चालू घडामोडी 13, फेब्रुवारी 2025 | "डाळींमधील आत्मनिर्भरतेसाठी अभियान" म्हणजे काय ?

Important Affairs

11-02-2025

चालू घडामोडी 11, फेब्रुवारी 2025 | राष्ट्रीय अनुसूचित जमाती आयोग | National Commission for Scheduled Tribes

राष्ट्रीय अनुसूचित जमाती आयोग

National Commission for Scheduled Tribes

Subject : GS - राज्यशास्त्र , घटनात्मक संस्था, घटनादुरुस्ती

सरळसेवा, रेल्वे, तलाठी, वनरक्षक, पोलीस भरती, अग्निवीर , SSC GD, MPSC, UPSC परीक्षेसाठी विचारलेले / संभाव्य महत्त्वपूर्ण प्रश्न

प्रश्न) राष्ट्रीय अनुसूचित जमाती आयोगाबाबत खालीलपैकी कोणते विधान/ विधाने बरोबर आहे/आहेत ?

(अ) ही एक घटनात्म संस्था आहे जी २००४ मध्ये अस्तित्वात आली आहे.

(ब) अनुसूचित जमातींच्या हक्कांपासून वंचित राहण्याच्या आणि संरक्षणाच्या बाबतीत विशिष्ट तक्रारींची चौकशी करणे आहे.

(क) आदिवासी समुदायात साक्षरता दर सुधारण्यासाठी हा आयोग कार्य करतो.

(ड) आदिवासी महिलांचे सक्षमीकरण सुलभ करणे हे आयोगाचे कार्य आहे.

( MPSC राज्यसेवा 2022)

पर्याय :

1. फक्त अ

2. फक्त अ आणि ब

3. फक्त अ, ब आणि क

4. अ, ब, क आणि ड

उत्तर : अ, ब, क आणि ड

बातमी काय आहे ?

अलिकडेच, राष्ट्रीय अनुसूचित जमाती आयोगाने तेलंगणा, महाराष्ट्र, आंध्र प्रदेश आणि ओडिशा सरकारांना माओवादी हिंसाचारामुळे छत्तीसगडमधून विस्थापित झालेल्या आदिवासी लोकांची नेमकी संख्या निश्चित करण्यासाठी सर्वेक्षण करण्यास सांगितले आहे.

राष्ट्रीय अनुसूचित जमाती आयोगा साठी घटनादुरुस्ती कोणती ?

(सरळसेवा, MPSC 2022, , SSC MTS 2020)

• 89 व्या घटनादुरुस्ती कायदा, 2003 द्वारे संविधानात नवीन कलम 338A समाविष्ट करून राष्ट्रीय अनुसूचित जमाती आयोगाची स्थापना करण्यात आली. म्हणून ती एक घटनात्मक (संवैधानिक) संस्था आहे.

• यासाठी कलम 338 मध्ये सुधारणा करण्यात आली.

राष्ट्रीय अनुसूचित जमाती आयोगाची स्थापना केव्हा करण्यात आली ?

• राष्ट्रीय अनुसूचित जमाती आयोग 2004 मध्ये अस्तित्वात आला.

• पूर्वी अनुसूचित जाती आणि जमातींसाठीच्या राष्ट्रीय आयोग अशी एकच संस्था होती.

• 89 व्या घटनादुरुस्ती कायदा, 2003 नुसार खालीलप्रमाणे दोन स्वतंत्र आयोगांनी स्थापना करण्यात आली.

राष्ट्रीय अनुसूचित जाती आयोग (NCSC)
राष्ट्रीय अनुसूचित जमाती आयोग (NCST)

राष्ट्रीय अनुसूचित जमाती आयोगा मध्ये किती सदस्य असतात ? त्यांची नियुक्ती कोण करतं ?

• राष्ट्रीय अनुसूचित जमाती आयोगा मध्ये 5 सदस्य असतात.

• यामध्ये एक अध्यक्ष, एक उपाध्यक्ष आणि 3 इतर सदस्य असतात.

• यांची नियुक्ती राष्ट्रपती करतात.

राष्ट्रीय अनुसूचित जमाती आयोगाची कार्ये कोणती ?

• या संविधानाअंतर्गत किंवा सध्या लागू असलेल्या इतर कोणत्याही कायद्याअंतर्गत किंवा सरकारच्या कोणत्याही आदेशानुसार अनुसूचित जमातींसाठी प्रदान केलेल्या सुरक्षा उपायांशी संबंधित सर्व बाबींची चौकशी आणि देखरेख करणे आणि अशा सुरक्षा उपायांच्या कार्याचे मूल्यांकन करणे;

• अनुसूचित जमातींच्या हक्कांपासून वंचित राहण्याच्या आणि त्यांच्या सुरक्षेच्या उपाययोजनांबद्दलच्या विशिष्ट तक्रारींची चौकशी करणे;

• अनुसूचित जमातींच्या सामाजिक-आर्थिक विकासाच्या नियोजन प्रक्रियेत सहभागी होणे आणि सल्ला देणे आणि संघराज्य आणि कोणत्याही राज्यात त्यांच्या विकासाच्या प्रगतीचे मूल्यांकन करणे;

• दरवर्षी आणि आयोगाला योग्य वाटेल अशा इतर वेळी, त्या सुरक्षा उपायांच्या कार्यप्रणालीचे अहवाल राष्ट्रपतींना सादर करणे;

• अनुसूचित जमातींच्या संरक्षण, कल्याण आणि सामाजिक-आर्थिक विकासासाठी त्या सुरक्षा उपायांच्या आणि इतर उपाययोजनांच्या प्रभावी अंमलबजावणीसाठी संघ किंवा कोणत्याही राज्याने कोणत्या उपाययोजना कराव्यात याबद्दल अशा अहवालांमध्ये शिफारस करणे;

• अनुसूचित जमातींचे संरक्षण, कल्याण, विकास आणि प्रगती या संदर्भात राष्ट्रपतींनी निर्देश दिल्याप्रमाणे इतर कार्ये पार पाडणे.

Important Affairs

10-02-2025

चालू घडामोडी 10, फेब्रुवारी 2025 | एरो इंडिया 2025 काय आहे ? | Aero India 2025 ?

एरो इंडिया 2025 काय आहे ?

Aero India 2025 ?

Subject : GS - संरक्षण

प्रश्न) एरो इंडिया 2025 चे आयोजन कुठे करण्यात आले ?

1. नवी दिल्ली

2. मुंबई

3. हैदराबाद

4. बंगळुरू

उत्तर : बंगळुरू

बातमी काय ?

आशियातील सर्वात मोठे हवाई व विमान प्रदर्शनाचे नुकतेच भारतात आयोजन करण्यात आले.

Aero India - एरो इंडिया प्रदर्शना बद्दल परीक्षेसाठी IMP वनलाईनर पॉईंट्स :

• एरो इंडिया 2025 ही एरो इंडियाची 15 वी आवृत्ती आहे.

• कर्नाटकची राजधानी बेंगळुरू येथील येलहंका एअर फोर्स स्टेशनवर 10 ते 14 फेब्रुवारी 2025 दरम्यान एरो इंडिया 2025 चे आयोजन करण्यात आले आहे.

• या कार्यक्रमात विविध देशांचे संरक्षण मंत्री, प्रतिनिधी आणि लष्करी अधिकारी सहभागी होत आहेत.

Aero India - एरो इंडिया 2025 ची संकल्पना (थीम) काय आहे ?

‘द रनवे टू अ बिलियन अपॉर्च्युनिटीज’ ही यंदाच्या वर्षाची संकल्पना आहे.

‘The Runway to a Billion Opportunities’

Aero India - एरो इंडिया प्रदर्शनाचे आयोजन कोण करते ?

संरक्षण प्रदर्शन संघटना, संरक्षण उत्पादन विभाग, संरक्षण मंत्रालय (Ministry of Defence) यांच्या सहकार्याने आयोजित करण्यात येते.

Aero India - एरो इंडिया प्रदर्शनाचे आयोजन किती वर्षांनी करण्यात येते ?

एरो इंडिया प्रदर्शन दर 2 वर्षांनी, बंगळुरू येथे आयोजित केले जाते.

Aero India - एरो इंडिया प्रदर्शनाचा फायदा काय ?

एरो इंडिया हे केवळ प्रदर्शन नव्हे, तर भारताच्या एरोस्पेस आणि संरक्षण क्षेत्रातील जागतिक नेतृत्वाच्या दिशेने एक महत्त्वपूर्ण पाऊल आहे.

अत्याधुनिक तंत्रज्ञानाचे प्रदर्शन : या उपक्रमात नियमितपणे अत्याधुनिक एरोस्पेस सिस्टीम, नाविन्यपूर्ण संरक्षण उपाय तसेच हवाई आणि अंतराळ प्रवासाच्या भविष्याला आकार देणाऱ्या यशस्वी तंत्रज्ञानाची प्रात्यक्षिके दाखवली जातात.

धोरणात्मक संवादांना चालना देणे : उच्च-स्तरीय तज्ज्ञांच्या संवादांद्वारे, एरो इंडियाने धोरण, संरक्षण सहयोग आणि एरोस्पेस क्षेत्राच्या भविष्यातील आराखड्यावर चर्चा करण्यासाठी एक क्षेत्र उपलब्ध करून दिले आहे.

आंतरराष्ट्रीय भागीदारी वाढवणे : जागतिक एरोस्पेस विषयांतील दिग्गज व संरक्षण एजन्सींच्या सहभागासह, हा शो आंतरराष्ट्रीय एरोस्पेस समुदायातील एक प्रमुख प्रदर्शन म्हणून भारताचा विकसित होणारा दर्जा अधोरेखित करतो.