कोणत्या कंपनीला मिळाला नवरत्न दर्जा ? 

Which company got Navratna Status recently ? 

Subject : GS 

सरळसेवा, रेल्वे, तलाठी, वनरक्षक, पोलीस भरती, अग्निवीर , SSC GD, MPSC, UPSC परीक्षेसाठी विचारलेले / संभाव्य महत्त्वपूर्ण प्रश्न

प्रश्न) मार्च 2025 मध्ये भारत सरकारने खालीलपैकी कोणत्या कंपनीला नवरत्न कंपनीचा दर्जा दिला ? 

(RRB 2018 - 2017 ची महारत्न कंपनी विचारली होती.) 

1. इंडियन रेल्वे केटरिंग अँड टुरिझम कॉर्पोरेशन (IRCTC) 

2. इंडियन रेल्वे फायनान्स कॉर्पोरेशन (IRFC) 

3. वरील दोन्ही

4. वरील पैकी एकही नाही

उत्तर : वरील दोन्ही

IRCTC ही 25 वी आणि IRFC ही 26 वी नवरत्न कंपनी झाली आहे. 

बातमी काय आहे ? 

• केंद्र सरकारने 3 मार्च 2025 रोजी रेल्वे मंत्रालयाच्या IRCTC आणि IRFC या दोन सार्वजनिक उपक्रमांना नवरत्न दर्जा दिला. 

• IRCTC ही 25 वी आणि IRFC ही 26 वी नवरत्न कंपनी झाली आहे. 

• त्यामुळे इंडियन रेल्वे केटरिंग अँड टुरिझम कॉर्पोरेशन (IRCTC) आणि इंडियन रेल्वे फायनान्स कॉर्पोरेशन (IRFC) या दोन्ही कंपन्या स्वायत्तपणे निर्णय घेऊ शकतील. 

स्पर्धा परीक्षेत विचारले जाणारे IMP वनलाईनर पॉईंट्स : 

• IRCTC चा फूल फॅार्म : Indian Railway Catering and Tourism Corporation 

• IRFC चा फूल फॅार्म : Indian Railway Finance Corporation

• CPSEs चा फूल फॅार्म : Central Public Sector Enterprises

नवरत्न कंपनी म्हणजे काय ?

• 1997 मध्ये भारतातील मोठ्या सार्वजनिक क्षेत्रातील कंपन्यांना सरकारने नवरत्नांच्या श्रेणीत आणले. 

• त्यात जागतिक बाजारपेठेत स्पर्धा करण्याची क्षमता असलेल्या सार्वजनिक कंपन्यांचा समावेश होता. 

• देशातील कंपन्यांना जागतिक बाजारपेठेत दर्जा मिळावा, जागतिक बाजारपेठेतील स्पर्धेत चांगली कामगिरी करण्याच्या त्यांच्या मोहिमेत त्यांना पाठिंबा देणे हा कंपन्यांना दर्जा देण्यामागचा उद्देश आहे. 

• नवरत्न कंपनीचा दर्जा मिळवण्यासाठी आधी मिनीरत्नाचा दर्जा मिळवावा लागतो.

• सध्या मार्च 2025 पर्यंत भारतात 26 कंपन्यांना नवरत्न दर्जा आहे. 

(नोट : सध्या मार्च 2025 पर्यंत भारतात 14 महारत्न आणि 26 नवरत्न कंपन्या आहेत.)

नवरत्न दर्जा मिळाल्याने काय फायदा होतो ? 

केंद्र सरकारकडून नवरत्न दर्जा मिळाल्याने कंपनीला अनेक प्रकारचा फायदा होतो. जसे की, 

• वाढीव आर्थिक स्वायत्तता : ते सरकारच्या मंजुरीशिवाय ₹1000 कोटी किंवा त्यांच्या निव्वळ संपत्तीच्या 15% पर्यंत गुंतवणूक करू शकतात. 

• धोरणात्मक निर्णय घेणे : भांडवली खर्च, विलीनीकरण, अधिग्रहण आणि मानव संसाधन व्यवस्थापनात अधिक धोरणात्मक निर्णय घेण्यात अधिक सक्षम बनते.

• बाजारपेठेतील विश्वासार्हता वाढवणे : नवरत्न दर्जा मुळे अशा कंपन्यां स्वतः ची कॉर्पोरेट प्रतिष्ठा मजबूत करते, ज्यामुळे कंपनी गुंतवणूकदार, भागीदार आणि वित्तीय संस्थांसाठी अधिक आकर्षक बनते.

• ऑपरेशनल स्वातंत्र्य : देशांतर्गत आणि आंतरराष्ट्रीय पातळीवर धोरणात्मक युती, संयुक्त उपक्रम आणि उपकंपन्या तयार करण्यात लवचिकता वाढते जी जागतिक विस्तार सुलभ करण्यासाठी , चांगली बाजारपेठ तसेच चांगले स्थान मिळवण्यासाठी खूप महत्वाची ठरते. 

ऑस्कर पुरस्कार 2025

Oscar 2025

Subject : GS - पुरस्कार

सरळसेवा, रेल्वे, तलाठी, वनरक्षक, पोलीस भरती, अग्निवीर , SSC GD, MPSC, UPSC परीक्षेसाठी विचारलेले / संभाव्य महत्त्वपूर्ण प्रश्न

प्रश्न) 2025 मध्ये कोणत्या चित्रपटाला सर्वोत्कृष्ट चित्रपटाचा ऑस्कर पुरस्कार मिळाला ? 

1. इनसाइड आऊट

2. अनोरा

3. द सबस्टान्स

4. निकेल बॉईज

उत्तर : अनोरा (Anora) 

97 वे ऑस्कर पुरस्कार संदर्भात परीक्षेसाठी IMP वनलाईनर पॉईंट्स : 

• सेक्स वर्करच्या कथेवर आधारित 'अनोरा' हा यंदाचा सर्वोत्कृष्ट चित्रपट ठरला आहे.

• अनोरा चित्रपटाला 5 श्रेणींमध्ये ऑस्कर पुरस्कार मिळाले आहेत.

• पॉल टाझवेल हे सर्वोत्कृष्ट वेशभूषा डिझाइन श्रेणीतील ऑस्कर पुरस्कार प्राप्त करणारे पहिले कृष्णवर्णीय व्यक्ती ठरले आहेत.

97 वे ऑस्कर पुरस्कार 2025 विजेत्यांची यादी : 

(97th Academy Awards) 

• सर्वोत्कृष्ट चित्रपट (Best Picture / Best Film) : अनोरा

• सर्वोत्कृष्ट दिग्दर्शक : शॉन बेकर (अनोरा) 

• सर्वोत्तम आंतरराष्ट्रीय चित्रपट : आय एम स्टिल हिअर (ब्राझील)

• सर्वोत्कृष्ट अ‍ॅनिमेटेड फिचर फिल्म : फ्लो

• सर्वोत्कृष्ट माहितीपट : नो अदर लँड 

• सर्वोत्कृष्ट लाईव्ह ॲक्शन शॉर्ट फिल्म : आय ॲम नॉट अ रोबोट

• सर्वोत्कृष्ट माहितीपट शॉर्ट फिल्म : द ओनली गर्ल इन द ऑर्केस्ट्रा

अभिनय श्रेणी : 

• सर्वोत्कृष्ट अभिनेत्री : मिकी मॅडिसन (अनोरा)

• सर्वोत्कृष्ट अभिनेता : अ‍ॅड्रियन ब्रॉडी (द ब्रुटलिस्ट)

• सर्वोत्कृष्ट सहाय्यक अभिनेत्री: झोई सल्डाना (एमिलिया पेरेझ)

• सर्वोत्कृष्ट सहाय्यक अभिनेता : किरन कल्किन (अ रिअल पेन)

ऑस्कर पुरस्काराची स्थापना केव्हा करण्यात आली ?

• अकादमी पुरस्कारास ऑस्कर पुरस्कार म्हणूनही ओळखले जाते.

• अकादमी पुरस्काराची स्थापना 1929 मध्ये करण्यात आली.

• ऑस्कर पुरस्कार संयुक्त राष्ट्र अमेरिकेतील अकॅडमी ऑफ मोशन पिक्चर आर्ट्स अँड सायन्स ( AMPAS ) कडून दरवर्षी देण्यात येतो.

ऑस्कर पुरस्कार कोणाला देण्यात येतो ? 

• आंतरराष्ट्रीय फिल्म उद्योगात कला आणि तंत्रज्ञान क्षेत्रात उत्कृष्ट काम करणाऱ्यांचा सन्मान म्हणून ऑस्कर पुरस्कार देण्यात येतो.

ऑस्कर विजेते भारतीय : 

आतापर्यंत ( 2025 पर्यंत ) भारताला 7 ऑस्कर पुरस्कार मिळालेली आहेत. 

ऑस्कर विजेते भारतीयांची यादी पुढीलप्रमाणे :

1. भानू अथैय्या ( 1983) - भानू अथैय्या यांना 1983 साली सर्वोत्कृष्ट कॅास्च्यूम डिझाईन साठी ऑस्कर पुरस्कार भेटला.

2. सत्यजीत रे (1992 ) - सत्यजीत रे यांना चित्रपट सृष्टीतील योगदानाबद्दल 1992 ची ॲानरेरी ऑस्कर पुरस्कार भेटला.

3. रेसुल पुक्कुट्टी ( 2009 ) - रेसुल पुक्कुट्टी यांना सर्वोत्कृष्ट साऊंड मिक्सिंग 2009 चा ऑस्कर पुरस्कार भेटला.

4. गुलजार ( 2009 ) - गुलजार यांना सर्वोत्कृष्ट ओरिजनल सॉंग 2009 चा ऑस्कर पुरस्कार भेटला.

5. ए. आर. रेहमान ( 2009 ) - ए. आर. रेहमान यांना सर्वोत्कृष्ट ओरिजनल स्कोर आणि सर्वोत्कृष्ट ओरिजनल सॉंग 2009 चा ऑस्कर पुरस्कार जय हो या गाण्यासाठी भेटला.

6. कार्तिकी गोन्साल्विस ( 2023 ) - कार्तिकी गोन्साल्विस बेस्ट डॉक्युमेंटरी शॉर्ट फिल्म 2023 चा ऑस्कर पुरस्कार भेटला.हा पुरस्कार त्यांना द एलिफंट विस्परर्स या लघुपटासाठी भेटला.

7. एम. एम. कीरवानी आणि चंद्रबोस ( 2023 ) - एम. एम. कीरवानी आणि चंद्रबोस सर्वोत्कृष्ट ओरिजनल सॉंग 2023 चा ऑस्कर पुरस्कार भेटला. त्यांना हा पुरस्कार RRR फिल्म मधील नाटू- नाटू या गाण्यासाठी भेटला. एम. एम. कीरवानी हे नाटू- नाटू या गाण्याचे संगीतकार आहे तर नाटू- नाटू या गाण्याचे गीतकार चंद्रबोस हे आहेत.

रणजी ट्रॉफी कोणी जिंकली ? 

Who won Ranji Trophy ? 

Subject : GS - खेळ

सरळसेवा, रेल्वे, तलाठी, वनरक्षक, पोलीस भरती, अग्निवीर , SSC GD, MPSC, UPSC परीक्षेसाठी विचारलेले / संभाव्य महत्त्वपूर्ण प्रश्न

प्रश्न) रणजी ट्रॉफी (2024-25) खालील पैकी कोणी जिंकली ? 

1. गुजरात

2. विदर्भ

3. केरळ

4. मुंबई 

उत्तर : विदर्भ 

बातमी काय आहे ? 

• 2 मार्च 2025 रोजी झालेल्या अंतिम सामन्यात विदर्भाने केरळला हरवून रणजी ट्रॉफी जिंकली.

• विदर्भाने तिसऱ्यांदा रणजी ट्रॉफी जिंकली.

• यापूर्वी विदर्भाने 2017-18 आणि 2018-19 मध्ये रणजी ट्रॉफी जिंकली होती. 

विजेता संघ : विदर्भ (कर्णधार : अक्षय वाडकर) 

उपविजेता संघ : केरळ (कर्णधार : सचिन बेबी) 

रणजी ट्रॉफी बद्दल परीक्षेसाठी IMP वनलाईनर पॉईंट्स :

• ही भारतातील प्रथम श्रेणी क्रिकेट स्पर्धा आहे.

• भारतीय क्रिकेट कंट्रोल बोर्डाने म्हणजे BCCI ने हे नाव माजी क्रिकेटपटू रणजीत सिंह यांच्या सन्मानार्थ दिले आहे.

• रणजीतसिंहजींना 'भारतीय क्रिकेटचे जनक' म्हणून ओळखले जाते.

• आंतरराष्ट्रीय क्रिकेट खेळणारे ते भारताचे पहिले खेळाडू होते.

• 1896 साली त्यांनी ऑस्ट्रेलियाविरुद्ध इग्लंडसाठी कसोटीमधून पदार्पण केले. त्यावेळी भारत ब्रिटिशांच्या ताब्यात होता. 

• रणजितसिंहजी यांच्या सन्मानार्थ 1934 पासून रणजी ट्रॉफी ही स्पर्धा आयोजित करण्यात येत आहे. 

राष्ट्रीय सुरक्षा दिन

National Safety Day

Subject : GS - दिनविशेष

सरळसेवा, रेल्वे, तलाठी, वनरक्षक, पोलीस भरती, अग्निवीर , SSC GD, MPSC, UPSC परीक्षेसाठी विचारलेले / संभाव्य महत्त्वपूर्ण प्रश्न

प्रश्न) दरवर्षी राष्ट्रीय सुरक्षा दिन केव्हा साजरी करण्यात येतो ?

1. 28 फेब्रुवारी

2. 4 मार्च

3. 8 मार्च

4. 12 मार्च

उत्तर : 4 मार्च

राष्ट्रीय सुरक्षा दिन (National Safety Day) बद्दल परीक्षेसाठी IMP वनलाईनर पॉईंट्स : 

• दरवर्षी 4 मार्च रोजी राष्ट्रीय सुरक्षा दिन साजरा केला जातो.

• 4 मार्च ते 10 मार्च हा राष्ट्रीय सुरक्षा सप्ताह म्हणून साजरा केला जातो.

• 2025 या वर्षी आपण 54 वा राष्ट्रीय सुरक्षा दिन/राष्ट्रीय सुरक्षा सप्ताह साजरा करत आहोत. 

राष्ट्रीय सुरक्षा दिन का साजरी केला जातो ?

• सर्व क्षेत्रांमध्ये सुरक्षा आणि सावधगिरीच्या उपायांचे महत्त्व सांगण्यासाठी

• कामाच्या ठिकाणी सुरक्षा तसेच सुरक्षित वातावरणाची खात्री करण्यासाठी

• सुरक्षा उपायांचे समर्थन करण्यासाठी आणि या प्रोटोकॉलचे पालन करण्यासाठी 

• तसेच लोकांमध्ये यासंदर्भात जागरूकता निर्माण करण्यासाठी राष्ट्रीय सुरक्षा दिन आणि राष्ट्रीय सुरक्षा सप्ताह साजरा केला जातो.

राष्ट्रीय सुरक्षा दिवस 4 मार्चलाच का साजरी करतात ?

• 4 मार्च 1966 रोजी भारताच्या राष्ट्रीय सुरक्षा परिषदेची (National Safety Council) स्थापना करण्यात आली.

• या दिवसाचे महत्व ओळखून दरवर्षी 4 मार्चला राष्ट्रीय सुरक्षा दिन साजरा केला जातो.

राष्ट्रीय सुरक्षा दिन केव्हापासून साजरी करण्यात सुरुवात झाली ?

पहिला राष्ट्रीय सुरक्षा दिन केव्हा साजरी करण्यात आला ? 

 4 मार्च 1972 रोजी पहिला राष्ट्रीय सुरक्षा दिवस साजरी करण्यात आला. 

राष्ट्रीय सुरक्षा दिवस 2025 ची संकल्पना (थीम ) काय आहे ? 

" विकसित भारतासाठी सुरक्षा आणि कल्याण महत्त्वाचे " ही राष्ट्रीय सुरक्षा दिवस 2025 ची संकल्पना आहे.

(Safety & Well-being Crucial for Viksit Bharat)

ही थीम भारताच्या प्रगतीमध्ये सुरक्षा आणि कल्याणाच्या महत्त्वावर भर देते.

जागतिक श्रवण दिन 

World Hearing Day 

Subject : GS - दिनविशेष

सरळसेवा, रेल्वे, तलाठी, वनरक्षक, पोलीस भरती, अग्निवीर , SSC GD, MPSC, UPSC परीक्षेसाठी विचारलेले / संभाव्य महत्त्वपूर्ण प्रश्न

प्रश्न) दरवर्षी जागतिक श्रवण दिन केव्हा साजरी करतात ? 

1. 13 ऑगस्ट 

2. 3 मार्च

3. 28 फेब्रुवारी 

4. 2 जानेवारी 

उत्तर : 3 मार्च

बातमी काय आहे ? 

जागतिक आरोग्य संघटनेने (World Health Organization) 3 मार्च 2025 रोजी जागतिक श्रवण दिन म्हणजेच World Hearing Day आयोजित केला. 

जागतिक श्रवण दिना बद्दल परीक्षेसाठी IMP वनलाईनर पॉईंट्स :  

• बहिरेपणा आणि श्रवणशक्ती कमी होण्याबाबत जागरूकता निर्माण करण्यासाठी आणि श्रवण आरोग्याची काळजी ला प्रोत्साहन देण्यासाठी जागतिक श्रवण दिन हा दिवस दरवर्षी 3 मार्च रोजी जागतिक स्तरावर साजरा केला जातो.

• बहिरेपणा आणि श्रवणशक्ती कमी होणे (ऐकू कमी येणे) कसे रोखायचे आणि कानाची काळजी कशी घ्यावी याबाबत जनजागृती करण्यासाठी हा दिवस समर्पित आहे. 

• WHO च्या मते, जगभरात 46.6 कोटींहून अधिक लोक श्रवणशक्तीच्या समस्येने ग्रस्त आहेत, ही संख्या 2050 पर्यंत 90 कोटींपर्यंत वाढण्याची अपेक्षा आहे.

• 60 ते 65 डेसिबल पर्यंतचा आवाज मानवी कानांसाठी योग्य असतो.

• या पातळीपेक्षा जास्त आवाज कानांना नुकसान पोहोचवू शकतो.

• 100 डेसिबलपेक्षा जास्त आवाजाच्या अचानक संपर्कात आल्याने तात्काळ बहिरेपणा येऊ शकतो.

जागतिक श्रवण दिन 2025 ची संकल्पना ( थीम ) काय आहे ?

'मानसिकता बदलणे : सर्वांसाठी कान आणि श्रवण काळजी प्रत्यक्षात आणण्यासाठी स्वतःला सक्षम करणे'

Changing mindsets : Empower yourself to make ear and hearing care a reality for all!

• या थीमचा उद्देश मोठ्या आवाजापासून श्रवणशक्तीचे संरक्षण करण्यासाठी वर्तन बदलण्यास प्रेरणा देणे, श्रवणशक्ती कमी होणे रोखणे, नियमितपणे श्रवण चाचण्या करणे, गरज पडल्यास श्रवणयंत्रांचा वापर करणे आणि श्रवणशक्ती कमी असलेल्या लोकांना आधार देणे हा आहे.

जागतिक वन्यजीव दिन 

What is World Wildlife Day ?

Subject : GS - दिनविशेष, पर्यावरण

सरळसेवा, रेल्वे, तलाठी, वनरक्षक, पोलीस भरती, अग्निवीर , SSC GD, MPSC, UPSC परीक्षेसाठी विचारलेले / संभाव्य महत्त्वपूर्ण प्रश्न

प्रश्न) दरवर्षी जागतिक वन्यजीव दिन केव्हा साजरी करतात ?

1. 28 फेब्रुवारी 

2. 3 मार्च 

3. 13 मार्च 

4. 4 एप्रिल

उत्तर : 3 मार्च

3 मार्च हा दिवस जागतिक वन्यजीव दिन केव्हा घोषित केला ? 

• 20 डिसेंबर 2013 रोजी संयुक्त राष्ट्र महासभेने आपल्या 68 व्या अधिवेशनात 3 मार्च हा दिवस जागतिक वन्यजीव दिन म्हणून साजरा करण्याचे जाहीर केले.

3 मार्च हाच दिवस का ? 

• जागतिक पातळीवरील नागरिकांचे जीवन जल आणि जंगलावर अवलंबून आहे. 

• मात्र तरीही अनेक जंगली प्राण्यांच्या आणि वन संपत्ती ची तस्करी करण्याच्या घटना घडत आहेत. 

• त्याला आळा घालण्यासाठी 3 मार्च 1973 ला वन्यजीव आणि वनस्पतीच्या व्यापाराला रोखण्यासाठीच्या करारावर 180 देशांनी सही केली होती.

• वन्य प्राणी आणि वनस्पतींच्या लुप्तप्राय प्रजातींच्या आंतरराष्ट्रीय व्यापारावरील अधिवेशन (CITES: Convention on International Trade in Endangered Species of Wild Fauna and Flora) 3 मार्च 1973 रोजी 180 देशांनी मान्य केले म्हणून या दिवसाचे महत्त्व ओळखून 3 मार्च हा दिवस जागतिक वन्यजीव दिन म्हणून जगभरात साजरा केला जातो. 

आपण जागतिक वन्यजीव दिन का साजरी करतो ?

• जागतिक वन्यजीव दिन पृथ्वीवरील वैविध्यपूर्ण आणि भव्य वन्यजीवांबद्दल जागरूकता वाढवण्यासाठी समर्पित आहे.

• हा दिवस आपल्याला वन्यजीव संदर्भातील गुन्हेगारी आणि वन्य प्रजाती नष्ट करण्याच्या विरोधात लढा उभारण्याची प्रेरणा व आठवण करून देतो.

जागतिक वन्यजीव दिन 2025 ची संकल्पना ( थीम ) काय आहे ?

" वन्यजीव संरक्षण वित्त : लोक आणि ग्रहा (पृथ्वी) वर गुंतवणूक " ही जागतिक वन्यजीव दिन 2025 ची थीम आहे. 

Wildlife Conservation Finance: Investing in People and Planet.

• लोकांसाठी आणि आपल्या पृथ्वी या ग्रहासाठी एक चांगले भविष्य निर्माण करण्यासाठी

• वन्यजीव संवर्धनाला अधिक प्रभावीपणे आणि शाश्वतपणे वित्तपुरवठा (Finance) करण्याचे महत्त्व यंदाची संकल्पना अधोरेखित करते. 

वनतारा ला ‘प्राणी मित्र’ पुरस्कार 

Vantara received the “Prani Mitra” National Award

Subject : GS - पुरस्कार, पर्यावरण

सरळसेवा, रेल्वे, तलाठी, वनरक्षक, पोलीस भरती, अग्निवीर , SSC GD, MPSC, UPSC परीक्षेसाठी विचारलेले / संभाव्य महत्त्वपूर्ण प्रश्न

प्रश्न) अलीकडेच ‘वनतारा’ या प्राणी पुनर्वसन केंद्राला केंद्र सरकारकडून ‘प्राणी मित्र’ पुरस्कार देऊन सन्मानित करण्यात आले, हे केंद्र खालील पैकी कोणत्या राज्यात आहे ? 

1. महाराष्ट्र

2. गुजरात

3. कर्नाटक

4. आंध्र प्रदेश

उत्तर : गुजरात

बातमी काय आहे ? 

• उद्योगपती अनंत अंबानी यांच्या ‘वनतारा’ या प्राणी पुनर्वसन केंद्राला केंद्र सरकारकडून ‘प्राणी मित्र’ पुरस्कार देऊन सन्मानित करण्यात आले.

• नवी दिल्लीतील विज्ञान भवन येथे एका समारंभात केंद्र सरकारच्या मत्स्यव्यवसाय, पशुसंवर्धन आणि दुग्धव्यवसाय राज्यमंत्र्यांच्या हस्ते हा पुरस्कार देण्यात आला.  

‘वनतारा’ ला ‘प्राणी मित्र’ पुरस्कार का देण्यात आला ? 

• भारतातील 'कॉर्पोरेट' श्रेणी अंतर्गत ‘वनतारा’च्या राधे कृष्णा मंदिर प्राणी कल्याण ट्रस्टद्वारे हत्तींचे बचावकार्य, संरक्षण, उपचार तसेच त्यांची आजीवन काळजी घेतल्याबद्दल असाधारण योगदानासाठी हा पुरस्कार देण्यात आला.

• भारतात वन्य प्राण्यांची देखभाल, कल्याण या क्षेत्रात हा सर्वोच्च सन्मान समजला जातो. 

वनतारा पुनर्वसन केंद्रा बद्दल परीक्षेसाठी IMP वनलाईनर पॉईंट्स : 

• वनतारा हे रिलायन्स इंडस्ट्रीजने रिलायन्स फाउंडेशनसह स्थापन केलेले प्राणी बचाव, संवर्धन आणि पुनर्वसन केंद्र आहे.

• हे भारतातील गुजरातमधील जामनगर येथील रिलायन्स जामनगर रिफायनरी कॉम्प्लेक्समध्ये स्थित आहे.

• या केंद्रातर्फे आत्तापर्यंत 240 हून हत्तींची सुटका करण्यात आली असून त्यांना साखळी-मुक्त करून, सुरक्षित आणि समृद्ध वातावरण उपलब्ध करून देण्यात आले आहे. 

• यामध्ये 30 सर्कशीतील हत्ती, वृक्षतोड उद्योगात ओंडके वाहून नेण्यासाठी वापरले जाणारे हत्ती तसेच पर्यटन आणि रस्त्यावर भीक मागण्यासाठी वापर करून वर्षानुवर्ष शोषण करण्यात येत असेलल्या हत्तींचा समावेश आहे.

• वनतारा’च्या प्राणी पुनर्वसन केंद्राच्या 998 एकर विस्तीर्ण नैसर्गिक जंगलात हत्ती मुक्तपणे वावरू शकतात. 

• त्यांच्यासाठी नैसर्गिकरित्या तलाव तयार करण्यात आलेले आहे. 

• येथे जखमी हत्तींचे रोग व्यवस्थापन आणि त्यांच्या वेदनाशमनासाठी ॲलोपॅथी, आयुर्वेदासह एक्यूपंक्चरसारख्या इतर पर्यायी औषधांसह प्रगत पशुवैद्यकीय व्यवस्थापन आहे. 

SEBI चे नवे अध्यक्ष कोण ? 

Who is the New Chairman of the SEBI ? 

Subject : GS - नियुक्ती, वैधानिक संस्था

सरळसेवा, रेल्वे, तलाठी, वनरक्षक, पोलीस भरती, अग्निवीर , SSC GD, MPSC, UPSC परीक्षेसाठी विचारलेले / संभाव्य महत्त्वपूर्ण प्रश्न

प्रश्न) अलिकडेच, भारतीय सिक्युरिटीज अँड एक्सचेंज बोर्डाचे (SEBI) नवे अध्यक्ष म्हणून कोणी पदभार स्वीकारला ? 

1. श्री तुहिन कांता पांडे

2. श्री संजय मल्होत्रा

3. श्री अनुराग गर्ग

4. श्री व्ही. रामसुब्रमण्यम

उत्तर : श्री तुहिन कांता पांडे (Tuhin Kanta Pandey) 

बातमी काय आहे ? 

• श्री तुहिन कांता पांडे यांनी 1 मार्च 2025 रोजी मुंबईत भारतीय सिक्युरिटीज अँड एक्सचेंज बोर्डाचे (SEBI) अध्यक्ष म्हणून पदभार स्वीकारला.

• श्री तुहिन कांता पांडे हे SEBI चे 11 वे अध्यक्ष बनले. 

• भारतीय प्रतिभूती व विनियम मंडळ म्हणजेच Securities and Exchange Board of India (SEBI)  

श्री तुहिन कांता पांडे यांबद्दल परीक्षेसाठी IMP वनलाईनर पॉईंट्स : 

• श्री तुहिन कांता पांडे हे 1987 च्या बॅचचे ओडिशा कॅडरचे IAS अधिकारी आहेत.

• त्यांची नियुक्ती पदभार स्वीकारल्यापासून 3 वर्षांसाठी असणार आहे.

• श्री तुहिन कांता पांडे यांना अर्थ मंत्रालयात वरिष्ठ अधिकारी म्हणून व्यापक अनुभव आहे. 

सिक्युरिटीज अँड एक्सचेंज बोर्डची स्थापना केव्हा करण्यात आली ? 

• 12 एप्रिल 1988 रोजी भारत सरकारच्या ठरावाद्वारे भारतीय सिक्युरिटीज अँड एक्सचेंज बोर्डची स्थापना एक गैर-वैधानिक संस्था (Non-Statutory Body) म्हणून करण्यात आली. 

सिक्युरिटीज अँड एक्सचेंज बोर्ड ला वैधानिक दर्जा केव्हा मिळाला ? 

• पुढे 1992 मध्ये भारतीय सिक्युरिटीज अँड एक्सचेंज बोर्डची स्थापना एक वैधानिक संस्था (Statutory Body) म्हणून करण्यात आली.

• भारतीय सिक्युरिटीज अँड एक्सचेंज बोर्ड कायदा, 1992 (Securities and Exchange Board of India Act, 1992 ) च्या तरतुदी 30 जानेवारी 1992 रोजी लागू झाल्या.

सिक्युरिटीज अँड एक्सचेंज बोर्ड चे मुख्यालय कोठे आहे ? 

मुंबई येथे SEBI चे मुख्यालय आहे. 

SEBI काय काम करते ? 

SEBI चे उद्दिष्ट काय ? 

• गुंतवणूकदारांच्या हिताचे रक्षण करणे आणि भांडवली बाजार चालवण्यासाठी नियम बनवणे.

• शेअर बाजारामधील मध्यस्थ, दलाल, गुंतवणूकदार, म्युच्युअल फंड, परकीय गुंतवणूकदार अशा सर्वांची नोंद करून, त्यांच्यावर देखरेख व नियंत्रण ठेवण्याचे काम SEBI करीत असते