रामसर स्थळांच्या यादीत आणखी 4 पाणथळ जागा

4 more wetland to the list of ramsar sites

Subject : GS - पर्यावरण

सरळसेवा, रेल्वे, तलाठी, वनरक्षक, पोलीस भरती, अग्निवीर , SSC GD, MPSC, UPSC परीक्षेसाठी विचारलेले / संभाव्य महत्त्वपूर्ण प्रश्न

प्रश्न) अलिकडेच भारतातील 4 स्थळांना रामसर स्थळे म्हणून घोषित करण्यात आले आहे. दिलेली रामसर स्थळे आणि संबंधित राज्यांची अयोग्य जोडी कोणती ? 

1. उधवा तलाव = झारखंड

2. खेचेओपालरी पाणथळ प्रदेश = सिक्कीम

3. सक्काराकोट्टई पक्षी अभयारण्य = तामिळनाडू

4. थेरथंगल पक्षी अभयारण्य = कर्नाटक

उत्तर : थेरथंगल पक्षी अभयारण्य = कर्नाटक ही चुकीची जोडी आहे.

     थेरथंगल पक्षी अभयारण्य हे तामिळनाडू राज्यात आहे. 

बातमी काय आहे ? 

• भारतातील आणखी 4 स्थळांना रामसर स्थळे म्हणून घोषित करण्यात आले आहे.

रामसर स्थळांबाबत परीक्षेसाठी IMP वनलाईनर पॉईंट्स : 

• भारताने 4 नवीन रामसर स्थळे जोडली आहेत, त्यामुळे देशातील रामसर स्थळांची एकूण संख्या 89 झाली आहे.
• आशियामध्ये पहिला : भारत आशियामध्ये सर्वाधिक रामसर स्थळे असलेला देश आहे.
• जगात तिसरा : युनायटेड किंग्डम (176) आणि मेक्सिको (144) नंतर भारत (89) रामसर स्थळे असलेला जगात तिसऱ्या क्रमांकावर आहे.
• पहिल्यांदाच, झारखंड आणि सिक्कीममधील पाणथळ स्थळांचा रामसर स्थळांच्या यादीत समावेश करण्यात आला आहे.

नवीन 4 रामसर स्थळे कोणती ? ती कोणत्या राज्यात आहे ?

1. सक्काराकोट्टई पक्षी अभयारण्य (Sakkarakottai Bird Sanctuary) : तामिळनाडू
2. थेरथंगल पक्षी अभयारण्य (Therthangal Bird Sanctuary) : तामिळनाडू
3. खेचेओपालरी पाणथळ प्रदेश (Khecheopalri Wetland) : सिक्कीम
4. उधुवा किंवा उधवा तलाव (Udhuwa or Udhwa Lake) : झारखंड

पाणथळ क्षेत्र (जागा) म्हणजे काय ?

• पाणथळ जमीन ही अशी क्षेत्रे आहेत जिथे पाणी हे पर्यावरण आणि संबंधित वनस्पती आणि प्राणी जीवन नियंत्रित करणारे प्राथमिक घटक आहे. 
• पाणथळ जमीन हे एक भूभाग आहे जेथे परिसंस्थेचा एक मोठा भाग कायमस्वरूपी किंवा वार्षिक पाण्याने भरलेला असतो किंवा काही हंगामासाठी त्यात बुडलेला असतो. अशा भागात जलीय वनस्पतीं मोठ्या प्रमाणात असतात.

पाणथळ क्षेत्र इतकी महत्त्वाची का असतात ?

• जलशुद्धीकरण, परिसंस्थांचे पुरापासून संरक्षण, जमिनीची धूप आटोक्यात ठेवणे, भूजल पुनर्भरण, पावसाच्या पाण्याबरोबर वाहून येणारा कचरा सामावून घेणे, त्यातील खनिजे विघटनाद्वारे मुक्त करून जीव-जंतूस उपलब्ध करून देणे, कार्बन डायऑक्साइड स्टोरी करणे अशी अतिमहत्त्वाचे कार्य करून पर्यावरणाचा समतोल पाणथळ क्षेत्रामुळे राखला जातो. 
• त्याचबरोबर सृष्टि-वातावरण सौंदर्यात भर घालणे, पर्यटन स्थळे म्हणून आणि सामाजिक कार्यक्रमातही पाणथळ जागा महत्त्वाच्या ठरतात.

रामसर ठराव म्हणजे काय ? 

रामसर स्थळ म्हणजे काय ?

• इराण मधील रामसर या शहरात 2 फेब्रुवारी 1971 रोजी जगभरातील पाणथळ जागांच्या संरक्षणासाठीच्या उपाययोजनांवर चर्चा करण्यासाठी एक परिषद भरवण्यात आली. या परिषदेतील ठरावाला रामसर ठराव म्हणून ओळखले जाते.
• या ठरावा अंतर्गत पाणथळ जागांचे संरक्षण करण्यासाठी एखादे क्षेत्र रामसर स्थळ म्हणून घोषित करण्यात येते.
• हा ठराव 1975 सालापासून अंमलात आला. 
• भारताने हा करार 1 फेब्रुवारी 1982 रोजी स्वीकारला. 
• स्थानिक आणि राष्ट्रीय कृतीच्या माध्यमातून तसेच आंतरराष्ट्रीय सहकार्याने सर्व पाणथळ जागांचे संवर्धन आणि विवेकी वापर करणे आणि त्यायोगे जगाचा शाश्वत विकास साधणे हे रामसर परिषदेचे मिशन आहे.

सरळसेवा, रेल्वे, तलाठी, वनरक्षक, पोलीस भरती, अग्निवीर , SSC GD, MPSC, UPSC परीक्षेसाठी विचारलेले / संभाव्य महत्त्वपूर्ण प्रश्न

प्रश्न) भारतात किती रामसर स्थळे आहेत ?

उत्तर : 89 (फेब्रुवारी 2025 पर्यंत)

प्रश्न) भारतात सर्वात जास्त रामसर स्थळे कोणत्या राज्यात आहे ?

उत्तर : तामिळनाडू 

 तामिळनाडूमध्ये 20 रामसर स्थळे आहेत. (फेब्रुवारी 2025 पर्यंत)

प्रश्न) जागतिक पाणथळ क्षेत्र दिवस ( World Wetland Day) केव्हा असतो ?

उत्तर : 2 फेब्रुवारी  

• इराण मधील रामसर या शहरात 2 फेब्रुवारी 1971 रोजी जगभरातील पाणथळ जागांच्या संरक्षणासाठीच्या उपाययोजनांवर चर्चा करण्यासाठी एक परिषद भरवण्यात आली. या परिषदेतील ठरावाला रामसर ठराव म्हणून ओळखले जाते.

प्रश्न) महाराष्ट्रात किती रामसर स्थळे आहेत ?

1. 3

2. 5

3. 7

4. 9

उत्तर : 3

1. लोणार सरोवर

2. नांदूर मध्यमेश्वर

3. ठाणे खाडी

जागतिक पाणथळ दिवस 2025

World Wetlands Day 2025 

Subject : GS - दिनविशेष, पर्यावरण

सरळसेवा, रेल्वे, तलाठी, वनरक्षक, पोलीस भरती, अग्निवीर , SSC GD, MPSC, UPSC परीक्षेसाठी विचारलेले / संभाव्य महत्त्वपूर्ण प्रश्न

प्रश्न) जागतिक पाणथळ दिवस (World Wetland Day) केव्हा साजरी करण्यात येतो ?

1. 30 जानेवारी

2. 2 फेब्रुवारी

3. 10 फेब्रुवारी

4. 8 मार्च

उत्तर : 2 फेब्रुवारी

बातमी काय आहे ? 

केंद्रीय पर्यावरण, वन आणि हवामान बदल मंत्रालयाने (MoEFCC) 2 फेब्रुवारी 2025 रोजी उत्तर प्रदेश येथील गोंडा येथील पार्वती अर्गा रामसर साइट येथे जागतिक पाणथळ भूमी दिन 2025 साजरा करण्याचे आयोजन केले. 

जागतिक पाणथळ क्षेत्र दिवस ( World Wetland Day) केव्हा असतो ?

उत्तर : 2 फेब्रुवारी  

• इराण मधील रामसर या शहरात 2 फेब्रुवारी 1971 रोजी जगभरातील पाणथळ जागांच्या संरक्षणासाठीच्या उपाययोजनांवर चर्चा करण्यासाठी एक परिषद भरवण्यात आली. या परिषदेतील ठरावाला रामसर ठराव म्हणून ओळखले जाते.

जागतिक पाणथळ दिवस 2025 ची संकल्पना (थीम) काय आहे ? 

" आपल्या एकत्रित भविष्यासाठी पाणथळ जागांचे संरक्षण करणे " ही 2025 साठी जागतिक पाणथळ दिवसाची संकल्पना आहे. 

" Protecting Wetlands for our Common Future "

पाणथळ क्षेत्र (जागा) म्हणजे काय ?

• पाणथळ जमीन ही अशी क्षेत्रे आहेत जिथे पाणी हे पर्यावरण आणि संबंधित वनस्पती आणि प्राणी जीवन नियंत्रित करणारे प्राथमिक घटक आहे. 
• पाणथळ जमीन हे एक भूभाग आहे जेथे परिसंस्थेचा एक मोठा भाग कायमस्वरूपी किंवा वार्षिक पाण्याने भरलेला असतो किंवा काही हंगामासाठी त्यात बुडलेला असतो. अशा भागात जलीय वनस्पतीं मोठ्या प्रमाणात असतात.

अमृत धरोहर उपक्रम काय आहे ? 

• अमृत ​​हेरिटेज उपक्रम हा २०२३-२४ च्या अर्थसंकल्पीय घोषणेचा एक भाग आहे. 
• देशातील रामसर स्थळांच्या अद्वितीय संवर्धन मूल्यांना प्रोत्साहन देण्यासाठी आणि रोजगाराच्या संधी निर्माण करण्यासाठी आणि स्थानिक उपजीविकेला आधार देण्यासाठी जून 2023 मध्ये पर्यावरण, वन आणि हवामान बदल मंत्रालयाने अमृत धरोहर उपक्रम सुरू केला आहे. 
• हा उपक्रम पुढील 4 प्रमुख घटकांवर लक्ष केंद्रित करतो, 

1. प्रजाती आणि अधिवास संवर्धन 
2. निसर्ग पर्यटन 
3. पाणथळ जागांचे जीवनमान 
4. पाणथळ जागांमध्ये कार्बन साठा.

3रे विश्व मराठी संमेलन

Vishwa Marathi Sammelan 2025

Subject : GS - पुरस्कार

सरळसेवा, रेल्वे, तलाठी, वनरक्षक, पोलीस भरती, अग्निवीर , SSC GD, MPSC, UPSC परीक्षेसाठी विचारलेले / संभाव्य महत्त्वपूर्ण प्रश्न

प्रश्न) ३ रे विश्व मराठी संमेलन खालील पैकी कोणत्या ठिकाणी आयोजित करण्यात आले ? 

1. पुणे

2. मुंबई

3. नागपूर

4. दिल्ली

उत्तर : पुणे

३रे विश्व मराठी संमेलन कोठे आयोजित करण्यात आले ? 

• महाराष्ट्र शासनाच्या मराठी भाषा विभागातर्फे 31 जानेवारी ते 2 फेब्रुवारी 2025 या कालावधीत पुण्यातील फर्ग्युसन महाविद्यालयात विश्व मराठी संमेलनाचे आयोजन करण्यात आले आहे. 
• या संमेलनात मराठी संस्कृती व मराठी भाषा यांचेबाबत चर्चासत्र, मराठी संस्कृतीचे प्रदर्शन करणारे नाट्यसंगीत, वादन इ. विविध कलांचा अविष्कार त्याचप्रमाणे विविध चर्चासत्रांचे आयोजन केले जाणार आहे.
• मराठीला अभिजात भाषेचा दर्जा मिळाल्यानंतरचे पहिले विश्व मराठी संमेलन पुणे येथे होत आहे. 

३ ऱ्या विश्व मराठी संमेलनाची संकल्पना (थीम) कोणती ? 

• अभिजात मराठी ही या विश्व मराठी संमेलनाची मध्यवर्ती संकल्पना आहे. 

३ ऱ्या विश्व मराठी संमेलनाचा साहित्यभूषण पुरस्कार कोणाला देण्यात आला ? 

• वयाच्या चौथ्या वर्षापासून साहित्य निर्मितीस सुरूवात करुन वयाच्या 93 व्या वर्षी सर्व प्रकारचे साहित्य निर्माण केलेल्या सृजनशील साहित्यिक पद्मश्री मंगेश कर्णिक यांना या संमेलनाचा पहिला साहित्यभूषण पुरस्कार देण्यात आला. 

विश्व मराठी संमेलनाचे आयोजन का करण्यात येते ?

विश्व मराठी संमेलनाचे उद्दिष्ट काय आहे ? 

• महाराष्ट्रासह देशात आणि परदेशातही मराठी भाषा जपणारे नागरिक आहेत. 
• भाषा जिवंत ठेवण्यासाठी योगदान देणाऱ्या सर्वांना एकत्र येता यावे,
• मराठी भाषेचे संवर्धन व जगभर प्रसार व्हावा या उद्देशाने विश्व मराठी संमेलनाचे आयोजन करण्यात येत आहे. 

अ‍ॅक्सिओम-4 मोहिमेसाठी भारतीय पायलट

Indian Pilot for Axiom-4 Mission

Subject : GS - विज्ञान आणि तंत्रज्ञान 

सरळसेवा, रेल्वे, तलाठी, वनरक्षक, पोलीस भरती, अग्निवीर , SSC GD, MPSC, UPSC परीक्षेसाठी विचारलेले / संभाव्य महत्त्वपूर्ण प्रश्न

प्रश्न) आंतरराष्ट्रीय अंतराळ स्थानकावर अ‍ॅक्सिओम-४ मोहिमेचे पायलट म्हणून खालील पैकी कोणत्या भारतीय अंतराळवीराची निवड करण्यात आली आहे ? 

1. ग्रुप कॅप्टन प्रशांत बालकृष्णन नायर

2. ग्रुप कॅप्टन अजित कृष्णन 

3. ग्रुप कॅप्टन अंगद प्रताप 

4. विंग कमांडर शुभांशू शुक्ला

उत्तर : विंग कमांडर शुभांशू शुक्ला

बातमी काय आहे ? 

• लखनौ येथील शुभांशू शुक्ला यांची आंतरराष्ट्रीय अंतराळ स्थानकासाठी (International Space Station) अ‍ॅक्सिओम मिशन-4 चे पायलट म्हणून निवड झाली आहे.

• आंतरराष्ट्रीय अंतराळ स्थानकामध्ये प्रवास करणारे शुभांशू शुक्ला हे इस्रो चे पहिले अंतराळवीर असतील.

Axiom मिशन-4 काय आहे ? 

• ही एक खाजगी अंतराळ मोहीम आहे. 

• अ‍ॅक्सिओम मिशन-4 चे क्रू फ्लोरिडा येथील नासाच्या केनेडी स्पेस सेंटरमधून स्पेसएक्स ड्रॅगन अंतराळयानातून (SpaceX Dragon Spacecraft) आंतरराष्ट्रीय अंतराळ स्थानकाकडे प्रक्षेपित होईल.

• 14 दिवसांच्या या मोहिमेत अंतराळवीर सूक्ष्म गुरुत्वाकर्षणात विविध वैज्ञानिक प्रयोग करणार असून, तंत्रज्ञानांची तपासणी आणि अवकाश तंत्रज्ञानाचा सर्वसामान्यांमध्ये प्रसारही करतील.

Axiom मिशन-4 चे उद्दिष्ट काय आहे ?

अ‍ॅक्सिओम मिशन 4 (अ‍ॅक्स-4) चा उद्देश आंतरराष्ट्रीय अंतराळ स्थानकात (ISS) खाजगी पथक पाठवून व्यावसायिक अंतराळ उड्डाणांना चालना देणे, वैज्ञानिक संशोधन करणे, तांत्रिक विकास, अवकाश पर्यटन आणि आंतरराष्ट्रीय सहकार्याला प्रोत्साहन देणे आहे.

कोण असणार Axiom मिशन 4 चे अंतराळवीर ? 

भारतीय तटरक्षक दल दिन

Indian Coast Guard Raising Day

Subject : GS - दिनविशेष, संरक्षण

सरळसेवा, रेल्वे, तलाठी, वनरक्षक, पोलीस भरती, अग्निवीर , SSC GD, MPSC, UPSC परीक्षेसाठी विचारलेले / संभाव्य महत्त्वपूर्ण प्रश्न

प्रश्न) भारतीय तटरक्षक दल दिन केव्हा साजरी करण्यात येतो ? 

(नाविक GD 2022)

1. 1 फेब्रुवारी

2. 2 फेब्रुवारी

3. 3 फेब्रुवारी

4. 4 फेब्रुवारी

उत्तर : 1 फेब्रुवारी

बातमी काय आहे ? 

भारतीय तटरक्षक दलाने 1 फेब्रुवारी 2025 रोजी आपला 49 वा स्थापना दिन साजरा केला.

भारतीय तटरक्षक दलाची स्थापना केव्हा करण्यात आली ? 

भारतीय तटरक्षक दलाची स्थापना 1 फेब्रुवारी 1977 रोजी करण्यात आली. 

भारतीय तटरक्षक दलाचे कर्तव्य काय आहे ? 

भारतीय तटरक्षक दल काय काम करते ? 

• सागरी पर्यावरण आणि पर्यावरणाचे रक्षण करणे आणि दुर्मिळ प्रजातींचे संरक्षण करणे. 

• वैज्ञानिक डेटा गोळा करणे.

• युद्धादरम्यान नौदलाला पाठिंबा देणे.

• संकटात सापडलेल्या खलाशांना मदत करणे आणि समुद्रातील जीवन आणि मालमत्तेचे रक्षण करणे. 

• समुद्र, शिकार, तस्करी आणि अंमली पदार्थांबाबत सागरी कायदे लागू करणे.

• तेल, मासे आणि खनिजांसह आपल्या महासागर आणि किनाऱ्यावरील संपत्तीचे रक्षण करणे. 

भारतीय तटरक्षक दलाचे ब्रीदवाक्य कोणते ? 

" वयम रक्षामः" - आम्ही संरक्षण करतो ("VAYAM RAKSHAMAH" - WE PROTECT) हे भारतीय तटरक्षक दलाचे ब्रीदवाक्य आहे. 

भारतीय तटरक्षक दलाचे वर्तमान महासंचालक कोण आहेत ? 

Who is the Current Director General of Indian Coast Guard?

• श्री परमेश शिवमणी (Paramesh Sivamani) हे भारतीय तटरक्षक दलाचे वर्तमान महासंचालक (Director General of the Indian Coast Guard) आहेत.

• श्री परमेश शिवमणी हे भारतीय तटरक्षक दलाचे 26 वे महासंचालक आहेत. 

• महासंचालक परमेश शिवमणी यांनी भारतीय तटरक्षक दलाचे महासंचालक म्हणून ऑक्‍टोबर 2024 मध्ये पदभार स्वीकारला. 

भारतीय तटरक्षक दलाचे पहिले महासंचालक कोण ? 

Who was the first Director General of Indian Coast Guard ? 

वाइस एडमिरल वी. ए. कामथ (Vice Admiral V.A.Kamath) हे भारतीय तटरक्षक दलाचे संस्थापक (पहिले) महासंचालक होते. 

राष्ट्रीय महिला आयोग स्थापना दिन 

National Commission for Women Foundation Day

Subject : GS - दिनविशेष, राज्यशास्त्र

सरळसेवा, रेल्वे, तलाठी, वनरक्षक, पोलीस भरती, अग्निवीर , SSC GD, MPSC, UPSC परीक्षेसाठी विचारलेले / संभाव्य महत्त्वपूर्ण प्रश्न

प्रश्न) राष्ट्रीय महिला आयोगाची स्थापना कोणत्या वर्षी करण्यात आली ?

1. 1984

2. 1992

3. 2002

4. 2014

उत्तर : 1992

राष्ट्रीय महिला आयोग स्थापना दिना बद्दल परीक्षेसाठी IMP वनलाईनर पॉईंट्स : 

• राष्ट्रीय महिला आयोग, नवी दिल्लीतील विज्ञान भवन येथे 31 जानेवारी 2025 रोजी आपला 33 वा स्थापना दिन साजरा केला. 

• या प्रसंगी उपराष्ट्रपती जगदीप धनखड प्रमुख पाहुणे म्हणून उपस्थित होते.

33 व्या राष्ट्रीय महिला आयोग स्थापना दिनाची संकल्पना थीम काय आहे ? 

• या वर्षीची थीम "नारी तू नारायणी" अशी आहे.

• ही संकल्पना राजमाता अहिल्यादेवी होळकर यांच्या शौर्य आणि नेतृत्वाने प्रेरित आहे. 

• यंदाची संकल्पना महिलांच्या शक्तीचा, संघर्षाचा आणि समाजातील त्यांच्या योगदानाचा आदर करण्याचा संदेश देते.

राष्ट्रीय महिला आयोगाची स्थापना केव्हा करण्यात आली ? 

• 31 जानेवारी 1992 रोजी राष्ट्रीय महिला आयोगाची स्थापना करण्यात आली.

• राष्ट्रीय महिला आयोग कायदा, 1990 अंतर्गत या आयोगाची स्थापन करण्यात आली आहे.

• राष्ट्रीय महिला आयोग ही एक स्वायत्त आणि वैधानिक संस्था (Autonomous and Statutory Body) आहे.

• राष्ट्रीय महिला आयोग सल्लागार संस्था आहे. 

• या आयोगाला दिवाणी न्यायालयाचे अधिकार आहेत आणि ते प्रकरणांची चौकशी करू शकतात आणि विभागांकडून अहवाल मागवू शकतात. हा आयोग कोणत्याही व्यक्ती किंवा अधिकाऱ्याला समन्सही जारी करू शकतात. 

राष्ट्रीय महिला आयोगाची मुख्य कार्य कोणती ? 

• महिलांच्या हक्कांचे उल्लंघन करणारी प्रकरणे हाताळणे.

• महिलांच्या सुरक्षेसाठी घटनात्मक आणि कायदेशीर चौकटीचे पुनरावलोकन करणे.

• महिला सुरक्षेच्या मुद्द्यांची तपासणी करणे

• तक्रार निवारणाची सोय करणे

• केंद्र सरकारला अहवाल सादर करणे

• महिलांशी संबंधित धोरणात्मक बाबींवर सरकारला सल्ला देणे.

राष्ट्रीय महिला आयोगाच्या पहिल्या अध्यक्षा कोण होत्या ?

• जयंती पटनायक या राष्ट्रीय महिला आयोगाच्या पहिल्या अध्यक्षा होत्या. 

• पहिला आयोग 31 जानेवारी 1992 रोजी स्थापन करण्यात आला.

राष्ट्रीय महिला आयोगाच्या विद्यमान (वर्तमान) अध्यक्षा कोण आहेत ? 

• श्रीमती. विजया किशोर रहाटकर या राष्ट्रीय महिला आयोगाच्या विद्यमान अध्यक्षा आहेत. 

• त्या राष्ट्रीय महिला आयोगाच्या 9व्या अध्यक्ष आहेत. 

गांजाची शेती 

Cannabis Cultivation

Subject : GS -विज्ञान आणि तंत्रज्ञान, राज्यशास्त्र - कायदे 

सरळसेवा, रेल्वे, तलाठी, वनरक्षक, पोलीस भरती, अग्निवीर , SSC GD, MPSC, UPSC परीक्षेसाठी विचारलेले / संभाव्य महत्त्वपूर्ण प्रश्न

प्रश्न) अलिकडेच, खालील पैकी कोणत्या राज्याने गांजा/भांग लागवडीसाठी एक पायलट प्रकल्प मंजूर केला आहे ? 

1. महाराष्ट्र

2. गुजरात

3. कर्नाटक

4. हिमाचल प्रदेश

उत्तर : हिमाचल प्रदेश

गांजा लागवड, NDPS ॲक्ट यांबद्दल परीक्षेसाठी IMP वनलाईनर पॉईंट्स :  

• अलिकडेच हिमाचल प्रदेश सरकारने गांजा/भांग लागवडीसाठी एक पायलट प्रकल्प मंजूर केला आहे.

• या निर्णयामुळे, हिमाचल प्रदेश हे उत्तराखंड, उत्तर प्रदेश, मध्य प्रदेश, जम्मू आणि काश्मीर आणि मणिपूरसह वैद्यकीय आणि औद्योगिक कारणांसाठी गांजाच्या लागवडीला नियंत्रित परवानगी देणारे राज्य बनले आहे.

गांज्याची शेती करता येते का ?

• नार्कोटिक ड्रग्ज अँड सायकोट्रॉपिक सबस्टन्सेस ॲक्ट, 1985 (NDPS ॲक्ट) नुसार भारतात गांजा बेकायदेशीर आहे. 

• NDPS कायद्यातील अलिकडच्या सुधारणांमुळे राज्यांना विशिष्ट परवाना आणि नियामक अटींनुसार औषधी आणि औद्योगिक उद्देशांसाठी गांजाच्या लागवडीसाठी कायदे करण्याची परवानगी मिळते.

• नार्कोटिक ड्रग अँड सायकोट्रोपिक सब्सटेंसेस अक्ट, 1985 नुसार, राज्य सरकारांना याप्रकरणी कायदे तयार करण्याची अनुमती देण्यात आली आहे.

गांजाचे झाडा बद्दल परीक्षेसाठी IMP वनलाईनर पॉईंट्स : 

• गांजाचे झाड हे साधारणपणे 1.5 मी. उंच, सरळ वाढणारे, एक वर्ष जगणारे, गंधयुक्त झुडूप आहे.

• भारतातील उष्ण व समशीतोष्ण प्रदेशांत हे पीक लागवडीत असून हिमालयात व मध्य आशियात रानटी अवस्थेत सापडते.

• सध्या, गांजा पिकाला 'ट्रिलियन डॉलर्स पीक' मानले जाते. 

• गांजाचे वैज्ञानिक नाव कॅनाबिस सॅटिवा (Cannabis Sativa) असे आहे.

• गांज्याच्या झाडात दोन रसायनं आढळतात. एक आहे टेट्राहायड्रोकॅनाबिनॉल (THC) आणि दुसरं म्हणजे कॅनाबिडॉल (CBD). 

• THC मुळे गांज्यात नशा येते. 

• भांग, गांजा व चरस हे एकाच प्रजातीच्या वनस्पती पासून बनवले जातात.

• गांजाचा वापर औषधे, आरोग्य सेवांमध्ये, लोकांवर वैद्यकीय उपचार करण्यासाठी केला जातो. 

भांग, गांजा व चरस यांमध्ये नेमका फरक काय ? 

भांग : भांगाच्या झाडाच्या वाटलेल्या पानांपासून ‘भांग’ नावाचे मादक पेय पदार्थ बनवितात.

गांजा : स्त्री-फुलोरा (मादी वनस्पती पासून) वाळवून टोकाच्या भागापासून ‘गांजा’ मिळवितात व हातावर मळून तंबाखूबरोबर चिलिमीतून ओढतात; यालाच स्पॅनिश भाषेत ‘मरीव्हाना’ (मारिजुआना) म्हणतात.

चरस (हशिश) : पाने व फुलोऱ्यापासून काढलेली चिकट राळ वाळवून ‘चरस’ किंवा हशिश नावाचे द्रव्य काढतात. 

भांग, गांजा व चरस यांचा शरीरावर परिणाम : 

• भांग, गांजा व चरस ही गुंगी आणणारी द्रव्ये आहेत आणि त्यांच्या अतिसेवनाने अफू व अल्कोहॉलाप्रमाणे मेंदू आणि मज्‍जातंतूंवर वाईट परिणाम होतात.

• गांजामुळे बाधा झालेल्या रुग्णास श्वसन थांबून मृत्यू येऊ शकतो. 

• भांग, गांजा व चरस हे नशेचे पदार्थ आहे, यांपासून दूर रहा. 

अंमली पदार्थ आणि सायकोट्रॉपिक पदार्थ (NPDS) कायदा, 1985 काय आहे ?

Narcotic Drugs and Psychotropic Substances Act, 1985

NDPS कायदा एखाद्या व्यक्तीला योग्य अधिकाऱ्यांच्या परवानगीशिवाय कोणतेही अंमली पदार्थ किंवा सायकोट्रॉपिक पदार्थांचे उत्पादन/शेती/ताबा/विक्री/खरेदी/वाहतूक/स्टोअर/उपभोग करण्यास मनाई करतो. 

सर्वोत्कृष्ट चित्ररथ कोणत्या राज्याचा ? 

Which State Won best Tableaux of Republic Day Parade 2025

Subject : GS - पुरस्कार

सरळसेवा, रेल्वे, तलाठी, वनरक्षक, पोलीस भरती, अग्निवीर , SSC GD, MPSC, UPSC परीक्षेसाठी विचारलेले / संभाव्य महत्त्वपूर्ण प्रश्न

प्रश्न) यंदाचा (2025 चा) प्रजासत्ताक दिन संचलनातील सर्वोत्कृष्ट चित्ररथाचा किताब खालील पैकी कोणत्या राज्याने जिंकला ?

1. महाराष्ट्र

2. उत्तर प्रदेश 

3. आंध्र प्रदेश

4. उत्तराखंड

उत्तर : उत्तर प्रदेश 

बातमी काय आहे ? 

• प्रजासत्ताक दिन संचलन 2025 मधील सर्वोत्कृष्ट संचलन पथकांना आणि चित्ररथांना 30 जानेवारी 2025 रोजी दिल्लीमधील राष्ट्रीय रंगशाळा कॅम्पमध्ये आयोजित कार्यक्रमात पुरस्कार प्रदान करण्यात आले.

• सैन्यदले आणि केंद्रीय सशस्त्र पोलीस दलांच्या (सीएपीएफ-CAPF)/इतर निमलष्करी दलांच्या संचलन तुकड्या, आणि विविध राज्ये / केंद्रशासित प्रदेश आणि केंद्र सरकारची मंत्रालये / विभागांचे चित्ररथ, यांच्या सादरीकरणाचे मूल्यमापन करण्यासाठी परीक्षकांची तीन पॅनेल गठीत करण्यात आली होती. 

प्रजासत्ताक दिन संचलन 2025 मधील सैन्यदलांमधील सर्वोत्कृष्ट संचलन पथक कोणते ? 

जम्मू-काश्मीर रायफल्स तुकडी (Jammu & Kashmir Rifles Contingent) 

CAPFs / इतर निमलष्करी दलांमध्ये सर्वोत्तम संचलन तुकडी कोणती ? 

दिल्ली पोलिस संचलन तुकडी (Delhi Police Marching Contingent) 

प्रजासत्ताक दिन संचलनातील प्रथम तीन सर्वोत्कृष्ट चित्ररथ (राज्ये/केंद्रशासित प्रदेश) कोणते ? 

(Top three tableaux - States/UTs)

1. प्रथम - उत्तर प्रदेश (महाकुंभ 2025 - स्वर्णिम भारत : वारसा आणि विकास)

2. द्वितीय - त्रिपुरा (शाश्वत श्रद्धा: त्रिपुरामधील 14 देवतांची पूजा - खर्ची पूजा)

3. तृतीय - आंध्र प्रदेश (एटिकोप्पका बोम्मलू – पर्यावरण स्नेही लाकडी खेळणी)

केंद्रीय मंत्रालये/ विभागांचे सर्वोत्कृष्ट चित्ररथ पुरस्कार कोणी जिंकला ? 

आदिवासी कल्याण मंत्रालय (जनजाती गौरव वर्ष)