चालू घडामोडी 11, डिसेंबर 2024 | विमा सखी योजना काय आहे ?

Important Affairs

09-12-2024

चालू घडामोडी 09, डिसेंबर 2024 | NHAI कॉन्ट्रॅक्टदार रेटिंग यंत्रणा काय आहे ? | NHAI Contractor Rating Mechanism

कॉन्ट्रॅक्टदार रेटिंग यंत्रणा काय आहे ?

Contractor Rating Mechanism

Subject : GS - सरकारी योजना, अर्थशास्त्र, भूगोल - वाहतूक

सरळसेवा, पोलीस भरती, अग्निवीर , SSC GD, MPSC, UPSC परीक्षेसाठी विचारलेले / संभाव्य महत्त्वपूर्ण प्रश्न

प्रश्न) भारतीय राष्ट्रीय महामार्ग प्राधिकरणाने कंत्राटदार रेटिंग यंत्रणा सुरू केली. त्यासंदर्भात खालील विधानांचा विचार करा आणि योग्य विधान/ विधाने असलेला पर्याय निवडा.

अ) 70 पेक्षा कमी रेटिंग मिळवणारे कॉन्ट्रॅक्टदारांना काम मिळनार नाही.

ब) यामुळे रस्त्यांची गुणवत्ता सुधारेल आणि त्याचबरोबर खराब रस्त्यांमुळे होणारे अपघात कमी होऊन सार्वजनिक सुरक्षा सुधारेल.

पर्याय :

1. फक्त अ बरोबर

2. फक्त ब बरोबर

3. अ आणि ब दोन्ही बरोबर

4. अ आणि ब दोन्ही चूक

उत्तर : अ आणि ब दोन्ही बरोबर

बातमी काय आहे ?

भारतीय राष्ट्रीय महामार्ग प्राधिकरण (NHAI) ने महामार्ग देखभालीची गुणवत्ता वाढविण्यासाठी कंत्राटदार रेटिंग यंत्रणा सुरू केली आहे.

कोणत्या कंत्राटदारांना काम देणार नाही ?

• मूल्यमापन केलेल्या ‘ कन्सेशनर रेटिंग व्हॅल्यू’ नुसार,कन्सेशनरना वेगवेगळ्या श्रेणींमध्ये विभागले जाईल.

• 100 पैकी 70 पेक्षा कमी रेटिंग मिळवणारे कॉन्ट्रॅक्टदार 'नॉन-परफॉर्मर' म्हणून घोषित केले जातील.

• त्यामुळे मानांकनामध्ये सुधारणा होईपर्यंत अशे कॉन्ट्रॅक्टदार नवीन राष्ट्रीय महामार्ग प्रकल्पांचे काम मिळवण्यासाठी अपात्र ठरतील.

रेटिंग कशी दिली जाईल ?

• मूल्यमापन पद्धती ही पृष्ठभाग स्थिती निर्देशांक (पेव्हमेंट कंडिशन इंडेक्स) तसेच NHAI वन ॲपवरील दोष सुधारणेच्या अनुपालनावर आधारित असेल.

• PCI ला 80% गुण दिले जातील आणि NHAI वन ॲपचे पालन करण्यासाठी 20% गुण दिले जातील.

पृष्ठभाग स्थिती निर्देशांक म्हणजे काय ?

Pavement Condition Index (PCI)

खडबडीतपणा, खड्डे, भेगा , उखडलेले असणे, रट डेप्थ आणि पॅचवर्क या सहा कार्यात्मक मापदंडांच्या आधारे पृष्ठभाग स्थिती निर्देशांक (PCI) ठरवला जाईल.

NHAI वन ॲप काय आहे ?

• रस्त्या मध्ये काय दोष आहेत, ते दोष सुधारण्यासाठी कॉन्ट्रॅक्टदारांनी किती प्रयत्न केले, किती दोष सुधारले गेले, यावर 20% गुण दिले जातील

• NHAI वन ॲपवर 95 पेक्षा जास्त दोष डिजिटल पद्धतीने अधिसूचित केले जाऊ शकतात आणि त्याचे निरीक्षण केले जाऊ शकते.

रेटिंग कुठे बघायला मिळेल ?

• अंतर्गत दर 6 महिन्यांनी कन्सेशनरचे मूल्यांकन (Evaluate) केले जाईल.

• रेटिंग NHAI चे संकेतस्थळ (Website) आणि त्याच्या सोशल मीडिया हँडल्सवर अपलोड केले जातील.

कॉन्ट्रॅक्टदार रेटिंग यंत्रणेमुळे काय फायदा होईल ?

• रस्त्यांची गुणवत्ता सुधारेल आणि त्याचबरोबर खराब रस्त्यांमुळे होणारे अपघात कमी होऊन सार्वजनिक सुरक्षा सुधारेल.

• महामार्गाच्या देखभालीमध्ये पारदर्शकता आणि जबाबदारी वाढेल.

• वस्तुनिष्ठ मूल्यांकनासाठी प्रगत तंत्रज्ञानाच्या वापरास प्रोत्साहन देते.

• कंत्राटदारांना स्पर्धात्मक राहण्यासाठी चांगले काम करण्यासाठी आणि कामगिरी वाढवण्यासाठी प्रोत्साहित करते.

भारतीय राष्ट्रीय महामार्ग प्राधिकरण म्हणजे काय ? ती काय काम करते ?

National Highways Authority of India (NHAI)

• NHAI ही भारतातील प्रमुख महामार्ग पायाभूत सुविधा निर्माण करणारी संस्था आहे.

• NHAI ची स्थापना संसदेच्या अधिनियमाद्वारे, भारतीय राष्ट्रीय महामार्ग प्राधिकरण कायदा, 1988 द्वारे करण्यात आली.

• राष्ट्रीय महामार्ग विकसित करणे, त्यांची देखरेख करणे आणि त्यांचे व्यवस्थापन करण्याची जबाबदारी NHAI वर सोपविण्यात आली आहे.

• मंत्रालय : NHAI ही रस्ते वाहतूक आणि महामार्ग मंत्रालया (Ministry of Road Transport and Highways) अंतर्गत काम करते.

सध्याचे केंद्रीय रस्ते वाहतूक व महामार्ग मंत्री कोण आहेत ?

(RRB Group D 2018)

श्री नितीन गडकरी

Important Affairs

07-12-2024

चालू घडामोडी 07, डिसेंबर 2024 | महाराष्ट्रात पुन्हा एकदा 2 उपमुख्यमंत्री | Deputy CM of Maharashtra 2024

[ Deputy CM in maharashtra, maharashra election, who is maharashtras new cm , maharashtra che navin Mukhyamantri kon, shree Devendra fadavnis, shree Eknath shinde, shree Ajit dada pawar, shiv sena, bjp, rashtravadi congress, upamukhyamantri, maharashtra vidhansabha nivadnuk, vidhansabha mantri, konakade konte khate, cabinet mantri, arthamantri, vittamantri, maharashtrache gruhmantri kon ahe, khatevatap, legislative assembly of maharashtra, maharashtra vidhansabha adhyaksha kon ahe, rajya ani tyanche Mukhyamantri, Mukhyamantri kon, rajya sarkara babat sanvidhan kay sangte, upmukhyamantri he sanvidhanik pad nahi, upmukhyamntri nemka kon astat, upmukhyamantryanchi niyukti anni pad kadun ghene, upmukhyamantru ka banivle jaatat, rajkiya tadjod, jatiya shamikaran, samaveshak bhavna, pashantargat karan, bharatche pahile upmukhyamantri kon hote, bhartat kiti rajyaat upmukhyamantri ahet, 2 upmukhyamantri asnare rajya, ajit pawar yani upmukhyamntri padachi shapath kiti veles ghetli, tcs chalu ghadamodi, ibps chalu ghadamodi, current Affair, chalu Ghadamodi Marathi, current Affair marathi madhe, 2024 cha chalu Ghadamodi, police Bharti chalu Ghadamodi, police Bharti prashnasanch, police Bharti GK prashna, Mpsc chalu Ghadamodi, sarkari Naukri, sarkari job, sarkari yojna, Maharashtra cha chalu Ghadamodi, Maharashtra government yojna, PSI syllabus, PSI cutoff, police Bharti syllabus, police Bharti cutoff, police Bharti merit, MPSC Sathi book, MPSC Sathi pustak, police Bharti Sathi pustak, police Bharti magil prashnapatrika, MPSC previous years question papers, Mumbai police Bharti, Mumbai police Bharti Lekhi kadhi ahe, government GR, police Bharti result, MPSC result, SSC GD merit, sscgd syllabus, army Bharti merit, army Bharti result, UPSC Marathi, combine pariksha, talathi, talathi syllabus, talathi cutoff, talathi book list, talathi result, talathi merit, talathi jaga kiti ahe, saralseva exam, saralseva pariksha, saralseva result, zilha parishad Bharti, zilha parishad prashnapstrika, dinvishesh, Chalu Ghadamodi Marathi madhun, current Affair marathi madhe, headline-news, maharashtra-news, jhattpatt-batmya, pib, marathi batmya, government new channel, Pib, akashvani, the Hindu, Indian express, Loksatta, Lokmat, Dainik Bhaskar, sansad news, editorial, sampadkiya, vishleshan, Loksabha news, rajyasabha news, SSC GD notes, sscgd question papers, sscgd exam answer, results, SSC GD admit card, sscgd ground, exam centre ]

महाराष्ट्रात पुन्हा एकदा 2 उपमुख्यमंत्री

Deputy CM of Maharashtra 2024

Subject : GS - राज्यशास्त्र

प्रश्न) खालील विधानांपैकी योग्य विधान/ विधाने असलेला पर्याय निवडा ?

अ) घटनेच्या कलम १६४ मध्ये राज्य सरकारच्या स्थापनेचा उल्लेख आहे.

ब) उपमुख्यमंत्री हे घटनात्मक पद आहे.

क) श्री अजितदादा पवार यांनी 6 वेळा उपमुख्यमंत्री पदाची शपथ घेतली आहे.

पर्याय :

1. फक्त अ बरोबर

2. अ आणि ब बरोबर

3. अ आणि क बरोबर

4. अ, ब आणि क बरोबर

उत्तर : अ आणि क बरोबर

उपमुख्यमंत्री हे घटनात्मक पद नाही.

उपमुख्यमंत्री पद आणि त्या संदर्भात भारतीय राज्यघटनेतील तरतूदी यांबद्दल परीक्षेसाठी IMP वनलाईनर पॉईंट्स :

• महाराष्ट्रात श्री एकनाथ शिंदे आणि श्री अजितदादा पवार यांनी उपमुख्यमंत्री पदाची शपथ घेतली.

• वास्तविक पहाता या उपमुख्यमंत्री पदाला कोणतेही संविधानिक आधार नाही.

• घटनेत उपमुख्यमंत्री किंवा उपपंतप्रधान या पदाचा उल्लेख देखील नाही.

राज्य सरकारा बाबत संविधान काय सांगते ?

• घटनेच्या कलम 164 मध्ये राज्य सरकारच्या स्थापनेचा उल्लेख आहे.

• कलम 164 नुसार राज्यपाल विधानसभेत बहुमत असलेल्या पक्षाच्या नेत्याला मुख्यमंत्री म्हणून निवडतात.

• आणि त्यानंतर मुख्यमंत्र्यांच्या सल्ल्याने इतर मंत्री निवडले जातात.

उपमुख्यमंत्री हे संविधानिक पद नाही

• ज्याप्रमाणे भारताच्या राज्यघटनेत उपराष्ट्रपती पद, उपराष्ट्रपती पदाची निवडणूक, त्यांचे काम, उपराष्ट्रपतींचे वेतन, भत्ता, कार्यकाळ यांचा उल्लेख आहे.

• भारताच्या राज्यघटनेत तसा कुठेही उपमुख्यमंत्री किंवा उपपंतप्रधान या नावाचा उल्लेख नाही.

• त्यामुळे उपमुख्यमंत्री हे संविधानिक पद (घटनात्मक पद) नाही.

मंग उपमुख्यमंत्री नेमकं कोण असतात ?

• उपमुख्यमंत्री हे एक राजकीय पद आहे.

• राजकीय वाटाघाटी आणि स्थिर सरकारासाठी केलेली ही एक तरतूद आहे.

• उपमुख्यमंत्री हे मंत्री मंडळातील कॅबिनेटमंत्री असतात.

• उपमुख्यमंत्री शपथ देखील कॅबिनेटमंत्री म्हणूनच घेतात, त्यानंतर मुख्यमंत्रांच्या शिफारसीवर राज्यपाल त्याना उपमुख्यमंत्री पदाचा दर्जा देतात.

• खरं तर उपमुख्यमंत्री पदाची खरी ताकद त्यांच्याकडे असणाऱ्या खात्याकडे असते.

उपमुख्यमंत्र्यांची नियुक्ती आणि पद काढून घेणे

• उपमुख्यमंत्र्यांची नियुक्ती आणि उपमुख्यमंत्री पद काढून घेणे हे पूर्णपणे मुख्यमंत्र्यांच्या निर्णयावर अवलंबून असते.

• मुख्यमंत्री एकापेक्षा जास्त उपमुख्यमंत्री नियुक्त करू शकतात.

• उदाहरणार्थ : सध्या महाराष्ट्रात 2 उपमुख्यमंत्री आहेत.

• आंध्र प्रदेशात श्री जगनमोहन रेड्डी यांच्या सरकारमध्ये एकूण 5 उपमुख्यमंत्री होते.

उपमुख्यमंत्री का बनविले जातात ?

राजकीय तडजोड :

• ज्यावेळेस निवडणुकीमध्ये कोणत्याही एका पक्षाला बहुमत मिळत नाही त्यावेळेस दोन किंवा अनेक पक्ष किंवा अपक्ष उमेदवार एकत्र येऊन सरकार स्थापन केले जाते.

• त्यावेळेस सरकारला स्थिरता प्राप्त करण्यासाठी उपमुख्यमंत्री बनवले जातात.

सर्व समावेशक भावना आणि जातीय समीकरण :

• सरकार स्थापन झाल्यानंतर एका जातीचा मुख्यमंत्री बनविला तर दुसरी जात नाराज होऊन नये म्हणून दुसऱ्या प्रबळजातीला उपमुख्यमंत्री देऊन जातीय समीकरण साधले जाते.

• उपमुख्यमंत्री हे सर्वसमावेशकतेला चालना देणारे विविध प्रदेश, समुदाय किंवा राज्यातील स्वारस्य गटांचे प्रतिनिधित्व करतात.

पक्षांतर्गत कारण :

एकाच पक्षातील प्रमुख नेत्यांमधील नाराजी किंवा मतभेद टाळण्यासाठी तसेच सरकारमध्ये आपल्या आवडत्या नेत्याची सोय करण्यासाठी उपमुख्यमंत्री किंवा उपपंतप्रधान बनवले जातात.

भारतात पहिले उपमुख्यमंत्री कोण होते ?

बिहाराचे श्री नारायण सिंह हे स्वतंत्र भारताचे पहिले उपमुख्यमंत्री बनले होते.

भारतात किती राज्यांत उपमुख्यमंत्री आहेत ?

भारतात सध्या 15 राज्य आणि 1 केंद्र केंद्रशासित प्रदेशात उपमुख्यमंत्री आहेत.

जम्मू आणि काश्मीर (केंद्र केंद्रशासित प्रदेश)
कर्नाटक
आंध्रप्रदेश
अरुणाचल प्रदेश
बिहार
छत्तीसगड
हिमाचल प्रदेश
मध्य प्रदेश
महाराष्ट्र
मेघालय
नागालॅंड
ओडीशा
राजस्थान
तामिळनाडू
तेलंगणा
उत्तरप्रदेश

2 उपमुख्यमंत्री असणारे राज्ये कोणती ?

• भारतात सध्या 9 राज्यांमध्ये प्रत्येकी दोन उपमुख्यमंत्री आहेत.

• बिहार, छत्तीसगड, मध्य प्रदेश, महाराष्ट्र, मेघालय, नागालँड, ओडिशा, राजस्थान आणि उत्तर प्रदेश या राज्यांत प्रत्येकी दोन उपमुख्यमंत्री आहेत.

श्री अजितदादा पवार यांनी किती वेळा उपमुख्यमंत्री पदाची शपथ घेतली ?

श्री अजितदादा पवार यांनी 6 वेळा उपमुख्यमंत्री पदाची शपथ घेतली आहे.