आशिया-पॅसिफिकमधील 12वी प्रादेशिक 3R आणि सर्कुलर इकोनॉमी फोरम

12th Regional 3R and Circular Economy Forum in Asia and the Pacific

Subject : GS - पर्यावरण

सरळसेवा, रेल्वे, तलाठी, वनरक्षक, पोलीस भरती, अग्निवीर , SSC GD, MPSC, UPSC परीक्षेसाठी विचारलेले / संभाव्य महत्त्वपूर्ण प्रश्न

प्रश्न) अलिकडेच आशिया-पॅसिफिकमधील 12वी प्रादेशिक 3R आणि सर्कुलर इकोनॉमी फोरम पार पडला. हा खालील पैकी कशाशी संबंधित आहे ? 

1. युद्ध सराव

2. 5 ट्रिलियन अर्थव्यवस्था

3. कचरा व्यवस्थापन

4. डिजिटल अर्थव्यवस्था

उत्तर : कचरा व्यवस्थापन

बातमी काय आहे ?

• आशिया आणि पॅसिफिकमधील 12व्या प्रादेशिक 3R आणि चक्राकार अर्थव्यवस्था मंचाची सांगता आज, 5 मार्च 2025 रोजी झाली.

• या दरम्यान सदस्य देशांनी 'जयपूर जाहीरनामा' एकमताने स्वीकारला.

आशिया-पॅसिफिकमधील 12वा प्रादेशिक 3R आणि सर्कुलर इकोनॉमी फोरम कशासाठी आहे ? 

• हे एक प्रादेशिक व्यासपीठ आहे जे आशिया-पॅसिफिक प्रदेशात 3R (Reduce, Reuse, Recycle) तत्त्वे आणि वर्तुळाकार अर्थव्यवस्था पद्धतींना प्रोत्साहन देते. 

• हे कचरा व्यवस्थापन आणि वर्तुळाकार अर्थव्यवस्थेवर भर देते. 

आशिया-पॅसिफिकमधील 12वा प्रादेशिक 3R आणि सर्कुलर इकोनॉमी फोरम कोठे आयोजित करण्यात आला होता ?

• आशिया आणि पॅसिफिकमधील 12 व्या प्रादेशिक 3R आणि चक्राकार अर्थव्यवस्था मंच 3 मार्च ते 5 मार्च 2025 रोजी राजस्थान राज्यातील जयपूर येथे आयोजित करण्यात आला होता. 

• या मंचात 24 आशिया-पॅसिफिक सदस्य देशांचा प्रत्यक्ष सहभाग होता, ज्यात जपान, सोलोमन बेटे, तुवालू आणि मालदीवचे मंत्री प्रत्यक्ष उपस्थित होते. 

• सरकारी अधिकारी, तज्ञ आणि खाजगी क्षेत्रातील प्रतिनिधींसह जवळजवळ 200 आंतरराष्ट्रीय प्रतिनिधी चर्चेत सहभागी झाले.

चक्रीय अर्थव्यवस्था (वर्तुळाकार अर्थव्यवस्था) म्हणजे काय ? 

What is the Circular Economy ?

• चक्रीय अर्थव्यवस्था (Circular Economy) म्हणजे नैसर्गिक संसाधनांचा (Resources) अधिकाधिक वापर करणे, कचरा कमी करणे आणि नैसर्गिकरित्या उपलब्ध असलेल्या संसाधनांना पुन्हा-पुन्हा वापरण्यावर भर देणारी एक प्रणाली (System) आहे. 

3R म्हणजे नेमकं काय ? 

• 3R हे Reduce, Reuse, Recycle यासाठी वापरले जाते. 

• कचरा व्यवस्थापनाचे 3R तत्व म्हणजे कमी करा (Reduce), पुनर्वापर करा (Reuse) आणि पुनर्चक्रीकरण करा (Recycle).

• हे तीनही घटक कचरा व्यवस्थापनात अत्यंत महत्त्वाचे आहेत आणि पर्यावरणाचे रक्षण करण्यासाठी मदत करतात. 

कमी करा (Reduce) :

• कचरा निर्माण होण्यापासून रोखणे म्हणजे कमी करणे.

• उदा. प्लास्टिकचा वापर कमी करणे, जास्त प्रमाणात वस्तू खरेदी करणे टाळणे, इत्यादी. 

पुनर्वापर करा (Reuse) :

• कचऱ्याला नवीन स्वरूपात वापरणे म्हणजे पुनर्वापर करणे.

• उदा. प्लास्टिकच्या बाटल्या पुन्हा वापरणे, कपड्यांना नविन रूप देणे, इत्यादी. 

पुनर्चक्रीकरण करा (Recycle) :

• कचऱ्यापासून नवीन उत्पादने तयार करणे म्हणजे पुनर्चक्रीकरण करणे.

• उदा. प्लास्टिक किंवा कंपनीतील लोखंडाचा बारीक कचरा, वितळवून पुन्हा वापरणे. 

"सी ड्रॅगन 2025" युद्ध सराव

EXERCISE SEA DRAGON 2025

Subject : GS - युद्ध अभ्यास, संरक्षण

सरळसेवा, रेल्वे, तलाठी, वनरक्षक, पोलीस भरती, अग्निवीर , SSC GD, MPSC, UPSC परीक्षेसाठी विचारलेले / संभाव्य महत्त्वपूर्ण प्रश्न

प्रश्न) अलिकडेच "सी ड्रॅगन २०२५" युद्ध सरावाचे आयोजन कोणत्या देशाने केले ? 

1. भारत

2. अमेरिका

3. फ्रान्स 

4. जर्मनी

उत्तर : अमेरिका

बातमी काय आहे ? 

• अलिकडेच पश्चिम प्रशांत महासागरातील गुआम किनाऱ्यावर (Guam Coast) "सी ड्रॅगन 2025" हा सराव सुरू झाला.

"सी ड्रॅगन 2025" युद्ध सरावाचे आयोजन कोणत्या देशाने केले आहे ? 

• अमेरिकेने "सी ड्रॅगन 2025" (Sea Dragon Exercise 2025) या नौदल युद्ध सरावाचे आयोजन केले आहे. 

• सी ड्रॅगन सराव 2025 हा 4 ते 19 मार्च 2025 दरम्यान युनायटेड स्टेट्स नेव्हीच्या 7 व्या ताफ्याद्वारे आयोजित केला आहे. 

"सी ड्रॅगन 2025" युद्ध सरावात कोणते देश सहभागी झाले ?

अमेरिका, भारत, जपान, ऑस्ट्रेलिया आणि कोरिया प्रजासत्ताक हे देश या नौदल युद्ध सरावात सहभागी झाले. 

"सी ड्रॅगन " युद्ध सरावा (Sea Dragon exercise) संदर्भात परीक्षेसाठी IMP वनलाईनर पॉईंट्स : 

• सी ड्रॅगन सराव हा पाणबुडीविरोधी युद्ध सराव आहे.

• मित्र राष्ट्रे आणि भागीदारांमधील सामरिक आणि कमांड इंटरऑपरेबिलिटी सुधारण्यासाठीचा हा एक बहुपक्षीय नौदल सराव आहे

• जिथे अमेरिकेच्या सहयोगी आणि भागीदार देशांना आमंत्रित केले जाते.

• सहभागी देश या सरावासाठी त्यांचे सागरी गस्त आणि शोध विमान तैनात करतात.

• भारतीय नौदलाने P8I सागरी गस्त आणि शोध विमान तैनात केले आहे.

• मैत्रीपूर्ण संबंध असलेल्या देशामधील नौदलांचा उच्च पातळीवरील समन्वय आणि सहकार्य वाढवणे हे या सरावाचे उद्दिष्ट आहे.

स्वावलंबिनी उपक्रम

Swavalambini Programme

Subject : GS - सरकारी योजना 

सरळसेवा, रेल्वे, तलाठी, वनरक्षक, पोलीस भरती, अग्निवीर , SSC GD, MPSC, UPSC परीक्षेसाठी विचारलेले / संभाव्य महत्त्वपूर्ण प्रश्न

प्रश्न) अलीकडेच कोणत्या मंत्रालयाने NITI आयोगाच्या सहकार्याने स्वावलंबिनी उपक्रम सुरू केला आहे ? 

1. अर्थ मंत्रालय

2. गृह मंत्रालय

3. महिला आणि बाल विकास मंत्रालय

4. केंद्रीय कौशल्य विकास आणि उद्योजकता मंत्रालय

उत्तर : केंद्रीय कौशल्य विकास आणि उद्योजकता मंत्रालय 

(Ministry of Skill Development and Entrepreneurship) 

बातमी काय आहे ? 

• अलीकडेच केंद्रीय कौशल्य विकास आणि उद्योजकता मंत्रालयाने (MSDE) नीती आयोगाच्या सहकार्याने स्वावलंबिनी उपक्रम सुरू केला आहे.

स्वावलंबन्नी उपक्रमाचे उद्दिष्ट काय आहे ? 

• उच्च शिक्षण संस्थांमधील महिला विद्यार्थ्यांना स्वतःचा व्यवसाय सुरू करण्यासाठी आवश्यक कौशल्ये आणि आत्मविश्वास देऊन सक्षम बनवणे हे या उपक्रमाचे उद्दिष्ट आहे.

• स्वावलंबन उपक्रमाचे उद्दिष्ट महिला उद्योजकता विकास कार्यक्रमातून प्रशिक्षित झालेल्या किमान 10% सहभागींनी यशस्वी उद्योग स्थापन करावेत हे आहे.

स्वावलंबन्नी उपक्रम काय आहे ? 

• यामध्ये सुमारे 600 महिला विद्यार्थ्यांसाठी दोन दिवसांचा उद्योजकता जागरूकता कार्यक्रम समाविष्ट आहे, जिथे त्या मूलभूत उद्योजकीय संकल्पना, बाजारपेठेच्या संधी आणि आवश्यक व्यावसायिक कौशल्ये शिकतील.

• यानंतर, निवडलेल्या 300 विद्यार्थ्यांना व्यवसाय विकास, वित्त प्रवेश, बाजारपेठेतील संबंध, अनुपालन आणि कायदेशीर समर्थन या महत्त्वाच्या पैलूंवर प्रत्येकी 40 तासांचे प्रशिक्षण सत्र दिले जाईल. 

• हा उपक्रम उच्च शिक्षण संस्थांमधील महिला विद्यार्थ्यांना त्यांचे उपक्रम यशस्वीरित्या तयार करण्यासाठी आणि वाढविण्यासाठी आवश्यक उद्योजकीय मानसिकता, संसाधने आणि मार्गदर्शन प्रदान करून सक्षम बनवतो.

कोणत्या कंपनीला मिळाला नवरत्न दर्जा ? 

Which company got Navratna Status recently ? 

Subject : GS 

सरळसेवा, रेल्वे, तलाठी, वनरक्षक, पोलीस भरती, अग्निवीर , SSC GD, MPSC, UPSC परीक्षेसाठी विचारलेले / संभाव्य महत्त्वपूर्ण प्रश्न

प्रश्न) मार्च 2025 मध्ये भारत सरकारने खालीलपैकी कोणत्या कंपनीला नवरत्न कंपनीचा दर्जा दिला ? 

(RRB 2018 - 2017 ची महारत्न कंपनी विचारली होती.) 

1. इंडियन रेल्वे केटरिंग अँड टुरिझम कॉर्पोरेशन (IRCTC) 

2. इंडियन रेल्वे फायनान्स कॉर्पोरेशन (IRFC) 

3. वरील दोन्ही

4. वरील पैकी एकही नाही

उत्तर : वरील दोन्ही

IRCTC ही 25 वी आणि IRFC ही 26 वी नवरत्न कंपनी झाली आहे. 

बातमी काय आहे ? 

• केंद्र सरकारने 3 मार्च 2025 रोजी रेल्वे मंत्रालयाच्या IRCTC आणि IRFC या दोन सार्वजनिक उपक्रमांना नवरत्न दर्जा दिला. 

• IRCTC ही 25 वी आणि IRFC ही 26 वी नवरत्न कंपनी झाली आहे. 

• त्यामुळे इंडियन रेल्वे केटरिंग अँड टुरिझम कॉर्पोरेशन (IRCTC) आणि इंडियन रेल्वे फायनान्स कॉर्पोरेशन (IRFC) या दोन्ही कंपन्या स्वायत्तपणे निर्णय घेऊ शकतील. 

स्पर्धा परीक्षेत विचारले जाणारे IMP वनलाईनर पॉईंट्स : 

• IRCTC चा फूल फॅार्म : Indian Railway Catering and Tourism Corporation 

• IRFC चा फूल फॅार्म : Indian Railway Finance Corporation

• CPSEs चा फूल फॅार्म : Central Public Sector Enterprises

नवरत्न कंपनी म्हणजे काय ?

• 1997 मध्ये भारतातील मोठ्या सार्वजनिक क्षेत्रातील कंपन्यांना सरकारने नवरत्नांच्या श्रेणीत आणले. 

• त्यात जागतिक बाजारपेठेत स्पर्धा करण्याची क्षमता असलेल्या सार्वजनिक कंपन्यांचा समावेश होता. 

• देशातील कंपन्यांना जागतिक बाजारपेठेत दर्जा मिळावा, जागतिक बाजारपेठेतील स्पर्धेत चांगली कामगिरी करण्याच्या त्यांच्या मोहिमेत त्यांना पाठिंबा देणे हा कंपन्यांना दर्जा देण्यामागचा उद्देश आहे. 

• नवरत्न कंपनीचा दर्जा मिळवण्यासाठी आधी मिनीरत्नाचा दर्जा मिळवावा लागतो.

• सध्या मार्च 2025 पर्यंत भारतात 26 कंपन्यांना नवरत्न दर्जा आहे. 

(नोट : सध्या मार्च 2025 पर्यंत भारतात 14 महारत्न आणि 26 नवरत्न कंपन्या आहेत.)

नवरत्न दर्जा मिळाल्याने काय फायदा होतो ? 

केंद्र सरकारकडून नवरत्न दर्जा मिळाल्याने कंपनीला अनेक प्रकारचा फायदा होतो. जसे की, 

• वाढीव आर्थिक स्वायत्तता : ते सरकारच्या मंजुरीशिवाय ₹1000 कोटी किंवा त्यांच्या निव्वळ संपत्तीच्या 15% पर्यंत गुंतवणूक करू शकतात. 

• धोरणात्मक निर्णय घेणे : भांडवली खर्च, विलीनीकरण, अधिग्रहण आणि मानव संसाधन व्यवस्थापनात अधिक धोरणात्मक निर्णय घेण्यात अधिक सक्षम बनते.

• बाजारपेठेतील विश्वासार्हता वाढवणे : नवरत्न दर्जा मुळे अशा कंपन्यां स्वतः ची कॉर्पोरेट प्रतिष्ठा मजबूत करते, ज्यामुळे कंपनी गुंतवणूकदार, भागीदार आणि वित्तीय संस्थांसाठी अधिक आकर्षक बनते.

• ऑपरेशनल स्वातंत्र्य : देशांतर्गत आणि आंतरराष्ट्रीय पातळीवर धोरणात्मक युती, संयुक्त उपक्रम आणि उपकंपन्या तयार करण्यात लवचिकता वाढते जी जागतिक विस्तार सुलभ करण्यासाठी , चांगली बाजारपेठ तसेच चांगले स्थान मिळवण्यासाठी खूप महत्वाची ठरते. 

ऑस्कर पुरस्कार 2025

Oscar 2025

Subject : GS - पुरस्कार

सरळसेवा, रेल्वे, तलाठी, वनरक्षक, पोलीस भरती, अग्निवीर , SSC GD, MPSC, UPSC परीक्षेसाठी विचारलेले / संभाव्य महत्त्वपूर्ण प्रश्न

प्रश्न) 2025 मध्ये कोणत्या चित्रपटाला सर्वोत्कृष्ट चित्रपटाचा ऑस्कर पुरस्कार मिळाला ? 

1. इनसाइड आऊट

2. अनोरा

3. द सबस्टान्स

4. निकेल बॉईज

उत्तर : अनोरा (Anora) 

97 वे ऑस्कर पुरस्कार संदर्भात परीक्षेसाठी IMP वनलाईनर पॉईंट्स : 

• सेक्स वर्करच्या कथेवर आधारित 'अनोरा' हा यंदाचा सर्वोत्कृष्ट चित्रपट ठरला आहे.

• अनोरा चित्रपटाला 5 श्रेणींमध्ये ऑस्कर पुरस्कार मिळाले आहेत.

• पॉल टाझवेल हे सर्वोत्कृष्ट वेशभूषा डिझाइन श्रेणीतील ऑस्कर पुरस्कार प्राप्त करणारे पहिले कृष्णवर्णीय व्यक्ती ठरले आहेत.

97 वे ऑस्कर पुरस्कार 2025 विजेत्यांची यादी : 

(97th Academy Awards) 

• सर्वोत्कृष्ट चित्रपट (Best Picture / Best Film) : अनोरा

• सर्वोत्कृष्ट दिग्दर्शक : शॉन बेकर (अनोरा) 

• सर्वोत्तम आंतरराष्ट्रीय चित्रपट : आय एम स्टिल हिअर (ब्राझील)

• सर्वोत्कृष्ट अ‍ॅनिमेटेड फिचर फिल्म : फ्लो

• सर्वोत्कृष्ट माहितीपट : नो अदर लँड 

• सर्वोत्कृष्ट लाईव्ह ॲक्शन शॉर्ट फिल्म : आय ॲम नॉट अ रोबोट

• सर्वोत्कृष्ट माहितीपट शॉर्ट फिल्म : द ओनली गर्ल इन द ऑर्केस्ट्रा

अभिनय श्रेणी : 

• सर्वोत्कृष्ट अभिनेत्री : मिकी मॅडिसन (अनोरा)

• सर्वोत्कृष्ट अभिनेता : अ‍ॅड्रियन ब्रॉडी (द ब्रुटलिस्ट)

• सर्वोत्कृष्ट सहाय्यक अभिनेत्री: झोई सल्डाना (एमिलिया पेरेझ)

• सर्वोत्कृष्ट सहाय्यक अभिनेता : किरन कल्किन (अ रिअल पेन)

ऑस्कर पुरस्काराची स्थापना केव्हा करण्यात आली ?

• अकादमी पुरस्कारास ऑस्कर पुरस्कार म्हणूनही ओळखले जाते.

• अकादमी पुरस्काराची स्थापना 1929 मध्ये करण्यात आली.

• ऑस्कर पुरस्कार संयुक्त राष्ट्र अमेरिकेतील अकॅडमी ऑफ मोशन पिक्चर आर्ट्स अँड सायन्स ( AMPAS ) कडून दरवर्षी देण्यात येतो.

ऑस्कर पुरस्कार कोणाला देण्यात येतो ? 

• आंतरराष्ट्रीय फिल्म उद्योगात कला आणि तंत्रज्ञान क्षेत्रात उत्कृष्ट काम करणाऱ्यांचा सन्मान म्हणून ऑस्कर पुरस्कार देण्यात येतो.

ऑस्कर विजेते भारतीय : 

आतापर्यंत ( 2025 पर्यंत ) भारताला 7 ऑस्कर पुरस्कार मिळालेली आहेत. 

ऑस्कर विजेते भारतीयांची यादी पुढीलप्रमाणे :

1. भानू अथैय्या ( 1983) - भानू अथैय्या यांना 1983 साली सर्वोत्कृष्ट कॅास्च्यूम डिझाईन साठी ऑस्कर पुरस्कार भेटला.

2. सत्यजीत रे (1992 ) - सत्यजीत रे यांना चित्रपट सृष्टीतील योगदानाबद्दल 1992 ची ॲानरेरी ऑस्कर पुरस्कार भेटला.

3. रेसुल पुक्कुट्टी ( 2009 ) - रेसुल पुक्कुट्टी यांना सर्वोत्कृष्ट साऊंड मिक्सिंग 2009 चा ऑस्कर पुरस्कार भेटला.

4. गुलजार ( 2009 ) - गुलजार यांना सर्वोत्कृष्ट ओरिजनल सॉंग 2009 चा ऑस्कर पुरस्कार भेटला.

5. ए. आर. रेहमान ( 2009 ) - ए. आर. रेहमान यांना सर्वोत्कृष्ट ओरिजनल स्कोर आणि सर्वोत्कृष्ट ओरिजनल सॉंग 2009 चा ऑस्कर पुरस्कार जय हो या गाण्यासाठी भेटला.

6. कार्तिकी गोन्साल्विस ( 2023 ) - कार्तिकी गोन्साल्विस बेस्ट डॉक्युमेंटरी शॉर्ट फिल्म 2023 चा ऑस्कर पुरस्कार भेटला.हा पुरस्कार त्यांना द एलिफंट विस्परर्स या लघुपटासाठी भेटला.

7. एम. एम. कीरवानी आणि चंद्रबोस ( 2023 ) - एम. एम. कीरवानी आणि चंद्रबोस सर्वोत्कृष्ट ओरिजनल सॉंग 2023 चा ऑस्कर पुरस्कार भेटला. त्यांना हा पुरस्कार RRR फिल्म मधील नाटू- नाटू या गाण्यासाठी भेटला. एम. एम. कीरवानी हे नाटू- नाटू या गाण्याचे संगीतकार आहे तर नाटू- नाटू या गाण्याचे गीतकार चंद्रबोस हे आहेत.

रणजी ट्रॉफी कोणी जिंकली ? 

Who won Ranji Trophy ? 

Subject : GS - खेळ

सरळसेवा, रेल्वे, तलाठी, वनरक्षक, पोलीस भरती, अग्निवीर , SSC GD, MPSC, UPSC परीक्षेसाठी विचारलेले / संभाव्य महत्त्वपूर्ण प्रश्न

प्रश्न) रणजी ट्रॉफी (2024-25) खालील पैकी कोणी जिंकली ? 

1. गुजरात

2. विदर्भ

3. केरळ

4. मुंबई 

उत्तर : विदर्भ 

बातमी काय आहे ? 

• 2 मार्च 2025 रोजी झालेल्या अंतिम सामन्यात विदर्भाने केरळला हरवून रणजी ट्रॉफी जिंकली.

• विदर्भाने तिसऱ्यांदा रणजी ट्रॉफी जिंकली.

• यापूर्वी विदर्भाने 2017-18 आणि 2018-19 मध्ये रणजी ट्रॉफी जिंकली होती. 

विजेता संघ : विदर्भ (कर्णधार : अक्षय वाडकर) 

उपविजेता संघ : केरळ (कर्णधार : सचिन बेबी) 

रणजी ट्रॉफी बद्दल परीक्षेसाठी IMP वनलाईनर पॉईंट्स :

• ही भारतातील प्रथम श्रेणी क्रिकेट स्पर्धा आहे.

• भारतीय क्रिकेट कंट्रोल बोर्डाने म्हणजे BCCI ने हे नाव माजी क्रिकेटपटू रणजीत सिंह यांच्या सन्मानार्थ दिले आहे.

• रणजीतसिंहजींना 'भारतीय क्रिकेटचे जनक' म्हणून ओळखले जाते.

• आंतरराष्ट्रीय क्रिकेट खेळणारे ते भारताचे पहिले खेळाडू होते.

• 1896 साली त्यांनी ऑस्ट्रेलियाविरुद्ध इग्लंडसाठी कसोटीमधून पदार्पण केले. त्यावेळी भारत ब्रिटिशांच्या ताब्यात होता. 

• रणजितसिंहजी यांच्या सन्मानार्थ 1934 पासून रणजी ट्रॉफी ही स्पर्धा आयोजित करण्यात येत आहे. 

राष्ट्रीय सुरक्षा दिन

National Safety Day

Subject : GS - दिनविशेष

सरळसेवा, रेल्वे, तलाठी, वनरक्षक, पोलीस भरती, अग्निवीर , SSC GD, MPSC, UPSC परीक्षेसाठी विचारलेले / संभाव्य महत्त्वपूर्ण प्रश्न

प्रश्न) दरवर्षी राष्ट्रीय सुरक्षा दिन केव्हा साजरी करण्यात येतो ?

1. 28 फेब्रुवारी

2. 4 मार्च

3. 8 मार्च

4. 12 मार्च

उत्तर : 4 मार्च

राष्ट्रीय सुरक्षा दिन (National Safety Day) बद्दल परीक्षेसाठी IMP वनलाईनर पॉईंट्स : 

• दरवर्षी 4 मार्च रोजी राष्ट्रीय सुरक्षा दिन साजरा केला जातो.

• 4 मार्च ते 10 मार्च हा राष्ट्रीय सुरक्षा सप्ताह म्हणून साजरा केला जातो.

• 2025 या वर्षी आपण 54 वा राष्ट्रीय सुरक्षा दिन/राष्ट्रीय सुरक्षा सप्ताह साजरा करत आहोत. 

राष्ट्रीय सुरक्षा दिन का साजरी केला जातो ?

• सर्व क्षेत्रांमध्ये सुरक्षा आणि सावधगिरीच्या उपायांचे महत्त्व सांगण्यासाठी

• कामाच्या ठिकाणी सुरक्षा तसेच सुरक्षित वातावरणाची खात्री करण्यासाठी

• सुरक्षा उपायांचे समर्थन करण्यासाठी आणि या प्रोटोकॉलचे पालन करण्यासाठी 

• तसेच लोकांमध्ये यासंदर्भात जागरूकता निर्माण करण्यासाठी राष्ट्रीय सुरक्षा दिन आणि राष्ट्रीय सुरक्षा सप्ताह साजरा केला जातो.

राष्ट्रीय सुरक्षा दिवस 4 मार्चलाच का साजरी करतात ?

• 4 मार्च 1966 रोजी भारताच्या राष्ट्रीय सुरक्षा परिषदेची (National Safety Council) स्थापना करण्यात आली.

• या दिवसाचे महत्व ओळखून दरवर्षी 4 मार्चला राष्ट्रीय सुरक्षा दिन साजरा केला जातो.

राष्ट्रीय सुरक्षा दिन केव्हापासून साजरी करण्यात सुरुवात झाली ?

पहिला राष्ट्रीय सुरक्षा दिन केव्हा साजरी करण्यात आला ? 

 4 मार्च 1972 रोजी पहिला राष्ट्रीय सुरक्षा दिवस साजरी करण्यात आला. 

राष्ट्रीय सुरक्षा दिवस 2025 ची संकल्पना (थीम ) काय आहे ? 

" विकसित भारतासाठी सुरक्षा आणि कल्याण महत्त्वाचे " ही राष्ट्रीय सुरक्षा दिवस 2025 ची संकल्पना आहे.

(Safety & Well-being Crucial for Viksit Bharat)

ही थीम भारताच्या प्रगतीमध्ये सुरक्षा आणि कल्याणाच्या महत्त्वावर भर देते.

जागतिक श्रवण दिन 

World Hearing Day 

Subject : GS - दिनविशेष

सरळसेवा, रेल्वे, तलाठी, वनरक्षक, पोलीस भरती, अग्निवीर , SSC GD, MPSC, UPSC परीक्षेसाठी विचारलेले / संभाव्य महत्त्वपूर्ण प्रश्न

प्रश्न) दरवर्षी जागतिक श्रवण दिन केव्हा साजरी करतात ? 

1. 13 ऑगस्ट 

2. 3 मार्च

3. 28 फेब्रुवारी 

4. 2 जानेवारी 

उत्तर : 3 मार्च

बातमी काय आहे ? 

जागतिक आरोग्य संघटनेने (World Health Organization) 3 मार्च 2025 रोजी जागतिक श्रवण दिन म्हणजेच World Hearing Day आयोजित केला. 

जागतिक श्रवण दिना बद्दल परीक्षेसाठी IMP वनलाईनर पॉईंट्स :  

• बहिरेपणा आणि श्रवणशक्ती कमी होण्याबाबत जागरूकता निर्माण करण्यासाठी आणि श्रवण आरोग्याची काळजी ला प्रोत्साहन देण्यासाठी जागतिक श्रवण दिन हा दिवस दरवर्षी 3 मार्च रोजी जागतिक स्तरावर साजरा केला जातो.

• बहिरेपणा आणि श्रवणशक्ती कमी होणे (ऐकू कमी येणे) कसे रोखायचे आणि कानाची काळजी कशी घ्यावी याबाबत जनजागृती करण्यासाठी हा दिवस समर्पित आहे. 

• WHO च्या मते, जगभरात 46.6 कोटींहून अधिक लोक श्रवणशक्तीच्या समस्येने ग्रस्त आहेत, ही संख्या 2050 पर्यंत 90 कोटींपर्यंत वाढण्याची अपेक्षा आहे.

• 60 ते 65 डेसिबल पर्यंतचा आवाज मानवी कानांसाठी योग्य असतो.

• या पातळीपेक्षा जास्त आवाज कानांना नुकसान पोहोचवू शकतो.

• 100 डेसिबलपेक्षा जास्त आवाजाच्या अचानक संपर्कात आल्याने तात्काळ बहिरेपणा येऊ शकतो.

जागतिक श्रवण दिन 2025 ची संकल्पना ( थीम ) काय आहे ?

'मानसिकता बदलणे : सर्वांसाठी कान आणि श्रवण काळजी प्रत्यक्षात आणण्यासाठी स्वतःला सक्षम करणे'

Changing mindsets : Empower yourself to make ear and hearing care a reality for all!

• या थीमचा उद्देश मोठ्या आवाजापासून श्रवणशक्तीचे संरक्षण करण्यासाठी वर्तन बदलण्यास प्रेरणा देणे, श्रवणशक्ती कमी होणे रोखणे, नियमितपणे श्रवण चाचण्या करणे, गरज पडल्यास श्रवणयंत्रांचा वापर करणे आणि श्रवणशक्ती कमी असलेल्या लोकांना आधार देणे हा आहे.