चालू घडामोडी 21, डिसेंबर 2024 | ISA मध्ये सामील होणारा नवीन देश कोणता ?

Important Affairs

19-12-2024

चालू घडामोडी 19, डिसेंबर 2024 | भारतातील पहिली मधुमेह जैविक बँक | India’s First Diabetes Biobank

भारतातील पहिली मधुमेह जैविक बँक

India’s First Diabetes Biobank

Subject : GS - विज्ञान आणि तंत्रज्ञान - रोग आणि आजार

सरळसेवा, पोलीस भरती, अग्निवीर , SSC GD, MPSC, UPSC परीक्षेसाठी विचारलेले / संभाव्य महत्त्वपूर्ण प्रश्न

प्रश्न) भारतात मधुमेहासाठी (डायबेटिससाठी) पहिल्या जैविक बँकेची सुरुवात कोठे करण्यात आली ?

1. मुंबई

2. चेन्नई

3. नवी दिल्ली

4. नागपूर

उत्तर : चेन्नई

• चेन्नईमध्ये देशातील पहिल्या मधुमेह जैविक बँकेची (डायबेटिस बायो बँक) स्थापना करण्यात आली आहे.

• ‘इंडियन कौन्सिल ऑफ मेडिकल रिसर्च’ आणि ‘मद्रास डायबेटिस रिसर्च फाउंडेशन’ यांच्यातील सहकार्याने या बँकेची स्थापना करण्यात आली आहे.

मधुमेह जैविक बँक म्हणजे नेमकं काय ?

• २००८ ते २०२० दरम्या सर्व राज्यांमध्ये आणि केंद्रशासित प्रदेशांमध्ये दोन सर्वेक्षणे करण्यात आली होती. त्यावेळी गोळा केलेले मधुमेही रुग्णांचे नमुने या जैविक बँकेत ठेवण्यात आले आहेत

• या बायो बँकेचे उद्दिष्ट वैज्ञानिक संशोधनासाठी जैव नमुने गोळा करणे, प्रक्रिया करणे, साठवणे व ते वितरित करण्यासाठी एक सुविधा निर्माण करणे हे आहे.

• या बायो बँकेमध्ये Type-1, Type-2 आणि गर्भावस्थेतील मधुमेहासह तरुण व्यक्तींमधील विविध प्रकारच्या मधुमेहातील रक्ताचे नमुने भविष्यातील संशोधनासाठी जतन केलेले आहेत.

मधुमेह जैविक बँक चा संशोधनात फायदा कसा ?

• बायो बँकेमुळे मधुमेहाची कारणे, भारतीय प्रकारातील मधुमेह आणि संबंधित विकारांवरील प्रगत संशोधनदेखील शक्य होईल.

• इंडियन जर्नल ऑफ मेडिकल रिसर्चमधील एका लेखात म्हटले आहे की, ही मधुमेह बायो बँक लवकर निदान होण्यासाठी, नवीन बायोमार्कर ओळखण्यात आणि वैयक्तिक उपचार धोरणे विकसित करण्यात मदत करू शकेल.

• भारत लढत असलेल्या मधुमेहविरुद्धच्या लढ्यातील हे एक महत्त्वपूर्ण पाऊल मानले जात आहे.

मधुमेह म्हणजे नेमकं काय ?

What is Diabetes?

• मधुमेह हा चयापचयसंबंधित विकार आहे. हा आजार हळूहळू विकसित होतो.

• यामध्ये रक्तातील शर्करेमध्ये (ग्लूकोज) आवश्यकतेपेक्षा अधिक वाढ दिसून येते.

• मधुमेहाचे टाइप 1 मधुमेह अणि टाइप 2 मधुमेह असे दोन गटात वर्गीकरण करता येते.

• Type 1 मधुमेहा मध्ये स्वादुपिंडामध्ये इन्शुलिन तयार होत नाही किंवा याचे प्रमाण अगदी कमी असते.

• त्यामुळे टाइप 1 मधुमेहाच्या रुग्णाला बाहेरून इन्शुलिन घेणे अतिआवश्यक असते.

• Type-2 मधुमेहा मध्ये स्वादुपिंडाद्वारे तयार झालेले इन्शुलीन शरीरातील पेशींद्वारे योग्य प्रमाणात वापरले जात नाही.

• इन्सुलिन हा एक संप्रेरक आहे जो तुमचे स्वादुपिंड (Pancreas) बनवतो जो रक्तातील साखरेची (ग्लूकोज) पातळी नियंत्रित करण्यासाठी आवश्यक आहे.

• दीर्घकालीन मधुमेहामुळे अंधत्व, हृदय विकार असे आजार उद्भवण्याची शक्यता असते.

• संतुलित आहार, नियमित शारीरिक व्यायाम, नियंत्रित वजन आणि धूम्रपान न करणे यांद्वारे मधुमेह या आजाराला प्रतिबंध घालता येतो.

गरोदरपणातील मधुमेह(किंवा गर्भावस्थेतील मधुमेह) म्हणजे काय ?

• गरोदरपणातील मधुमेह (Gestational Diabetes ) म्हणजे गर्भधारणेदरम्यान वाढणारी उच्च रक्तातील ग्लुकोज पातळी.

• गर्भधारणेचा मधुमेह हा एक तात्पुरता आजार आहे जो सामान्यतः जन्म दिल्यानंतर अदृश्य होतो.

• तथापि, ज्या महिलांना गर्भधारणेचा मधुमेह होतो, त्यांच्या मुलांसह, त्यांना पुढील आयुष्यात Type 2 मधुमेह होण्याचा धोका जास्त असतो.

Important Affairs

19-12-2024

चालू घडामोडी 19, डिसेंबर 2024 | गोवा मुक्ती दिन | Goa Liberation Day

गोवा मुक्ती दिन

Goa Liberation Day

Subject : GS - दिनविशेष, राज्यशास्त्र

प्रश्न) पोर्तुगीज वसाहतवादी राजवटीपासून गोवा मुक्त झाल्याच्या स्मरणार्थ दरवर्षी खालील पैकी कोणता दिवस गोवा मुक्ती दिन म्हणून साजरी करतात ?

1. 19 डिसेंबर

2. 25 डिसेंबर

3. 31 डिसेंबर

4. 1 जानेवारी

उत्तर : 19 डिसेंबर

• पोर्तुगीज वसाहतवादी राजवटीपासून गोवा मुक्त झाल्याच्या स्मरणार्थ दरवर्षी 19 डिसेंबर रोजी गोवा मुक्ती दिन साजरा केला जातो.

• गोवा मुक्ती संग्रामाच्या चळवळीत सहभागी झालेल्या सर्वांच्या धैर्याचे आणि अतुलनीय योगदानाचे या दिवशी स्मरण करतात.

गोवा पोर्तुगीजांनी कधी काबीज केला ?

• 1510 मध्ये गव्हर्नर अफोंसो डी अल्बुकर्क याने विजापूरच्या आदिलशाहाकडून गोवा जिंकले.

• येथपासूनच अल्बुकर्कने भारतात पोर्तुगीज सत्ता वाढविण्यास सुरुवात केली.

• अल्बुकर्क हा भारतातील पोर्तुगीज सत्तेचा पहिला गव्हर्नर जनरल होता.

• गोव्याला पूर्वेकडील रोम म्हणून ही ओळखले जाते.

गोवा मुक्ती आंदोलन :

• डॉ. राम मनोहर लोहिया आणि लुईस डी मिनेझिस ब्रागांसा यांसारख्या नेत्यांनी वसाहतवादी धोरणांवर टीका केली.

• डॉ. राम मनोहर लोहिया यांच्या नेतृत्वाखाली पोर्तुगीज सत्तेच्या विरोधात अनेक सभा, मोर्चे, आंदोलने काढण्यात आली.

• 15 ऑगस्ट 1947 रोजी भारताला स्वातंत्र्य मिळताच भारताने पोर्तुगीजांना गोवा आणि दीव-दमणचा प्रदेश भारताकडे सोपवण्याची विनंती केली पण त्यांनी नकार दिला.

सैन्य कारवाई - ऑपरेशन विजय :

• 1961 पर्यंत पोर्तुगीजांसोबतचे राजनैतिक प्रयत्न अयशस्वी झाल्यानंतर, 18 डिसेंबर रोजी भारत सरकारने ऑपरेशन विजय सुरू केले.

• ऑपरेशन विजयच्या माध्यमातून भारतीय सशस्त्र दलांनी फक्त ३६ तासांच्या आत गोव्याला पोर्तुगीज राजवटीतून मुक्त केले.

• या ऑपरेशनमध्ये भारतीय लष्कर, नौदल आणि हवाई दल यांनी संयुक्तपणे कामगिरी केली.

• 19 डिसेंबर 1961 रोजी गोवा भारताचा भाग बनला आणि पोर्तुगीज सत्तेचा शेवट झाला.

गोवा राज्य स्थापना दिन केव्हा असतो ?

(Statehood Day of Goa)

• पोर्तुगीज सत्तेचा शेवट झाल्यावर गोवा, दीव आणि दमणला केंद्रशासित प्रदेश बनवण्यात आले.

• 30 मे 1987 रोजी गोव्याला राज्याचा दर्जा देण्यात आल्या.

• 30 मे 1987 रोजी गोवा हे भारतीय संघराज्याचे 25 वे राज्य बनले.

• तर दमण आणि दीव हे केंद्रशासित प्रदेश राहिले.

• त्यामुळे 30 मे गोवा राज्य स्थापना दिन म्हणून साजरा करतात.

गोवा राज्या बद्दल परीक्षेसाठी IMP वनलाईनर पॉईंट्स :

• गोवा मुक्ती दिन : 19 डिसेंबर

• गोवा राज्य स्थापना दिन : 30 मे

• राजधानी : पणजी

• राजभाषा (अधिकृत भाषा) : कोंकणी (Konkani)

• राज्यपाल : श्री पी. एस. श्रीधरन पिल्लई (Shri PS Sreedharan Pillai)

• मुख्यमंत्री : श्री प्रमोद सावंत (Shri Pramod Sawant)