अटल बिहारी वाजपेयी दुसऱ्यांदा पंतप्रधान बनले. या वेळी त्यांनी 13 महिने चाललेल्या आघाडी सरकारचे नेतृत्व केले.

श्री. अटल बिहारी वाजपेयी पंतप्रधान असताना भारताने ऐतिहासिक

पोखरण-II अणुचाचण्या घेतल्या आणि अणुशक्ती म्हणून भारताची जगाला 

पुन्हा एकदा ओळख करून दिली.

1999-2004 : श्री. अटल बिहारी वाजपेयी तिसऱ्यांदा भारताचे पंतप्रधान बनले.

राष्ट्रीय महामार्ग विकास प्रकल्प, प्रधानमंत्री ग्राम सडक योजना यांसारख्या अनेक योजनांच्या माध्यमातून त्यांनी देशाच्या विकासासाठी महत्त्वाचे योगदान दिले.

पुरस्कार आणि सन्मान : 

• 1994 साली श्री. अटल बिहारी वाजपेयी यांना उत्कृष्ट संसदपटूचा पुरस्कार देण्यात आला.

• 1992 मध्ये पद्मविभूषण पुरस्कार

• 2014 मध्ये भारतरत्‍न, या सर्वोच्च भारतीय नागरी पुरस्काराने त्यांना गौरविण्यात आले. 

निधन : 

भारतरत्न अटलबिहारी वाजपेयी यांचे 16 ऑगस्ट 2018 रोजी वयाच्या 93 व्या वर्षी नवी दिल्ली येथे निधन झाले.

पंतप्रधानांना कुवेतचा सर्वोच्च सन्मान

Kuwait's highest honor to the PM Narendra Modi

Subject : GS - पुरस्कार, भूगोल

सरळसेवा, पोलीस भरती, अग्निवीर , SSC GD, MPSC, UPSC परीक्षेसाठी विचारलेले / संभाव्य महत्त्वपूर्ण प्रश्न

प्रश्न) खालील विधानांचा विचार करा आणि योग्य पर्याय निवडा.

1. पंतप्रधान नरेंद्र मोदी यांना कुवेतचा सर्वोच्च सन्मान ‘द ऑर्डर ऑफ मुबारक अल-कबीर’ प्रदान करण्यात आला आहे.

2. हा सन्मान मिळवणारे पंतप्रधान नरेंद्र मोदी हे पहिले भारतीय पंतप्रधान आहेत. 

3. दोन्ही पर्याय बरोबर

4. दोन्ही पर्याय चूक 

उत्तर : दोन्ही पर्याय बरोबर

बातमी काय आहे ?

अलीकडेच पंतप्रधान नरेंद्र मोदी यांना कुवेत देशाच्या सर्वोच्च सन्मानाने गौरविण्यात आले

पुरस्कार आणि कुवेत देशाबद्दल परीक्षेसाठी IMP वनलाईनर पॉईंट्स : 

• पंतप्रधान नरेंद्र मोदी यांना कुवेतचा सर्वोच्च सन्मान ‘द ऑर्डर ऑफ मुबारक अल-कबीर’ प्रदान करण्यात आला आहे.

• कुवेतचे अमिर शेख मेशल अल-अहमद अल-जेबर अल-सबाह यांनी त्यांना हा सन्मान दिला.

• हा सन्मान मिळवणारे पंतप्रधान नरेंद्र मोदी हे पहिले भारतीय पंतप्रधान आहेत. 

• भारत आणि कुवेतदरम्यानचे संबंध अधिक बळकट करण्यात महत्त्वाची भूमिका बजावल्याबद्दल पंतप्रधान नरेंद्र मोदी यांना कुवेतचा हा सर्वोच्च पुरस्कार प्रदान करण्यात आला आहे.

• पंतप्रधान नरेंद्र मोदी यांना एखाद्या देशाकडून मिळालेला हा 20 वा आंतरराष्ट्रीय सन्मान आहे.

कुवेत (Kuwait) देशाबद्दल परीक्षेसाठी IMP वनलाईनर पॉईंट्स : 

• कुवैत हा अरबी द्वीपकल्पातील एक देश आहे

• इराक आणि सौदी अरेबियाच्या सीमेवर आहे. 

• कुवैत देशाची पूर्वेकडील सीमा पर्शियन आखातास (Persian Gulf) लागून आहे.

• राजधानी : कुवेत सिटी

• चलन : कुवैती दिनार

साने गुरुजी 

Sane Guruji

स्वातंत्र्यसेनानी, लेखक, शिक्षक आणि समाजसुधारक साने गुरूजी यांना जयंती निमित्त विनम्र अभिवादन🙏💐💐

Subject : GS - इतिहास - महाराष्ट्रातील समाजसुधारक

सरळसेवा, पोलीस भरती, अग्निवीर , SSC GD, MPSC, UPSC परीक्षेसाठी विचारलेले / संभाव्य महत्त्वपूर्ण प्रश्न

प्रश्न) पुढील नियतकालिके खालीलपैकी कोणी सुरू केली होती ? (MPSC Combine 'B' 2018) 

A) विद्यार्थी

B) काँग्रेस

C) साधना

पर्याय : 

1. आचार्य अत्रे 

2. रामानंद तीर्थ

3. हिरवे गुरुजी

4. साने गुरुजी

उत्तर : साने गुरुजी

साने गुरुजी यांबद्दल परीक्षेसाठी IMP वनलाईनर पॉईंट्स : 

• साने गुरुजी हे स्वातंत्र्यसेनानी, लेखक, शिक्षक आणि समाजसुधारक होते.

• साने गुरुजींचा जन्म 24 डिसेंबर 1899 रोजी कोकणातील रत्‍नागिरी जिल्ह्यातील पालगड या गावी झाला. 

• त्यांचे पूर्ण नाव पांडुरंग सदाशिव साने. लोक त्यांना प्रेमाने साने गुरूजी म्हणत.

• त्यांच्यावर त्यांच्या आईच्या शिकवणुकीचा फार मोठा प्रभाव पडला होता.

भारतीय स्वातंत्र्य लढ्यातील योगदान :

• इ.स. 1930 साली साने गुरुजींनी शिक्षकाची नोकरी सोडून सविनय कायदेभंगाच्या चळवळीत भाग घेतला. 

• त्यामुळे त्यांना धुळे, नाशिक व तिरुचिरापल्ली येथे तुरुंगवास भोगावा लागला.

• जळगाव जिल्ह्यातील फैजपूर येथील काँग्रेस अधिवेशन (1936) यशस्वी होण्यासाठी त्यांनी खूप काम केले.

• ग्रामीण भागात स्वातंत्र्याचे विचार पसरवण्यासाठी त्यांनी काँग्रेस नावाचे साप्ताहिक सुरू केले.

• 1940 साली चांदवड येथे युवक काँग्रेस परिषद भरवल्यामुळे साने गुरुजींना अटक करण्यात आली.

• 1942 मध्ये भारत छोडो आंदोलना भाग घेतल्यामुळे त्यांना १५ महिने तुरूंगात टाकले.

समाज कार्य : 

• दुष्काळात शेतकऱ्यांची करमाफी व्हावी म्हणून साने गुरुजींनी प्रयत्न केले. 

• समाजातील जातिभेद, अस्पृश्यता यांसारख्या अनिष्ट रूढी व परंपरांना साने गुरुजींनी नेहमी विरोध केला.

• 1946 साली पंढरपूरच्या विठ्ठल मंदिरात हरिजनांना प्रवेश मिळावा यासाठी त्यांनी उपोषण केले.

• मुलांवर सुसंस्कार करण्यासाठी साने गुरुजींनी अनेक पुस्तके लिहिली.

प्रमुख साहित्य : 

• साधना (हे साप्ताहिक)

• काँग्रेस (नावाचे साप्ताहिक)

• विद्यार्थी (नावाचे मासिक) 

• कर्तव्य (नावाचे दैनिक)

• श्यामची आई, धडपडणारी मुले, क्रांती, रामाचा शेला इत्यादी.

• पत्री हा साने गुरुजींचा पहिला काव्यसंग्रह होता.

प्रमुख गीत/ प्रार्थना : 

• बलसागर भारत होवो

• खरा तो एकची धर्म जगाला प्रेम अर्पावे

" श्यामची आई " हे त्यांचे आत्मकथन परक पुस्तक. यावरून आचार्य यात्रे यांनी " श्यामची आई " हा चित्रपट काढला या चित्रपटाला स्वतंत्र भारतातील पहिला राष्ट्रपती पुरस्कार मिळाला

महाराष्ट्र मंत्रिमंडळ खातेवाटप 

Maharashtra Cabinet Portfolio Allocation

Subject : GS - राज्यशास्त्र - महाराष्ट्र विधानमंडळ

सरळसेवा, पोलीस भरती, अग्निवीर , SSC GD, MPSC, UPSC परीक्षेसाठी विचारलेले / संभाव्य महत्त्वपूर्ण प्रश्न

प्रश्न) महाराष्ट्र राज्याचे वर्तमान कृषी मंत्री कोण आहेत ? 

1. श्री एकनाथ शिंदे

2. श्री अजितदादा पवार

3. श्री दादाजी भुसे

4. श्री माणिकराव कोकाटे

उत्तर : श्री माणिकराव कोकाटे 

या टॉपिक वरती वेगवेगळ्या प्रकारे प्रश्न विचारले जातात जसे की,

• 2024 या वर्षाचा महाराष्ट्र राज्याचा अर्थसंकल्प खालीलपैकी कोणी मांडला ?

• महाराष्ट्र राज्याचे गृहमंत्री कोण आहे ?  

• महाराष्ट्र राज्याचे अर्थमंत्री कोण आहे ?  

• महाराष्ट्र राज्याचे आदिवासी मंत्री कोण आहे ? 

• महाराष्ट्र राज्याचे महिला आणि बालकल्याणमंत्री कोण आहे ?

• महाराष्ट्र राज्याचे पर्यावरण मंत्री कोण आहे ? 

खाली दिलेल्या मंत्री आणि मंत्रालयाची योग्य जोडी कोणती ?

1. गृह मंत्री - श्री देवेंद्र फडवणीस 

2. अर्थमंत्री - श्री अजित पवार

3. पर्यावरण मंत्री - श्रीमती पंकजा मुंडे

4. वरील सर्व पर्याय योग्य आहेत

उत्तर : वरील सर्व पर्याय योग्य आहेत

नोट : 

• एवढे सगळे मंत्री पाठ करायची गरज नाही तुम्ही ज्या जिल्ह्यात आहात, ज्या जिल्ह्यातून फॉर्म भरला आहे तेथील मंत्री नक्की पाठ करा.

• त्यानंतर तुम्ही ज्या परीक्षेसाठी फॉर्म भरलाय उदाहरणार्थ वनसेवक, वनरक्षक परीक्षेसाठी पर्यावरण मंत्री, कृषी मंत्री पाठ ठेवा.

• महत्वाची मंत्रालये जसे की अर्थमंत्री, गृहमंत्री, शिक्षण मंत्री, महिला व बालविकास मंत्री पाठ असू द्या.

राष्ट्रीय ग्राहक दिन

National Consumer Day

Subject : GS - दिनविशेष, राज्यशास्त्र - कायदे

सरळसेवा, पोलीस भरती, अग्निवीर , SSC GD, MPSC, UPSC परीक्षेसाठी विचारलेले / संभाव्य महत्त्वपूर्ण प्रश्न

प्रश्न) भारतात राष्ट्रीय ग्राहक दिन केव्हा साजरी करतात ? (SSC GD डिसेंबर 2021) 

1. 5 सप्टेंबर

2. 22 नोव्हेंबर

3. 1 डिसेंबर

4. 24 डिसेंबर

उत्तर : 24 डिसेंबर

राष्ट्रीय ग्राहक दिनाबद्दल परीक्षेसाठी IMP वनलाईनर पॉईंट्स : 

• राष्ट्रीय ग्राहक दिन भारतात दरवर्षी 24 डिसेंबर रोजी साजरा केला जातो. 

• 24 डिसेंबर 1986 या दिवशी ग्राहक हक्क कायद्याला भारताच्या राष्ट्रपतींनी मंजुरी दिली होती. तेव्हापासून २४ डिसेंबर हा दिवस राष्ट्रीय ग्राहक दिन म्हणून साजरा केला जातो. 

राष्ट्रीय ग्राहक दिन का साजरी करतात ? 

राष्ट्रीय ग्राहक दिन साजरी करण्याचा उद्देश काय आहे ? 

• ग्राहकांना त्यांचे हक्क आणि जबाबदाऱ्यांबद्दल जागरुकता निर्माण करण्यासाठी.

• ग्राहकांना माहिती आणि अधिकारांची जाणीव करून देण्यासाठी ग्राहक व्यवहार विभागाने " जागो ग्राहक जागो " कार्यक्रमही सुरू केला आहे.

ग्राहक संरक्षण कायदा, 2019 का लागू करण्यात आला ? 

• विशेषत: जागतिकीकरण, ऑनलाइन प्लॅटफॉर्म, ई-कॉमर्स मार्केट इत्यादींच्या नवीन युगात ग्राहक संरक्षणासाठीच्या तरतुदी अधिक मजबूत करण्यासाठी, ग्राहक संरक्षण कायदा 1986 च्या जागी ग्राहक संरक्षण कायदा, 2019 लागू करण्यात आला.

• सदोष वस्तू, निष्काळजी सेवा आणि अनुचित व्यापार पद्धतींपासून ग्राहकांचे संरक्षण करणे हा या कायद्याचा उद्देश आहे.

ग्राहकांसाठी कोण कोणत्या संस्था आहेत ?

कायद्याच्या अंमलबजावणीसाठी ग्राहकांच्या हक्काचे संरक्षण व्हावे म्हणून केंद्रीय ग्राहक संरक्षण परिषदेची स्थापना करण्यात आली.

तसेच ग्राहकांच्या तक्रारींचे निवारण करण्यासाठी -

• केंद्रीय स्तरावर : राष्ट्रीय ग्राहक तक्रार निवारण आयोग 

• राज्य स्तरावर : राज्य ग्राहक तक्रार निवारण आयोग 

• जिल्हा स्तरावर : जिल्हा ग्राहक तक्रार निवारण मंच (जिल्हा मंच) स्थापन करण्यात आले.

ग्राहक संरक्षण कायद्यानुसार ग्राहकांचे हक्क कोणते ? 

ग्राहक संरक्षण कायद्यानुसार प्रत्येक भारतीय ग्राहकाला 6 हक्क मिळाले आहेत.

1. सुरक्षेचा हक्क (Right to security) 

2. माहितीचा हक्क (Right to Information) 

3. निवड करण्याचा अधिकार (Right to choose) 

4. म्हणणे मांडण्याचा हक्क (Right to have a say) 

5. तक्रार व निवारण करून घेण्याचा हक्क (Right to grievance and redressal) 

6. ग्राहक हक्कांच्या शिक्षणाचा अधिकार (Right to education of consumer rights) 

जागतिक ग्राहक हक्क दिन केव्हा साजरी करतात ? 

(World Consumer Rights Day) 

• 15 मार्च या दिवशी जागतिक ग्राहक हक्क दिन साजरी करतात.