कोठे होणार कबड्डी वर्ल्डकप 2025 ? | Which Country hosts Kabaddi World Cup 2025 ? 

Subject : GS - खेळ

सरळसेवा, रेल्वे, तलाठी, वनरक्षक, पोलीस भरती, अग्निवीर , SSC GD, MPSC, UPSC परीक्षेसाठी विचारलेले / संभाव्य महत्त्वपूर्ण प्रश्न

प्रश्न) कबड्डी वर्ल्डकप 2025 कोठे आयोजित करण्यात आला ? 

1. भारत

2. इंग्लंड

3. अमेरिका

4. इराण

उत्तर : इंग्लंड

बातमी काय आहे ? 

• 17 मार्चपासून इंग्लंडमध्ये कबड्डी विश्वचषक 2025 सुरू झाला.

• कबड्डी वर्ल्डकप पहिल्यांदाच आशिया बाहेर आयोजित केली जात आहे. 

• कबड्डी वर्ल्डकप स्पर्धा 7 दिवस चालेल आणि त्यात 50 हून अधिक सामने खेळले जातील.

• यंदाची (2025) ही दुसरी कबड्डी वर्ल्डकप स्पर्धा आहे. 

• ही स्पर्धा आंतरराष्ट्रीय कबड्डी महासंघ (International Kabaddi Federation) ने आयोजित केली आहे. 

पुरुष कबड्डी वर्ल्डकप 2025 सहभागी देश : 

• Group A : हंगेरी, इंग्लंड, पोलंड, जर्मनी, अमेरिका

• Group B : भारत, इटली, स्कॉटलंड, वेल्स, हाँगकाँग(चीन)

महिला कबड्डी वर्ल्डकप 2025 सहभागी देश : 

• Group D : भारत, वेल्स, पोलंड

• Group E : हंगेरी, इंग्लंड, हाँगकाँग (चीन)

पहिला कबड्डी वर्ल्डकप कोणी जिंकला ? 

• पहिला कबड्डी वर्ल्डकप 2019 मध्ये मलेशियात आयोजित करण्यात आला होता.

• भारताने पुरुष आणि महिला दोन्ही गटात पहिला कबड्डी वर्ल्डकप जिंकला होता. 

आंतरराष्ट्रीय कबड्डी महासंघ संदर्भात परीक्षेसाठी IMP वनलाईनर पॉईंट्स : 

(International Kabaddi Federation) 

• आंतरराष्ट्रीय कबड्डी महासंघ ही कबड्डी खेळाची आंतरराष्ट्रीय प्रशासकीय संस्था आहे.

• आंतरराष्ट्रीय कबड्डी महासंघाची स्थापना भारताच्या आशिष पचौरी (Ashish Pachori) यांनी 2004 मध्ये केली. 

• आंतरराष्ट्रीय कबड्डी महासंघाचे पहिले अध्यक्ष भारताचे आशिष पचौरी हे होते. 

• आंतरराष्ट्रीय कबड्डी महासंघाचे मुख्यालय राजस्थान येथील जयपूर शहरात आहे. 

रायसीना डायलॉग 2025

Raisina Dialogue 2025

Subject : GS - जागतिक संघटना

सरळसेवा, रेल्वे, तलाठी, वनरक्षक, पोलीस भरती, अग्निवीर , SSC GD, MPSC, UPSC परीक्षेसाठी विचारलेले / संभाव्य महत्त्वपूर्ण प्रश्न

प्रश्न) 2025 च्या 10 व्या रायसीना संवाद कार्यक्रमाची संकल्पना (थीम) काय आहे ?

1. वैश्विक आरोग्य आणि पर्यावरण

2. महिला सक्षमीकरण

3. कृत्रिम बुद्धिमत्ता : डिजिटल अर्थव्यवस्थेचे भवितव्य

4. कालचक्र : लोक, शांती आणि पृथ्वी

उत्तर : कालचक्र : लोक, शांती आणि पृथ्वी

बातमी काय आहे ? 

पंतप्रधान नरेंद्र मोदी यांनी 17 मार्च 2025 रोजी नवी दिल्लीत 10 व्या रायसीना संवादाचे उद्घाटन केले.

10 व्या रायसीना संवादा बद्दल परीक्षेसाठी IMP वनलाईनर पॉईंट्स :

• भारताने नवी दिल्ली येथे 10 व्या रायसीना संवाद 2025 (Raisina Dialogue 2025) चे आयोजन केले.

• ज्यामध्ये न्यूझीलंडचे पंतप्रधान क्रिस्टोफर लक्सन हे प्रमुख पाहुणे म्हणून उपस्थित होते.

• 10 व्या रायसीना संवादात 125 देशांमधील सुमारे 3500 प्रतिनिधी सहभागी होत आहेत.

रायसीना संवाद म्हणजे काय ? 

• रायसीना संवाद ही भारतीय दृष्टिकोनातून भू-राजकीय (Geopolitics) आणि भू-अर्थशास्त्रावरील (Geo-Economics) एक प्रमुख परिषद आहे. 

• रायसीना संवाद जागतिक नेते, धोरणकर्ते, शिक्षणतज्ज्ञ, उद्योग तज्ञ या क्षेत्रांतील तज्ञांना आंतरराष्ट्रीय समुदायासमोरील सर्वात आव्हानात्मक मुद्द्यांवर चर्चा करण्यासाठी आणि संवाद आणि वादविवादाद्वारे त्यांचे निराकरण करण्यासाठी एक व्यासपीठ प्रदान करते. 

रायसीना संवाद कोण आयोजित करते ? 

ऑब्झर्व्हर रिसर्च फाउंडेशन (ORF) च्या सहकार्याने परराष्ट्र मंत्रालयाद्वारे (Ministry of External Affairs) दरवर्षी रायसीना संवाद आयोजित केले जातो. 

रायसीना संवाद का म्हटले जाते ? 

• या संवादाचे नाव नवी दिल्लीतील रायसीना टेकडी (Raisina Hills) वरून ठेवण्यात आले आहे.

• रायसीना हिल्स हे सामान्यतः भारत सरकारच्या सत्तेचे केंद्र मानले जाते.

• हे नवी दिल्लीतील एक क्षेत्र आहे, जिथे भारतातील काही महत्त्वाच्या इमारती आहेत.

• रायसीना टेकडीवर भारताच्या राष्ट्रपतींचे अधिकृत निवासस्थान आहे.

• तसेच भारताच्या राष्ट्रपतींचे अधिकृत निवासस्थान असलेले राष्ट्रपती भवन आणि सचिवालय इमारत, ज्यामध्ये पंतप्रधान कार्यालय आणि इतर अनेक महत्त्वाची मंत्रालये येथेच आहेत. 

पहिला रायसीना संवाद केव्हा आयोजित करण्यात आला ? 

पहिला रायसीना संवाद 2016 मध्ये आयोजित करण्यात आला होता आणि तेव्हापासून दरवर्षी हा संवाद आयोजित केला जातो.

2025 च्या 10 व्या रायसीना संवाद कार्यक्रमाची संकल्पना (थीम) काय आहे ? 

" कालचक्र : लोक, शांती आणि पृथ्वी " ही 10 व्या रायसीना संवादाची संकल्पना आहे. 

“ Kālachakra – People, Peace and Planet ” 

रमाकांत रथ यांचे निधन

Ramakanta Rath Passes Away

Subject : GS - दिनविशेष, व्यक्ती

सरळसेवा, रेल्वे, तलाठी, वनरक्षक, पोलीस भरती, अग्निवीर , SSC GD, MPSC, UPSC परीक्षेसाठी विचारलेले / संभाव्य महत्त्वपूर्ण प्रश्न

प्रश्न) प्रख्यात कवी आणि साहित्य अकादमीचे माजी अध्यक्ष रमाकांत रथ हे प्रामुख्याने कोणत्या भाषेचे लेखक आणि कवी होते ? 

1. हिंदी

2. उडिया

3. बंगाली

4. मराठी

उत्तर : उडिया (Odia) 

बातमी काय आहे ? 

पद्मभूषण पुरस्काराने सन्मानित प्रख्यात ओडिया कवी आणि साहित्य अकादमीचे माजी अध्यक्ष रमाकांत रथ यांचे रविवारी, 16 मार्च 2025 रोजी निधन झाले.

रमाकांत रथ यांबद्दल परीक्षेसाठी IMP वनलाईनर पॉईंट्स : 

• रमाकांत रथ यांचा जन्म 13 डिसेंबर 1934 रोजी ओडिशा च्या कडक या ठिकाणी झाला. 

• रमाकांत रथ हे 1957 मध्ये भारतीय प्रशासकीय सेवेत (IAS) रुजू झाले.

• ओडिशाचे मुख्य सचिव आणि भारत सरकारचे सचिव म्हणून देखील त्यांनी काम केलेले आहे. 

• रथ हे साहित्य अकादमीचे सहा वर्षे उपाध्यक्ष आणि पाच वर्षे अध्यक्ष होते.

• साहित्य अकादमीचे अध्यक्षपद भूषविणारे ते पहिले उडिया भाषक ठरले. 

• त्यांच्या साहित्यात गद्य आणि गीतात्मकतेचे मिश्रण आहे, ज्यामुळे ओडिया कवितेला आधुनिक शब्दरचना सादर झाली.

• त्यांच्या कविता इंग्रजी आणि इतर भारतीय भाषांमध्ये अनुवादित झाल्या आहेत. 

• त्यांना उडिया कवितेला आधुनिक वळण देणारा कवी म्हणूनही ओळखले जाते. 

पुरस्कार आणि सन्मान : 

2006 मध्ये उडिया साहित्यातील योगदानासाठी ‘पद्‌मभूषण’ पुरस्काराने रमाकांत रथ यांना सन्मानित करण्यात आले. 

• केंद्रीय साहित्य अकादमी पुरस्कार (1978)

• सरस्वती सन्मान (1992)

• पद्मभूषण (2006)

• अतिबदी जगन्नाथ दास पुरस्कार (2018) – ओडिशाचा सर्वोच्च साहित्यिक सन्मान

• राज्य साहित्य अकादमी पुरस्कार

• बिशुवा सन्मान

• कबीर सन्मान

प्रमुख साहित्य आणि काव्यसंग्रह : 

• केते दिनर 

• अनेक कोठरी  

• संदिग्ध मृगया 

• सप्तमऋतू (साठी साहित्य अकादमी पुरस्कार जिंकला)

• सचित्र अंधार 

• श्रीराधा 

• श्रीपलातक 

पहिली आंतरराष्ट्रीय मास्टर्स लीग

First International Masters League

Subject : GS - खेळ

सरळसेवा, रेल्वे, तलाठी, वनरक्षक, पोलीस भरती, अग्निवीर , SSC GD, MPSC, UPSC परीक्षेसाठी विचारलेले / संभाव्य महत्त्वपूर्ण प्रश्न

प्रश्न) 2025 मध्ये खेळल्या गेलेल्या पहिल्या आंतरराष्ट्रीय मास्टर्स लीग टी२० चे विजेतेपद कोणी जिंकले ? 

1. इंडिया मास्टर्स

2. ऑस्ट्रेलिया मास्टर्स

3. वेस्ट इंडिज मास्टर्स

4. श्रीलंका मास्टर्स

उत्तर : इंडिया मास्टर्स

बातमी काय आहे ? 

• अलिकडेच, सचिन तेंडुलकरच्या नेतृत्वाखालील इंडिया मास्टर्सने आंतरराष्ट्रीय मास्टर्स लीग T20 विजेतेपद जिंकले.

• इंडिया मास्टर्सने अंतिम सामन्यात वेस्ट इंडिज मास्टर्सचा 6 गडी राखून पराभव केला.

• हा सामना रायपूरमधील शहीद वीर नारायण सिंह आंतरराष्ट्रीय स्टेडियमवर खेळवण्यात आला.

• विजेता संघ : इंडिया मास्टर्स ( कर्णधार : सचिन तेंडुलकर) 

• उपविजेता संघ : वेस्ट इंडिज मास्टर्स ( कर्णधार : ब्रायन लारा) 

• सामनावीर : अंबाती रायुडूला सामनावीराचा पुरस्कारही मिळाला.

• मास्टरस्ट्रोक ऑफ द सीझन : कुमार संगकाराला मास्टरस्ट्रोक ऑफ द सीझन पुरस्कार मिळाला. 

आंतरराष्ट्रीय मास्टर्स लीग T20 (International Masters League T20) बद्दल परीक्षेसाठी IMP वनलाईनर पॉईंट्स : 

• ही एक जागतिक T20 क्रिकेट लीग आहे.

• जगभरातील माजी क्रिकेटपटू त्यात सहभागी होतात.

• या लीगचे उद्दिष्ट क्रिकेटप्रेमींना त्यांच्या आवडत्या माजी खेळाडूंना पुन्हा एकदा खेळताना पाहण्याची संधी देणे हे आहे.

• 2025 मध्ये आंतरराष्ट्रीय मास्टर्स लीग (IML) पहिल्यांदाच आयोजित करण्यात आली होती.

• पहिल्या आंतरराष्ट्रीय मास्टर्स लीग (IML) मध्ये 6 संघांनी भाग घेतला होता. 

1. इंडिया मास्टर्स
2. श्रीलंका मास्टर्स
3. वेस्ट इंडिज मास्टर्स
4. इंग्लंड मास्टर्स
5. ऑस्ट्रेलिया मास्टर्स
6. साउथ आफ्रिका मास्टर्स

महाराष्ट्रात मातीचे सुपीकता नकाशे

Soil Fertility Mapping in Maharashtra

Subject : GS - सरकारी योजना, भूगोल - कृषी 

सरळसेवा, रेल्वे, तलाठी, वनरक्षक, पोलीस भरती, अग्निवीर , SSC GD, MPSC, UPSC परीक्षेसाठी विचारलेले / संभाव्य महत्त्वपूर्ण प्रश्न

प्रश्न) अलिकडेच महाराष्ट्रात मातीचे सुपीकता नकाशे (Soil Fertility Mapping) करण्यात आली, त्यासंदर्भात योग्य विधान/ विधाने असलेला पर्याय निवडा. 

1. हे नकाशे भारतीय माती आणि जमीन वापर सर्वेक्षण संस्थेद्वारे करण्यात आले. 

2. या उपक्रमातून शेतकऱ्यांना सेंद्रिय खते देण्यात आली.

3. वरील पैकी दोन्ही योग्य

4. वरील पैकी दोन्ही अयोग्य

उत्तर : हे नकाशे भारतीय माती आणि जमीन वापर सर्वेक्षण संस्थेद्वारे करण्यात आले.

या उपक्रमातून शेतकऱ्यांना सेंद्रिय खते देण्यात आली. हा चूकीचा पर्याय आहे.

बातमी काय आहे ? 

• महाराष्ट्रातील 34 जिल्ह्यांमधील 351 गावांसाठी मातीचे सुपीकता नकाशे तयार करण्यात आले आहेत.

मातीचे सुपीकता नकाशे म्हणजे काय ? 

What are Soil Fertility Mapping ?

• कृषी आणि शेतकरी कल्याण विभागाअंतर्गत, भारतीय माती आणि जमीन वापर सर्वेक्षण (Soil & Land Use Survey of India) मृदा आरोग्य कार्ड (Soil Health Card) डेटा वापरून भू-स्थानिक तंत्रांद्वारे जिल्हा/गावनिहाय डिजिटल मातीचे सुपीकता नकाशे तयार करत आहे.

• भारतीय माती आणि जमीन वापर सर्वेक्षण संस्था, मातीच्या सुपीकतेचे तपशीलवार नकाशे तयार करण्यासाठी रिमोट सेन्सिंग आणि कृत्रिम बुद्धिमत्तेसह (AI) प्रगत भू-स्थानिक तंत्रांचा (Geospatial techniques) वापर करते. 

• मातीचे नमुने pH, विद्युत चालकता, सेंद्रिय कार्बन आणि नायट्रोजन, फॉस्फरस आणि पोटॅशियम सारख्या आवश्यक पोषक घटकांसाठी विश्लेषण केले जातात. 

• प्रत्येक नमुना GPS वापरून भौगोलिक-कोड केला जातो आणि एक युनिक QR कोड नियुक्त केला जातो, ज्यामुळे अचूक ट्रॅकिंग आणि विश्लेषण सुनिश्चित होते.

मातीचे सुपीकता नकाशांचा फायदा कसा होईल ? 

• महाराष्ट्रातील 34 जिल्ह्यांमधील 351 गावांसाठी मातीचे सुपीकता नकाशे तयार करण्यात आले आहेत. 

• मातीचे सुपीकता नकाशे मातीच्या पोषक घटकांच्या रचना आणि आरोग्याबद्दल तपशीलवार स्थानिक माहिती प्रदान करतात. 

• हे शेतकऱ्यांना खतांचा वापर आणि माती सुधारणा योग्यरित्या करण्यास मदत करते, 

• ज्यामुळे खतांचा अतिवापर किंवा कमी वापराचा धोका कमी होतो. 

• यामुळे शेतकरी कमी खर्चात जास्तीत जास्त उत्पन्न मिळवू शकता. 

• याचबरोबर संतुलित खतांच्या वापराला प्रोत्साहन देऊन, हा उपक्रम शाश्वत कृषी पद्धतींना समर्थन देतो.

आयफा अवॉर्ड्स 2025

IIFA Awards 2025

Subject : GS - पुरस्कार

सरळसेवा, रेल्वे, तलाठी, वनरक्षक, पोलीस भरती, अग्निवीर , SSC GD, MPSC, UPSC परीक्षेसाठी विचारलेले / संभाव्य महत्त्वपूर्ण प्रश्न

प्रश्न) आयफा अवॉर्ड्स 2025 (IIFA Awards 2025) मध्ये कोणत्या चित्रपटाला सर्वोत्कृष्ट चित्रपटाचा पुरस्कार मिळाला ? 

1. लापता लेडीज

2. भूल भुलैया 3

3. शैतान

4. किल

उत्तर : लापता लेडीज

बातमी काय आहे ? 

• आंतरराष्ट्रीय भारतीय चित्रपट अकादमी अर्थात (IIFA) पुरस्कार सोहळा नुकताच पार पडला.

• या भव्य कार्यक्रमाने भारतीय चित्रपटसृष्टीतील सर्वोत्तम कलाकारांचा सन्मान करून आपला 25 वा वर्धापन दिन साजरा केला.  

• या सोहळ्यात 2024 मध्ये प्रदर्शित (रिलीज) झालेल्या उत्कृष्ट कलाकृतींना सन्मानित करण्यात आलं. 

• या सोहळ्यात सर्वात जास्त पुरस्कार पटकावणारा सिनेमा " लापता लेडीज " ठरला. 

IIFA पुरस्कार 2025 कोठे आयोजित करण्यात आला ? 

8 ते 9 मार्च 2025 दरम्यान जयपूर (राजस्थान) येथे IIFA पुरस्कार 2025 आयोजित करण्यात आला. 

IIFA पुरस्काराबद्दल परीक्षेसाठी IMP वनलाईनर पॉईंट्स : 

• IIFA चा फूल फॅार्म : International Indian Film Academy

• IIFA पुरस्कार हा भारतीय चित्रपटसृष्टीचा प्रतिष्ठित पुरस्कार सोहळा आहे. 

• आंतरराष्ट्रीय भारतीय चित्रपट अकादमी पुरस्कार, ज्याला सामान्यतः आयफा (IIFA) म्हणून ओळखले जाते, हा हिंदी चित्रपटसृष्टीसाठी वार्षिक पुरस्कार सोहळा आहे. 

• पहिला आयफा सोहळा 2000 मध्ये युनायटेड किंग्डम येथील लंडन शहरात आयोजित करण्यात आला होता. 

• तेव्हापासून, जगभरातील विविध ठिकाणी पुरस्कारांचे आयोजन केले जात आहे.

परीक्षेसाठी महत्त्वाचे पुरस्कार

इतर महत्त्वाचे पुरस्कार

• सर्वोत्कृष्ट सहाय्यक अभिनेता - रवी किशन (लापता लेडीज)

• सर्वोत्कृष्ट सहाय्यक अभिनेत्री - जानकी बोड़ीवाला (शैतान)

• सर्वोत्कृष्ट गायक - जुबिन नौटियाल- दुआ (आर्टिकल 370)

• सर्वोत्कृष्ट गायिका- श्रेया घोषाल- मेरे ढोलना (भूल भुलैया 3)

• सर्वोत्कृष्ट संगीत दिग्दर्शक - संपत राय (लापता लेडीज)

• सर्वोत्कृष्ट गीतकार -प्रशांत पांडे - सजनी रे (लापता लेडीज)

• सर्वोत्कृष्ट VFX - रेड चिलीज VFX - भूल भुलैया 3

जागतिक ग्राहक हक्क

World Consumer Rights Day

Subject : GS - दिनविशेष

सरळसेवा, रेल्वे, तलाठी, वनरक्षक, पोलीस भरती, अग्निवीर , SSC GD, MPSC, UPSC परीक्षेसाठी विचारलेले / संभाव्य महत्त्वपूर्ण प्रश्न

प्रश्न) दरवर्षी जागतिक ग्राहक हक्क दिन केव्हा साजरी करतात ? 

1. 24 डिसेंबर

2. 24 फेब्रुवारी

3. 8 मार्च

4. 15 मार्च

उत्तर : 15 मार्च

जागतिक ग्राहक हक्क दिन केव्हा आणि का साजरी करतात ? 

• 15 मार्च या दिवशी जागतिक ग्राहक हक्क दिन साजरी करतात.

• सर्व ग्राहकांच्या मूलभूत हक्कांना प्रोत्साहन देणे आणि त्या हक्कांचा आदर आणि त्यांचे संरक्षण करण्यासाठी जागतिक ग्राहक हक्क दिन साजरा केला जातो. 

15 मार्च याच दिवशी जागतिक ग्राहक हक्क दिन का साजरी करतात ? 

• 15 मार्च 1962 रोजी अमेरिकेचे माजी राष्ट्राध्यक्ष जॉन एफ केनेडी (John F. Kennedy) यांनी अमेरिकेन काँग्रेसला ग्राहक हक्कां संदर्भात संबोधित केले. 

• ग्राहक हक्कांना औपचारिकरित्या संबोधित करणारे ते जागतिक पहिले नेते होते.

• जॉन एफ केनेडी यांच्या या संबोधनास्मरणार्थ 15 मार्च हा दिवस जागतिक ग्राहक हक्क दिवस म्हणून साजरा करण्यात येतो.

जागतिक ग्राहक हक्क दिन पहिल्यांदा केव्हा साजरी करण्यात आला ? 

 15 मार्च 1983 रोजी पहिल्यांदा जागतिक ग्राहक हक्क दिन साजरी करण्यात आला. 

जागतिक ग्राहक हक्क दिन 2025 ची संकल्पना (थीम) काय आहे ?

What is the theme of the World Consumer Rights Day 2025 ? 

‘शाश्वत जीवनशैलीसाठी योग्य बदल.’ ही जागतिक ग्राहक हक्क दिन 2025 वर्षाची संकल्पना आहे. 

 ‘A Just Transition to Sustainable Lifestyles.’

• ही संकल्पना, शाश्वत जीवनशैली साध्य करण्यासाठी आवश्यक मार्गांवर प्रकाश टाकते आणि जगभरात ग्राहक संरक्षण मजबूत आणि सक्षम करण्याचे आवाहन करते.

• सर्व ग्राहकांना परवडणारे, सुलभ शाश्वत आणि आरोग्यदायी जीवनशैलीचे पर्याय तातडीने उपलब्ध करुन देण्याची गरज या संकल्पनेतून प्रतिबिंबित होते. 

ग्राहक संरक्षण कायद्यानुसार ग्राहकांचे हक्क कोणते ? 

ग्राहक संरक्षण कायद्यानुसार प्रत्येक भारतीय ग्राहकाला 6 हक्क मिळाले आहेत.

1. सुरक्षेचा हक्क (Right to Security) 
2. माहितीचा हक्क (Right to Information) 
3. निवड करण्याचा अधिकार (Right to Choose) 
4. म्हणणे मांडण्याचा हक्क (Right to have a say) 
5. तक्रार व निवारण करून घेण्याचा हक्क (Right to Grievance and Redressal) 
6. ग्राहक हक्कांच्या शिक्षणाचा अधिकार (Right to Education of Consumer Rights) 

IMP नोट : 

• जागतिक ग्राहक हक्क दिन : 15 मार्च या दिवशी जागतिक ग्राहक हक्क दिन असतो. तर

• राष्ट्रीय ग्राहक दिन : भारतात दरवर्षी 24 डिसेंबर रोजी राष्ट्रीय ग्राहक दिन साजरा केला जातो. 

मेनहिर म्हणजे काय ?

What is Menhirs ?

Subject : GS - प्राचीन इतिहास

सरळसेवा, रेल्वे, तलाठी, वनरक्षक, पोलीस भरती, अग्निवीर , SSC GD, MPSC, UPSC परीक्षेसाठी विचारलेले / संभाव्य महत्त्वपूर्ण प्रश्न

प्रश्न) अलिकडेच युनेस्कोच्या जागतिक वारसा स्थळांच्या तात्पुरत्या यादीत समाविष्ट करण्यात आलेले मुदुमल मेगालिथिक मेनहिर कोणत्या राज्यात आहे ? 

1. महाराष्ट्र

2. आसाम 

3. तेलंगणा

4. हिमाचल प्रदेश

उत्तर : तेलंगणा

बातमी काय आहे ?

• अलिकडेच युनेस्कोने त्यांच्या जागतिक वारसा स्थळांच्या तात्पुरत्या यादीत 6 भारतीय स्थळांचा समावेश केला आहे,

• ज्यामध्ये तेलंगणातील मुदुमल मेगालिथिक मेनहिर याचा देखील समावेश आहे. 

मेनहिर म्हणजे काय ?

What is Menhirs ?

• मेनहिर हे मानवांनी उभारलेले असतात.

• मेनहिर हे मोठे, उभे दगड असतात, जे सहसा वरच्या दिशेने निमुळते होतात.

• मेनहिर हे एकटे मोनोलिथ म्हणून किंवा समान दगडांच्या गटाचा भाग म्हणून आढळू शकतात.

• ते युरोप, आफ्रिका आणि आशियामध्ये मोठ्या प्रमाणात आढळून आले आहे. 

• बऱ्याचदा मेनहिर एकत्र ठेवले जात असत, ज्यामुळे वर्तुळ, अर्धवर्तुळ किंवा विशाल लंबवर्तुळ तयार होत असत.

मेनहिर एवढी महत्त्वाची का आहे ? 

• मेनहिर आपल्याला सुरुवातीच्या मानवांच्या जीवनाची माहिती देतात.

• हे मेगालिथ आपल्याला प्राचीन संस्कृती बद्दल माहिती देते. 

• त्यांच्या स्थानाची अचूकता आपल्याला खगोलशास्त्र आणि संस्कृती बद्दल आपल्या पूर्वजांना किती माहिती होती हे देखील सांगते. 

तेलंगणाच्या मेगालिथिक मेनहिर बद्दल परीक्षेसाठी IMP वनलाईनर पॉईंट्स : 

• तेलंगणाच्या नारायणपेट जिल्ह्यातील मुदुमल गावापासून सुमारे 4 किलोमीटर नैऋत्येस कृष्णा नदीच्या काठाजवळ हे मेगालिथिक मेनहिर आहे.

• 89 एकरमध्ये पसरलेले हे मेनहिर 3,500 वर्षांहून अधिक जुने मेगालिथिक मेनहिर स्थळ आहे. 

• यात प्रत्येकी 10 ते 15 फूट उंच जवळजवळ 80 उंच मेनहिर आहेत.

• त्यासोबत एका प्राचीन समुदायाच्या अंत्यसंस्काराशी संबंधित अंदाजे 3,000 संरेखन दगड आहेत. 

• हे दगड त्यांच्यामध्ये 20-25 फूट अंतर ठेवून ओळी किंवा ओळींमध्ये व्यवस्थित केले आहेत.

• हे स्थळ दक्षिण आशियातील मेगालिथिक परंपरेचे एक महत्त्वाचे अवशेष आहे.

• मेनहिर त्यांच्या अद्वितीय मांडणीसाठी प्रसिद्ध आहे जे खगोलीय घटनांशी सुसंगतपणे काळजीपूर्वक स्थित आहेत. 

• मेनहिर हे एका विस्तृत मेगालिथिक लँडस्केपचा भाग आहेत ज्यामध्ये दफन स्थळे, दगडी वर्तुळे आणि कोरलेले खडक समाविष्ट आहेत.

• एका विशिष्ट मेनहिरची पूजा देवी येल्लम्मा म्हणून केली जाते, जी या स्थळाचे शाश्वत सांस्कृतिक आणि आध्यात्मिक महत्त्व अधोरेखित करते.