गोवा मुक्ती दिन

Goa Liberation Day

Subject : GS - दिनविशेष, राज्यशास्त्र

सरळसेवा, पोलीस भरती, अग्निवीर , SSC GD, MPSC, UPSC परीक्षेसाठी विचारलेले / संभाव्य महत्त्वपूर्ण प्रश्न

प्रश्न) पोर्तुगीज वसाहतवादी राजवटीपासून गोवा मुक्त झाल्याच्या स्मरणार्थ दरवर्षी खालील पैकी कोणता दिवस गोवा मुक्ती दिन म्हणून साजरी करतात ?

1. 19 डिसेंबर

2. 25 डिसेंबर 

3. 31 डिसेंबर

4. 1 जानेवारी

उत्तर : 19 डिसेंबर

• पोर्तुगीज वसाहतवादी राजवटीपासून गोवा मुक्त झाल्याच्या स्मरणार्थ दरवर्षी 19 डिसेंबर रोजी गोवा मुक्ती दिन साजरा केला जातो.

• गोवा मुक्ती संग्रामाच्या चळवळीत सहभागी झालेल्या सर्वांच्या धैर्याचे आणि अतुलनीय योगदानाचे या दिवशी स्मरण करतात. 

गोवा पोर्तुगीजांनी कधी काबीज केला ? 

• 1510 मध्ये गव्हर्नर अफोंसो डी अल्बुकर्क याने विजापूरच्या आदिलशाहाकडून गोवा जिंकले.

• येथपासूनच अल्बुकर्कने भारतात पोर्तुगीज सत्ता वाढविण्यास सुरुवात केली.

• अल्बुकर्क हा भारतातील पोर्तुगीज सत्तेचा पहिला गव्हर्नर जनरल होता. 

• गोव्याला पूर्वेकडील रोम म्हणून ही ओळखले जाते.

गोवा मुक्ती आंदोलन : 

• डॉ. राम मनोहर लोहिया आणि लुईस डी मिनेझिस ब्रागांसा यांसारख्या नेत्यांनी वसाहतवादी धोरणांवर टीका केली.

• डॉ. राम मनोहर लोहिया यांच्या नेतृत्वाखाली पोर्तुगीज सत्तेच्या विरोधात अनेक सभा, मोर्चे, आंदोलने काढण्यात आली.

• 15 ऑगस्ट 1947 रोजी भारताला स्वातंत्र्य मिळताच भारताने पोर्तुगीजांना गोवा आणि दीव-दमणचा प्रदेश भारताकडे सोपवण्याची विनंती केली पण त्यांनी नकार दिला.

सैन्य कारवाई - ऑपरेशन विजय :

• 1961 पर्यंत पोर्तुगीजांसोबतचे राजनैतिक प्रयत्न अयशस्वी झाल्यानंतर, 18 डिसेंबर रोजी भारत सरकारने ऑपरेशन विजय सुरू केले.

• ऑपरेशन विजयच्या माध्यमातून भारतीय सशस्त्र दलांनी फक्त ३६ तासांच्या आत गोव्याला पोर्तुगीज राजवटीतून मुक्त केले. 

• या ऑपरेशनमध्ये भारतीय लष्कर, नौदल आणि हवाई दल यांनी संयुक्तपणे कामगिरी केली.

• 19 डिसेंबर 1961 रोजी गोवा भारताचा भाग बनला आणि पोर्तुगीज सत्तेचा शेवट झाला.

गोवा राज्य स्थापना दिन केव्हा असतो ? 

(Statehood Day of Goa)

• पोर्तुगीज सत्तेचा शेवट झाल्यावर गोवा, दीव आणि दमणला केंद्रशासित प्रदेश बनवण्यात आले.

• 30 मे 1987 रोजी गोव्याला राज्याचा दर्जा देण्यात आल्या.

• 30 मे 1987 रोजी गोवा हे भारतीय संघराज्याचे 25 वे राज्य बनले.

• तर दमण आणि दीव हे केंद्रशासित प्रदेश राहिले.

• त्यामुळे 30 मे गोवा राज्य स्थापना दिन म्हणून साजरा करतात.

गोवा राज्या बद्दल परीक्षेसाठी IMP वनलाईनर पॉईंट्स : 

• गोवा मुक्ती दिन : 19 डिसेंबर 

• गोवा राज्य स्थापना दिन : 30 मे

• राजधानी : पणजी

• राजभाषा (अधिकृत भाषा) : कोंकणी (Konkani) 

• राज्यपाल : श्री पी. एस. श्रीधरन पिल्लई (Shri PS Sreedharan Pillai)

• मुख्यमंत्री : श्री प्रमोद सावंत (Shri Pramod Sawant) 

एक देश, एक निवडणूक म्हणजे काय ?

One Nation, One Election

बातमी काय आहे ?

नुकतच एक देश, एक निवडणूक संदर्भातील विधेयक लोकसभेत मांडण्यात आलं.

Subject : GS - राज्यशास्त्र, निवडणूक

सरळसेवा, पोलीस भरती, अग्निवीर , SSC GD, MPSC, UPSC परीक्षेसाठी विचारलेले / संभाव्य महत्त्वपूर्ण प्रश्न

प्रश्न) एक देश, एक निवडणूक समितीचे अध्यक्ष कोण आहेत ? 

1. श्री नरेंद्र मोदी

2. श्री अमित शहा

3. श्री रामनाथ कोविंद

4. श्री पवन कल्याण

उत्तर : श्री रामनाथ कोविंद

माजी राष्ट्रपती रामनाथ कोविंद हे एक देश, एक निवडणूक समितीचे अध्यक्ष आहेत.

एक देश, एक निवडणूक म्हणजे काय ?

What is ‘One Nation, One Election’ ?

देशातील लोकसभा, देशभरातील राज्यांच्या विधानसभा निवडणुका आणि स्थानिक स्वराज्य संस्थांच्या निवडणुका एकाच वेळी घेणे म्हणजे एक देश, एक निवडणूक.

एक देश, एक निवडणूकीचा फायदा काय ?

निवडणूक खर्च कमी होईल : 

• प्रशासकीय, शासकीय कर्मचारी आणि सुरक्षा दल यांचा वापर निवडणूक प्रक्रियेमध्ये मोठ्या प्रमाणात केला जातो.

• एकाचवेळी निवडणुकांमुळे सरकार आणि राजकीय पक्षांवरील प्रचंड आर्थिक भार कमी होऊ शकतो. 

• माहितीनुसार 2019 च्या लोकसभा निवडणूकीत अंदाजे 60,000 कोटी रुपये खर्च करण्यात आले यात पक्षांनी केलेला खर्च आणि निवडणूक आयोगाने निवडणुकांचे नियोजन करण्यासाठी केलेल्या खर्चाचा समावेश आहे.

• असा अंदाज आहे की एक देश, एक निवडणुकीमुळे 7,500 कोटी ते 12,000 कोटी रुपयांची बचत होऊ शकते.

• त्याऐवजी हा पैसा पायाभूत सुविधा, आरोग्यसेवा आणि शिक्षणासाठी वापरला जाऊ शकतो.

मतदारांचा सहभाग आणि मतदान टक्का वाढेल :

• काही महिन्यांच्या अंतरावर येणाऱ्या निवडणुकांना अनेक जण मतदान करण्यास येण्यासाठी टाळाटाळ करतात. 

• लॅा कमिशनच्या रिपोर्टनुसार, एक देश एक निवडणूक मुळे मतदान टक्का वाढेल. कारण लोकांना एकाच वेळी मतदान करणे सोयीची जाईल.

विकास कामांवर निर्बंध कमी होतील : 

• आचारसंहितामुळे निवडणुकीदरम्यान नवीन प्रकल्प किंवा योजना जाहीर करण्यास बंदी असते त्यामुळे विकास कामांवर निर्बंध येतात.

• राजकीय नेत्यांचा बराचसा वेळ निवडणूक प्रचारात जात असतो.

• एक देश, एक निवडणुकीमुळे विकासावर लक्ष केंद्रित करत असल्याने धोरणनिर्मिती अधिक कार्यक्षम बनेल. 

कर्मचारी आणि सुरक्षा दलांचे प्राथमिक काम : 

• प्रशासकीय, शासकीय कर्मचारी आणि सुरक्षा दल यांचा वापर निवडणूक प्रक्रियेमध्ये मोठ्या प्रमाणात केला जातो.

• एक देश, एक निवडणुकीमुळे हे शासकीय कर्मचारी आणि सुरक्षा दल आपल्या प्राथमिक कामावर अधिक लक्ष देऊ शकतील.

• निवडणुकीशी संबंधित वाद कमी होतील न्यायालयांवरील ताण कमी होईल.

एक देश, एक निवडणूकीचे तोटे कोणते ? 

• देशात सोबत निवडणूक घेतल्यास निवडणुकीदरम्यान स्थानिक प्रश्न प्रभावीपणे मांडता येणार नाही.

• स्थानिक पक्ष हे राष्ट्रीय पक्षांसोबत खर्च आणि रणनीती यामध्ये स्पर्धा करू शकणार नाहीत.

• जर अति केंद्रीकरण झाले तर देशातील संघराज्यीय व्यवस्था धोक्यात येऊ शकते.

• एखाद्या राज्यात किंवा केंद्रात एखादे सरकार वेळेपूर्वी विसर्जित झाले तर संपूर्ण एक देश, एक निवडणूक घेण्याची योजना विस्कळीत होईल.

• सरकारिया आयोगाने (1988) अति केंद्रीकरणाविरुद्ध इशाराही दिला होता. यामुळे राज्यघटनेत अंतर्भूत असलेल्या सहकारी संघराज्याची भावना नष्ट होऊ शकते.

भारतात यापूर्वी एकाचवेळी निवडणुका झाल्या आहेत का ?

• राज्यघटनेचा स्वीकार केल्यानंतर, 1951 ते 1967 या काळात लोकसभा आणि सर्व राज्य विधानसभेच्या निवडणुका एकाच वेळी घेण्यात आल्या. 

• लोकसभा आणि राज्य विधानसभांच्या पहिल्या सार्वत्रिक निवडणुका 1951-52 मध्ये एकत्र झाल्या.

• त्यानंतर 1957, 1962 आणि 1967 च्या सार्वत्रिक निवडणुकाही एकत्र झाल्या.

मंग लोकसभा आणि विधानसभेच्या निवडणुका वेगवेगळ्या केव्हा झाल्या ?

• लोकसभा आणि विधानसभेची मुदत 5 वर्षांची असते.

• परंतु काही राज्यांच्या विधानसभा 1968 आणि 1969 मध्ये मुदतीपूर्वच विसर्जित करण्यात आल्या.

• त्यानंतर 1970 मध्ये लोकसभा मुदतीपूर्वच विसर्जित करण्यात आली.

• त्यामुळे लोकसभा आणि विधानसभेच्या निवडणुका वेगवेगळ्या तारखांना होऊ लागल्या.

सय्यद मुश्ताक अली ट्रॉफी कोणी जिंकली ? 

The Syed Mushtaq Ali Trophy 2024-25 Winners 

Subject : GS - खेळ

सरळसेवा, पोलीस भरती, अग्निवीर , SSC GD, MPSC, UPSC परीक्षेसाठी विचारलेले / संभाव्य महत्त्वपूर्ण प्रश्न

प्रश्न) अलीकडेच 2024-25 चे सय्यद मुश्ताक अली टी-20 ट्रॉफीचे विजेतेपद कोणी जिंकले आहे ? 

1. मुंबई

2. तामिळनाडू 

3. मध्य प्रदेश 

4. दिल्ली 

उत्तर : मुंबई

बातमी काय आहे ?

• मुंबईने मध्य प्रदेशचा पाच गडी राखून पराभव करत सय्यद मुश्ताक अली करंडक स्पर्धेचे विजेतेपद पटकावले.

• श्रेयस अय्यरच्या नेतृत्वाखालील मुंबई संघाने दुसऱ्यांदा विजेतेपद पटकावले. 

सय्यद मुश्ताक अली ट्रॉफी बद्दल परीक्षेसाठी IMP वनलाईनर प्रश्न- उत्तरे : 

सय्यद मुश्ताक अली ट्रॉफी 2024 चा अंतिम सामना कोठे खेळला गेला ?

बेंगळुरू येथील एम चिन्नास्वामी स्टेडियमवर सय्यद मुश्ताक अली ट्रॉफी 2024 चा अंतिम सामना खेळला गेला. 

सय्यद मुश्ताक अली ट्रॉफी 2024 चा विजेता आणि उपविजेता संघ कोणता ? 

• विजेता संघ : मुंबई (कर्णधार- श्रेयस अय्यर)

• उपविजेता संघ : मध्य प्रदेश (कर्णधार- रजत पाटीदार)

सय्यद मुश्ताक अली ट्रॉफीचे आयोजन कोण करतं ? 

• सय्यद मुश्ताक अली ट्रॉफी ही भारतातील एक देशांतर्गत ट्वेंटी20 क्रिकेट स्पर्धा आहे.

• सय्यद मुश्ताक अली ट्रॉफीचे आयोजन भारतीय क्रिकेट नियामक मंडळाद्वारे (BCCI) करण्यात येते.

• माजी क्रिकेटपटू सय्यद मुश्ताक अली यांच्या नावावरून हे नाव देण्यात आले आहे.

सय्यद मुश्ताक अली चषक पहिल्यांदा कोणी जिंकला ? 

• 2006-07 मध्ये, सय्यद मुश्ताक अली चषक पहिल्यांदा खेळला गेला.

• तामिळनाडूने दिनेश कार्तिकच्या नेतृत्वाखाली पहिली सय्यद मुश्ताक अली ट्रॉफी जिंकली होती.

नोट : BCCI फूल फॅार्म Board of Control for Cricket in India

प्रसिद्ध तबलावादक उस्ताद झाकीर हुसेन यांचे निधन

Ustad Zakir Hussain passed away

जगविख्यात तबलावादक उस्ताद झाकीर हुसेन यांना भावपूर्ण श्रद्धांजली 🙏💐💐

Subject : GS - व्यक्ती

सरळसेवा, पोलीस भरती, अग्निवीर , SSC GD, MPSC, UPSC परीक्षेसाठी विचारलेले / संभाव्य महत्त्वपूर्ण प्रश्न

प्रश्न) नुकतेच पद्मविभूषण या भारताच्या दुसऱ्या सर्वोच्च नागरी पुरस्काराने सन्मानित उस्ताद झाकीर हुसेन यांचे निधन झाले. ते खालील पैकी कोणत्या क्षेत्राशी संबंधित होते ? 

1. सनईवादक

2. तबलावादक

3. सतारवादक

4. बासरीवादक

उत्तर : तबलावादक

बातमी काय आहे ?

• प्रसिद्ध तबलावादक आणि पद्मविभूषण उस्ताद झाकीर हुसेन यांचे निधन झाले.

• 15 डिसेंबर रोजी अमेरिकेतील सॅन फ्रान्सिस्को येथील रुग्णालयात वयाच्या 73 व्या वर्षी त्यांनी अखेरचा श्वास घेतला.

प्रसिद्ध तबलावादक उस्ताद झाकीर हुसेन यांबद्दल परीक्षेसाठी IMP वनलाईनर पॉईंट्स :  

• उस्ताद झाकीर हुसेन यांचा जन्म 9 मार्च 1951 रोजी मुंबईत झाला होता. 

• झाकीर हुसैन हे प्रसिद्ध दिवंगत तबला संगीतकार अल्लाह राखा खान यांचे पुत्र आहे. 

• वयाच्या सातव्या वर्षी त्यांनी पहिला संगीत कार्यक्रम सादर केला आणि पुढे जगविख्यात तबलावादक म्हणून ख्याती मिळवली.

पुरस्कार आणि सन्मान : 

सुमारे सहा दशकांच्या कारकिर्दीत, उस्ताद झाकीर हुसेन यांना भारत आणि परदेशातील काही सर्वोच्च सन्मान मिळाले : 

भारतीय नागरी पुरस्कार :

• 1988 मध्ये त्यांना पद्मश्री पुरस्कार

• 2002 मध्ये त्यांना पद्मभूषण पुरस्कार 

• 2023 रोजी राष्ट्रपती द्रौपदी मुर्मू यांच्या हस्ते पद्मविभूषण या भारताच्या दुसऱ्या सर्वोच्च नागरी पुरस्काराने सन्मानित करण्यात आले .

संगीत नाटक अकादमी पुरस्कार : 

1990 मध्ये त्यांना संगीत नाटक अकादमीच्या संगीत पुरस्कारानेही गौरविण्यात आले.

ग्रॅमी पुरस्कार : 

• संगीत क्षेत्रातील ऑस्कर मानल्या जाणाऱ्या ग्रॅमी पुरस्कारांसाठी उस्ताद झाकीर हुसेन यांना सातवेळा नामांकन मिळालं होतं. 

• यापैकी चार वेळा त्यांना हा पुरस्कार मिळाला.

• 2009 मध्ये त्यांनी पहिल्यांदा ग्रॅमी पुरस्कार जिंकला होता. त्यावेळी त्यांना 'ग्लोबल ड्रम प्रोजेक्ट'साठी हा पुरस्कार देण्यात आला होता.

• यानंतर, 2024 मध्ये झालेल्या 66 व्या ग्रॅमी पुरस्कारांमध्ये त्यांना 3 ग्रॅमी पुरस्कार मिळाले.

पहिले भारतीय संगीतकार : 

2016 मध्ये झालेल्या ऑल स्टार ग्लोबल कॉन्सर्टमध्ये सहभागी होण्यासाठी अमेरिकेचे माजी राष्ट्राध्यक्ष बराक ओबामा यांनी उस्ताद झाकीर हुसैन यांना व्हाईट हाऊसमध्ये आमंत्रित केलं होतं. व्हाईट हाऊसमध्ये कला सादर करणारे उस्ताद झाकीर हुसैन हे पहिले भारतीय संगीतकार ठरले.

टाइम्सचा 2024 चा पर्सन ऑफ दी इयर कोण ? 

Time Person of the Year

Subject : GS - पुरस्कार

सरळसेवा, पोलीस भरती, अग्निवीर , SSC GD, MPSC, UPSC परीक्षेसाठी विचारलेले / संभाव्य महत्त्वपूर्ण प्रश्न

प्रश्न) नुकतीच 2024 सालासाठी " टाइम पर्सन ऑफ दी इयर" म्हणून कोणाची निवड झाली आहे ? 

1. बराक ओबामा

2. नरेंद्र मोदी 

3. डोनाल्ड ट्रम्प 

4. कमला हॅरिस

उत्तर : डोनाल्ड ट्रम्प (Donald Trump) 

बातमी काय आहे ? 

• नुकताच अमेरिकेचे राष्ट्रपती डोनाल्ड ट्रम्प यांची दुसऱ्यांदा पर्सन ऑफ दी इयर म्हणून निवड केली गेली.

• टाइमच्या "पर्सन ऑफ द इयर" म्हणून दोनदा निवड झालेल्या जगातील मोजक्या लोकांपैकी डोनाल्ड ट्रम्प हे आहे.

• याआधी 2016 मध्ये पहिल्यांदा त्यांची ‘पर्सन ऑफ द इयर’ म्हणून निवड झाली होती.

डोनाल्ड ट्रम्प यांची पर्सन ऑफ दी इयर साठी निवड का करण्यात आली ?

• टाइम मॅगझिनचे संपादक-इन-चीफ सॅम जेकब्स यांनी ट्रम्प यांची निवड करण्यामागील कारण स्पष्ट केले आहे. त्यांनी म्हटले आहे की, “अमेरिकेच्या राष्ट्राध्यक्षपदाला पुन्हा एकदा नव्या प्रकारे परिभाषित केल्याबद्दल आणि अमेरिकेच्या जागतिक भूमिकेत बदल घडवून आणल्याबद्दल डोनाल्ड ट्रम्प यांची ‘पर्सन ऑफ द इयर’ साठी निवड करण्यात आली आहे.”

टाइम चे "पर्सन ऑफ द इयर" म्हणजे नेमकं काय ? 

• टाइम मासिक हे जगातील सर्वात लोकप्रिय मासिकांपैकी एक आहे आणि दरवर्षी पर्सन ऑफ दी इयर निवडते.

• व्यक्ती, समूह, कल्पना किंवा वस्तू "ज्यांनी त्या वर्षीच्या चांगल्या किंवा वाईट घटनांवर सर्वात जास्त प्रभाव टाकला आहे", त्यांना पर्सन ऑफ दी इयर निवडले जाते.

• 1927 पासून ते दरवर्षी प्रकाशित होत आहे. 

• 1927 मध्ये टाइम पर्सन ऑफ द इयर म्हणून ओळखले जाणारे पहिले व्यक्ती वैमानिक चार्ल्स लिंडबर्ग होते.

टाइम्स पर्सन ऑफ दी इयर मिळालेले एकमेव भारतीय कोण ?

• आतापर्यंत केवळ एकाच भारतीय व्यक्तीचा या यादीमध्ये समावेश आहे.

• 1930 मध्ये महात्मा गांधी यांना पर्सन ऑफ द इअर म्हणून घोषित केले होते.

• 1930 मध्ये महात्मा गांधीजींनी मिठाच्या सत्याग्रहाला सुरुवात केली होती.

दुर्गाडी किल्ला

Durgadi Fort

Subject : GS - इतिहास- मराठा साम्राज्य, किल्ले

सरळसेवा, पोलीस भरती, अग्निवीर , SSC GD, MPSC, UPSC परीक्षेसाठी विचारलेले / संभाव्य महत्त्वपूर्ण प्रश्न

प्रश्न) बातम्यांमध्ये चर्चेत असलेला दुर्गाडी किल्ला खालीलपैकी कोणत्या जिल्ह्यात आहे ?

1. पुणे

2. सिंधुदुर्ग

3. रत्नागिरी

4. ठाणे

उत्तर : ठाणे 

बातमी काय आहे ?

• कल्याण दिवाणी न्यायालयाने तब्बल 48 वर्षांनंतर, कल्याणमधील ऐतिहासिक दुर्गाडी किल्ल्याची जागा ही राज्य शासनाच्या मालकीची आहे, यावर शिक्कामोर्तब करत दुर्गाडी किल्ल्यावरील ‘मजलिस ए मुशावरीन मस्जिद’ या संघटनेचा मालकी हक्काचा दावा फेटाळला. 

• या निकालानंतर दुर्गाडी किल्ला पुन्हा चर्चेत आला आहे.

दुर्गाडी किल्ल्याबद्दल परीक्षेसाठी IMP वनलाईनर पॉईंट्स : 

• महाराष्ट्रातील ठाणे जिल्ह्यातील कल्याणच्या जवळ दुर्गाडी किल्ल्या आहे.

• हा किल्ला उल्हास नदीच्या काठावर वसलेला आहे.

• कल्याण हे सर्वात वर्दळीचे जंक्शन तसेच प्राचीन काळापासूनचे महत्त्वाचे ठिकाण आहे.

• सातवाहन काळात विकसित झालेले हे महत्त्वाचे आंतरराष्ट्रीय बंदर होते.

दुर्गाडी किल्ला कोणी बांधला ?

• 24 ऑक्टोबर 1654 रोजी छत्रपती शिवाजी महाराजांनी कल्याण व भिवंडी ही ठाणी आदीलशहाकडून जिंकून घेतली.

• त्यानंतर कल्याणच्या भुईकोटाच्या खाडी किनारी महाराजांनी किल्ला बांधायला घेतला. 

• किल्ल्याचा पाया खोदताना अमाप संपत्ती सापडली. ही सर्व दुर्गा देवीची कृपा म्हणून ह्या किल्ल्याचे नाव दुर्गाडी असे ठेवले. 

• किल्ल्याबरोबर महारजांनी आरमारी गोदी बांधून लढाऊ जहाजांची निर्मिती सुरु केली आणि हिंदवी स्वराज्याच्या पहिल्या नौदलाचे काम सुरू केले.

महाराष्ट्र मंत्रिमंडळाचा विस्तार

Maharashtra Cabinet Expansion

Subject : GS - राज्यशास्त्र, राज्य मंत्रिमंडळ

सरळसेवा, पोलीस भरती, अग्निवीर , SSC GD, MPSC, UPSC परीक्षेसाठी विचारलेले / संभाव्य महत्त्वपूर्ण प्रश्न

प्रश्न) कलम 164 (1A) नुसार राज्य मंत्रिमंडळातील मुख्यमंत्र्यांसहित एकूण मंत्र्यांची संख्या राज्याच्या विधानसभेतील एकूण सदस्यांच्या किती टक्क्यांपेक्षा अधिक असणार नाही.

1) 10 टक्क्यांपेक्षा

2) 15 टक्क्यांपेक्षा

3) 20 टक्क्यांपेक्षा

4) 25 टक्क्यांपेक्षा

उत्तर : 15 टक्क्यांपेक्षा

बातमी काय आहे ?

• नागपूर मधील राजभवनाच्या प्रांगणात राज्य मंत्रिमंडळाचा विस्तार करण्यात आला. 

• यावेळी राज्यपाल सी.पी. राधाकृष्णन यांनी 33 कॅबिनेट मंत्री आणि 6 राज्य मंत्र्यांना पद आणि गोपनेतीची शपथ दिली.

• मुख्यमंत्री व दोन उपमुख्यमंत्र्यांचा याआधीच शपथविधी झाला होता.

• हे 3 व आजचे 39 असे एकत्रित मंत्रिमंडळाचे आकारमान 42 झाले आहे.

• कायद्यानुसार 43 मंत्रिपदांची तरतूद असल्याने 1 मंत्रिपद रिक्त ठेवण्यात आले आहे.

• महाराष्ट्राच्या नवीन मंत्रिमंडळात 4 महिला नेत्यांना मंत्रिमंडळात स्थान दिलं आहे.

भाजपचे मंत्रिमंडळातील मंत्री

महाराष्ट्रात भाजपचे श्री देवेंद्र फडणवीस हे मुख्यमंत्रिपदी विराजमान झाले आहेत. 

तसंच, 16 कॅबिनेट आणि 3 राज्यमंत्रिपदंही भाजपच्या वाट्याला आले आहेत.

शिवसेनेचे (शिंदे गट) मंत्रिमंडळातील मंत्री

शिवसेनेचे प्रमुख नेते श्री एकनाथ शिंदे हे उपमुख्यमंत्री झाले असून, त्यांच्या पक्षाला 9 कॅबिनेट आणि 2 राज्यमंत्रिपदं मिळाली आहेत.

राष्ट्रवादी काँग्रेसचे (अजित पवार गट) मंत्रिमंडळातील मंत्री

उपमुख्यमंत्री श्री अजितदादा पवार यांच्या राष्ट्रवादी काँग्रेसला 8 कॅबिनेट, तर 1 राज्यमंत्रिपद मिळालं आहे.

कॅबिनेट मंत्री आणि राज्यमंत्री म्हणजे काय ?

कॅबिनेट मंत्री आणि राज्यमंत्री यांमधील फरक काय ? 

केंद्रीय मंत्रिमंडळाप्रमाणेच राज्य मंत्रिमंडळामध्येही मुख्यमंत्री व मंत्री यांचा समावेश होतो.

मंत्रिमंडळामध्ये तीन प्रकारचे मंत्री असतात :

1. कॅबिनेट मंत्री 

2. राज्यमंत्री 

3. उपमंत्री

कॅबिनेट मंत्री (Cabinet Ministers) : 

• कॅबिनेट मंत्री हे सहसा पक्षाचे ज्येष्ठ सदस्य असतात त्यांना राज्य शासनाच्या महत्त्वाच्या विभागांचे किंवा खात्यांचे मंत्री बनविण्यात येते. उदाहरणार्थ : गृह खाते, वित्त खाते, कृषी खाते इत्यादी.

• कॅबिनेट मंत्र्यांच्या गटाला कॅबिनेट असे म्हणतात.

• कॅबिनेटच्या सभांना ते हजर राहतात व त्याच्या निर्णय प्रक्रियेमध्ये महत्त्वाची भूमिका बजावतात.

राज्यमंत्री (Ministers of State) : 

राज्यमंत्री दोन प्रकारचे असतात.

1. राज्य मंत्र्यांना मंत्रालयाचा किंवा विभागाचा स्वतंत्र कार्यभार दिला जातो असे स्वतंत्र प्रभार असलेले राज्यमंत्री.

2. कॅबिनेट मंत्र्यांना सहाय्यक म्हणून नेमलेले राज्यमंत्री. 

उपमंत्री (Deputy Ministers) 

• उपमंत्र्यांना विभागाचा स्वतंत्र कार्यभार दिला जात नाही.

• ते कॅबिनेट मंत्र्यांना किंवा राज्यमंत्र्यांना सहाय्यक म्हणून कार्य करतात तसेच या मंत्र्यांना उपमंत्री त्यांच्या प्रशासकीय, राजकीय तसेच विधान मंडळातील कामकाजात मदत करतात. 

राज्यात किती मंत्री असू शकतात ?

• कलम 164 (1A) नुसार राज्य मंत्रिमंडळातील मुख्यमंत्र्यांसहित एकूण मंत्र्यांची संख्या राज्याच्या विधानसभेतील एकूण सदस्यांच्या 15 टक्क्यांपेक्षा अधिक असणार नाही.

• तसेच मुख्यमंत्र्यांसह राज्यातील मंत्र्यांची एकूण संख्या 12 पेक्षा कमी असणार नाही.

• अशी तरतूद घटनेमध्ये 91 व्या घटना दुरुस्ती कायदा 2003 अन्वये करण्यात आली.

• महाराष्ट्र विधानसभेची एकूण सदस्य संख्या 288 आहे. 

• कलम 164 (1A) नुसार 288 च्या 15 % म्हणजेच महाराष्ट्रात जास्तीत जास्त 43 मंत्री असू शकतात.