चालू घडामोडी 17, मार्च 2025 | रमाकांत रथ यांचे निधन

Important Affairs

15-03-2025

चालू घडामोडी 15, मार्च 2025 | जागतिक ग्राहक हक्क | World Consumer Rights Day

जागतिक ग्राहक हक्क

World Consumer Rights Day

Subject : GS - दिनविशेष

सरळसेवा, रेल्वे, तलाठी, वनरक्षक, पोलीस भरती, अग्निवीर , SSC GD, MPSC, UPSC परीक्षेसाठी विचारलेले / संभाव्य महत्त्वपूर्ण प्रश्न

प्रश्न) दरवर्षी जागतिक ग्राहक हक्क दिन केव्हा साजरी करतात ?

1. 24 डिसेंबर

2. 24 फेब्रुवारी

3. 8 मार्च

4. 15 मार्च

उत्तर : 15 मार्च

जागतिक ग्राहक हक्क दिन केव्हा आणि का साजरी करतात ?

• 15 मार्च या दिवशी जागतिक ग्राहक हक्क दिन साजरी करतात.

• सर्व ग्राहकांच्या मूलभूत हक्कांना प्रोत्साहन देणे आणि त्या हक्कांचा आदर आणि त्यांचे संरक्षण करण्यासाठी जागतिक ग्राहक हक्क दिन साजरा केला जातो.

15 मार्च याच दिवशी जागतिक ग्राहक हक्क दिन का साजरी करतात ?

• 15 मार्च 1962 रोजी अमेरिकेचे माजी राष्ट्राध्यक्ष जॉन एफ केनेडी (John F. Kennedy) यांनी अमेरिकेन काँग्रेसला ग्राहक हक्कां संदर्भात संबोधित केले.

• ग्राहक हक्कांना औपचारिकरित्या संबोधित करणारे ते जागतिक पहिले नेते होते.

• जॉन एफ केनेडी यांच्या या संबोधनास्मरणार्थ 15 मार्च हा दिवस जागतिक ग्राहक हक्क दिवस म्हणून साजरा करण्यात येतो.

• 15 मार्च 1962 रोजी अमेरिकेचे माजी राष्ट्राध्यक्ष जॉन एफ केनेडी (John F. Kennedy) यांनी अमेरिकेन काँग्रेसला ग्राहक हक्कां संदर्भात संबोधित केले.
• ग्राहक हक्कांना औपचारिकरित्या संबोधित करणारे ते जागतिक पहिले नेते होते.
• जॉन एफ केनेडी यांच्या या संबोधनास्मरणार्थ 15 मार्च हा दिवस जागतिक ग्राहक हक्क दिवस म्हणून साजरा करण्यात येतो.

जागतिक ग्राहक हक्क दिन पहिल्यांदा केव्हा साजरी करण्यात आला ?

15 मार्च 1983 रोजी पहिल्यांदा जागतिक ग्राहक हक्क दिन साजरी करण्यात आला.

जागतिक ग्राहक हक्क दिन 2025 ची संकल्पना (थीम) काय आहे ?

What is the theme of the World Consumer Rights Day 2025 ?

‘शाश्वत जीवनशैलीसाठी योग्य बदल.’ ही जागतिक ग्राहक हक्क दिन 2025 वर्षाची संकल्पना आहे.

‘A Just Transition to Sustainable Lifestyles.’

• ही संकल्पना, शाश्वत जीवनशैली साध्य करण्यासाठी आवश्यक मार्गांवर प्रकाश टाकते आणि जगभरात ग्राहक संरक्षण मजबूत आणि सक्षम करण्याचे आवाहन करते.

• सर्व ग्राहकांना परवडणारे, सुलभ शाश्वत आणि आरोग्यदायी जीवनशैलीचे पर्याय तातडीने उपलब्ध करुन देण्याची गरज या संकल्पनेतून प्रतिबिंबित होते.

ग्राहक संरक्षण कायद्यानुसार ग्राहकांचे हक्क कोणते ?

ग्राहक संरक्षण कायद्यानुसार प्रत्येक भारतीय ग्राहकाला 6 हक्क मिळाले आहेत.

सुरक्षेचा हक्क (Right to Security)
माहितीचा हक्क (Right to Information)
निवड करण्याचा अधिकार (Right to Choose)
म्हणणे मांडण्याचा हक्क (Right to have a say)
तक्रार व निवारण करून घेण्याचा हक्क (Right to Grievance and Redressal)
ग्राहक हक्कांच्या शिक्षणाचा अधिकार (Right to Education of Consumer Rights)

IMP नोट :

• जागतिक ग्राहक हक्क दिन : 15 मार्च या दिवशी जागतिक ग्राहक हक्क दिन असतो. तर

• राष्ट्रीय ग्राहक दिन : भारतात दरवर्षी 24 डिसेंबर रोजी राष्ट्रीय ग्राहक दिन साजरा केला जातो.

Important Affairs

15-03-2025

चालू घडामोडी 15, मार्च 2025 | मेनहिर म्हणजे काय ? | What is Menhirs ?

मेनहिर म्हणजे काय ?

What is Menhirs ?

Subject : GS - प्राचीन इतिहास

प्रश्न) अलिकडेच युनेस्कोच्या जागतिक वारसा स्थळांच्या तात्पुरत्या यादीत समाविष्ट करण्यात आलेले मुदुमल मेगालिथिक मेनहिर कोणत्या राज्यात आहे ?

1. महाराष्ट्र

2. आसाम

3. तेलंगणा

4. हिमाचल प्रदेश

उत्तर : तेलंगणा

बातमी काय आहे ?

• अलिकडेच युनेस्कोने त्यांच्या जागतिक वारसा स्थळांच्या तात्पुरत्या यादीत 6 भारतीय स्थळांचा समावेश केला आहे,

• ज्यामध्ये तेलंगणातील मुदुमल मेगालिथिक मेनहिर याचा देखील समावेश आहे.

मेनहिर म्हणजे काय ?

What is Menhirs ?

• मेनहिर हे मानवांनी उभारलेले असतात.

• मेनहिर हे मोठे, उभे दगड असतात, जे सहसा वरच्या दिशेने निमुळते होतात.

• मेनहिर हे एकटे मोनोलिथ म्हणून किंवा समान दगडांच्या गटाचा भाग म्हणून आढळू शकतात.

• ते युरोप, आफ्रिका आणि आशियामध्ये मोठ्या प्रमाणात आढळून आले आहे.

• बऱ्याचदा मेनहिर एकत्र ठेवले जात असत, ज्यामुळे वर्तुळ, अर्धवर्तुळ किंवा विशाल लंबवर्तुळ तयार होत असत.

मेनहिर एवढी महत्त्वाची का आहे ?

• मेनहिर आपल्याला सुरुवातीच्या मानवांच्या जीवनाची माहिती देतात.

• हे मेगालिथ आपल्याला प्राचीन संस्कृती बद्दल माहिती देते.

• त्यांच्या स्थानाची अचूकता आपल्याला खगोलशास्त्र आणि संस्कृती बद्दल आपल्या पूर्वजांना किती माहिती होती हे देखील सांगते.

तेलंगणाच्या मेगालिथिक मेनहिर बद्दल परीक्षेसाठी IMP वनलाईनर पॉईंट्स :

• तेलंगणाच्या नारायणपेट जिल्ह्यातील मुदुमल गावापासून सुमारे 4 किलोमीटर नैऋत्येस कृष्णा नदीच्या काठाजवळ हे मेगालिथिक मेनहिर आहे.

• 89 एकरमध्ये पसरलेले हे मेनहिर 3,500 वर्षांहून अधिक जुने मेगालिथिक मेनहिर स्थळ आहे.

• यात प्रत्येकी 10 ते 15 फूट उंच जवळजवळ 80 उंच मेनहिर आहेत.

• त्यासोबत एका प्राचीन समुदायाच्या अंत्यसंस्काराशी संबंधित अंदाजे 3,000 संरेखन दगड आहेत.

• हे दगड त्यांच्यामध्ये 20-25 फूट अंतर ठेवून ओळी किंवा ओळींमध्ये व्यवस्थित केले आहेत.

• हे स्थळ दक्षिण आशियातील मेगालिथिक परंपरेचे एक महत्त्वाचे अवशेष आहे.

• मेनहिर त्यांच्या अद्वितीय मांडणीसाठी प्रसिद्ध आहे जे खगोलीय घटनांशी सुसंगतपणे काळजीपूर्वक स्थित आहेत.

• मेनहिर हे एका विस्तृत मेगालिथिक लँडस्केपचा भाग आहेत ज्यामध्ये दफन स्थळे, दगडी वर्तुळे आणि कोरलेले खडक समाविष्ट आहेत.

• एका विशिष्ट मेनहिरची पूजा देवी येल्लम्मा म्हणून केली जाते, जी या स्थळाचे शाश्वत सांस्कृतिक आणि आध्यात्मिक महत्त्व अधोरेखित करते.