प्रोजेक्ट हिफाजत

Project Hifazat

Subject : GS - सरकारी योजना

सरळसेवा, रेल्वे, तलाठी, वनरक्षक, पोलीस भरती, अग्निवीर , SSC GD, MPSC, UPSC परीक्षेसाठी विचारलेले / संभाव्य महत्त्वपूर्ण प्रश्न

प्रश्न) महिला आणि मुलांना हिंसाचारापासून वाचवण्यासाठी अलीकडेच कोणत्या राज्य सरकारने प्रोजेक्ट हिफाजत सुरू केला ?

1. आंध्र प्रदेश

2. उत्तराखंड 

3. मध्य प्रदेश 

4. पंजाब 

उत्तर : पंजाब

प्रोजेक्ट हिफाजत बद्दल परीक्षेसाठी IMP वनलाईनर पॉईंट्स :

• जागतिक महिला दिनाचे औचित्य साधून पंजाब सरकारने प्रोजेक्ट हिफाजत सुरू केला आहे. 

• सरकारी विभागांकडून तात्काळ मदत देऊन महिला आणि मुलांना हिंसाचारापासून संरक्षण देणे हा या प्रकल्पाचा उद्देश आहे.

• यामध्ये '181' हा एक समर्पित हेल्पलाइन क्रमांक उपलब्ध आहे, ज्यावर पीडित व्यक्ती मदतीसाठी कॉल करू शकते.

• या उपक्रमाद्वारे सरकारी विभागांच्या महिलांवरील हिंसाचाराच्या तक्रारींची प्रतिक्रिया यंत्रणा सुधारणे हा आहे, ज्यामुळे अंतर-विभागीय समन्वय सुधारला जाईल.

• घरी, कामाच्या ठिकाणी किंवा इतर कोणत्याही ठिकाणी हिंसाचार आणि छळाच्या घटनांची तक्रार करण्यापासून महिलांना असलेली भीती दूर करणे हा देखील यामागील उद्देश आहे.

• पंजाब सरकारचा प्रकल्प हिफाजत केंद्र सरकारच्या मिशन शक्ती आणि मिशन वात्सल्यशी एकत्रित करण्यात आला आहे.

भारतातील पहिली हायड्रोजन ट्रेन

India's First Hydrogen Train

Subject : GS - पर्यावरण, भूगोल - वाहतूक

सरळसेवा, रेल्वे, तलाठी, वनरक्षक, पोलीस भरती, अग्निवीर , SSC GD, MPSC, UPSC परीक्षेसाठी विचारलेले / संभाव्य महत्त्वपूर्ण प्रश्न

प्रश्न) भारतातील पहिली हायड्रोजन ट्रेन कोणत्या मार्गावर धावेल ? 

1. दिल्ली - मुंबई

2. मुंबई - पुणे

3. आग्रा - वाराणसी

4. जिंद - सोनीपत

उत्तर : जिंद - सोनीपत

भारतातील पहिली हायड्रोजन ट्रेन बद्दल परीक्षेसाठी IMP वनलाईनर पॉईंट्स : 

• भारतातील पहिली हायड्रोजन ट्रेन उत्तर रेल्वेच्या दिल्ली विभागाला देण्यात आली आहे. 

• हरियाणातील जिंद-सोनीपत मार्गावर हायड्रोजनवर चालणाऱ्या रेल्वे इंजिनची पहिली चाचणी केली जाईल.

• Designed By : भारतातील पहिली हायड्रोजन ट्रेन लखनऊ येथे रिसर्च, डिझाइन आणि स्टँडर्ड ऑर्गनायझेशन (Research, Design, and Standard Organization) डिझाइन केली आहे. 

• Manufactured By : भारतातील पहिली हायड्रोजन ट्रेन चेन्नई येथील इंटिग्रल कोच फॅक्टरी (Integral Coach Factory) येथे तयार केली जात आहे. 

• केंद्रीय अर्थसंकल्प : आर्थिक वर्ष 2023-24 मध्ये रेल्वे मंत्रालयाने 35 हायड्रोजन फ्युअल सेल (Hydrogen Fuel Cell Trains) आधारित रेल्वे बनविण्यासाठी 2800 कोटी रुपये निधी मंजूर केला आहे.

हायड्रोजन इंधन ट्रेनचे फायदे काय ? 

• हायड्रोजन रेल्वे पर्यावरणपूरक आहेत.

• या गाड्या फक्त पाणी आणि उष्णता यांसारखे उप-उत्पादने निर्माण करतात, 

• यामुळे कार्बन उत्सर्जन आणि ध्वनी प्रदूषण कमी होते.

• याचा सर्वात महत्त्वाचा फायदा म्हणजे यामुळे ग्रीन ट्रान्सपोर्टेशन टेक्नॉलॉजी वापरून शून्य कार्बन उत्सर्जनाचे उद्दिष्ट पूर्ण करण्याच्या दृष्टीने हे एक मोठे पाऊल असणार आहे. 

जगातील सर्वात शक्तिशाली हायड्रोजन इंधनावर चालणारे इंजिन कोणी विकसित केले आहे ? 

• भारताने अलिकडेच 1200 हॉर्सपॉवर (HP) क्षमतेचे हायड्रोजनवर चालणारे ट्रेन इंजिन विकसित केले आहे. 

• भारताने जगातील सर्वाधिक क्षमतेचे हायड्रोजनवर चालणारे ट्रेन इंजिन विकसित केले आहे. 

• बहुतांश देशांनी 500 ते 600 हॉर्सपॉवर (HP) क्षमतेच्या हायड्रोजन ट्रेन तयार केल्या आहेत.

• सध्या, जगात जर्मनी, फ्रान्स, स्वीडन आणि चीन या चार देशांत हायड्रोजनवर चालणाऱ्या रेल्वे धावत आहेत. 

क्रांतीज्योती सावित्रीबाई फुले पुण्यतिथी

Krantijyoti Savitri Bai Phule

• क्रांतीज्योती सावित्रीबाई फुले यांची आज पुण्यतिथी.

• भारताच्या स्त्री शिक्षणाची गंगोत्री, क्रांतीज्योती सावित्रीमाई फुले यांना पुण्यतिथी दिनी विनम्र अभिवादन 🙏💐💐

Subject : GS - दिनविशेष, इतिहास- महाराष्ट्रातील समाजसुधारक

सरळसेवा, रेल्वे, तलाठी, वनरक्षक, पोलीस भरती, अग्निवीर , SSC GD, MPSC, UPSC परीक्षेसाठी विचारलेले / संभाव्य महत्त्वपूर्ण प्रश्न

प्रश्न) क्रांतीज्योती सावित्रीबाई फुले यांचा जन्म कोणत्या गावी झाला ? 

(सरळसेवा भरती, महाराष्ट्र पोलीस भरती, सातारा पोलीस भरती 2021, 2023) 

1. कराड

2. वाई

3. अंग

4. नायगाव

उत्तर : नायगाव (सातारा जिल्हा) 

• क्रांतीज्योती सावित्रीबाई फुले यांचा जन्म 3 जानेवारी 1831 रोजी सातारा जिल्ह्याच्या खंडाळा तालुक्यातील नायगाव येथे झाला.

• 1840 मध्ये त्यांचा विवाह ज्योतिबा फुले यांच्याशी झाला.

• लग्नानंतर ज्योतिबांनी त्यांना घरीच शिक्षण द्यायला सुरुवात केली.

• 1848 रोजी जोतिराव फुले यांनी पुण्याच्या बुधवार पेठेतील भिडे वाड्यात मागासवर्गीय मुलींसाठी पहिली शाळा सुरू केली. आणि सावित्रीबाई फुले त्या शाळेच्या पहिल्या शिक्षिका व मुख्याध्यापिका झाल्या.

• क्रांतीज्योती सावित्रीबाई फुले भारताच्या पहिल्या शिक्षिका व मुख्याध्यापिका झाल्या.

• 1852 मध्ये सावित्रीमाईंनी महिलांच्या हक्कांबद्दल जागरुकता निर्माण करण्यासाठी महिला सेवा मंडळ सुरू केले.

• 1863 साली जोतीराव-सावित्रीबाईंनी गंजपेठेतील राहत्या घरात विधवा स्त्रियांच्या समस्या लक्षात घेऊन बालहत्या प्रतिबंधकगृहाची स्थापना केली

• समता, स्वातंत्र्य आणि विवेकनिष्ठा या तत्त्वांवर आधारित नवा आधुनिक समाज निर्माण करण्यासाठी 24 सप्टेंबर 1873 रोजी पुणे येथे जोतिराव फुले यांनी ‘सत्यशोधक समाजा’ ची स्थापना केली यात आणि अशा सर्वच कार्यात सावित्रीबाईंची खंबीर साथ त्यांना लाभली.

• 1890 मध्ये ज्योतिबांच्या मृत्यूनंतर सावित्रीमाईंनी सत्यशोधक समाज या संस्थेचे कार्य पुढे नेले. 

• 1893 साली सासवड येथे झालेल्या सत्यशोधक परिषदेचे अध्यक्षपद सावित्रीमाईंनी भूषविले.

• 1876-1877 आणि 1896 या काळात महाराष्ट्रात भयंकर दुष्काळ पडला होता. त्या वेळी सावित्रीबाईंनी गोरगरिबांना खूप मदत केली. सत्यशोधक समाजाद्वारे ठिकठिकाणी अन्नछत्रे उघडून भोजनाची व्यवस्था करण्यात आली.  

मृत्यू : 

• 1897 पासून पुण्यात प्लेगची साथ आली, तेव्हा मृत्यूला न घाबरता सावित्रीबाईंनी प्लेगबाधित रुग्णांची सेवाशुश्रूषा केली.

• पण अखेर त्यांना प्लेगची बाधा होऊन 10 मार्च 1897 रोजी त्यांचे निधन झाले.

साहित्य : 

सावित्रीबाई या एक प्रतिभासंपन्न कवयित्री होत्या. 

• ‘ काव्यफुले’ (1854) - काव्यसंग्रह

• ‘बावनकशी सुबोध रत्नाकर’ (1892) - काव्यसंग्रह

• "जा, शिक्षण मिळवा" - कविता

महाराष्ट्रात बालिका दिन केव्हा असतो ? 

• बालिका दिवस हा महाराष्ट्रामध्ये क्रांतीज्योती सावित्रीमाई फुले यांच्या जयंती निमित्त साजरा केला जातो.

• 3 जानेवारी हा सावित्रीबाईंचा जन्मदिवस संपूर्ण महाराष्ट्रात बालिका दिन व महिला मुक्तीदिन म्हणून साजरा केला जातो.

• महाराष्ट्र शासनाकडून 1955 पासून 3 जानेवारी हा दिवस बालिका दिन म्हणून साजरा करण्यास सुरुवात झाली.

पहिला शौर्य वेदनम् महोत्सव

Shaurya Vedanam Festival

Subject : GS - संरक्षण, सरकारी योजना

सरळसेवा, रेल्वे, तलाठी, वनरक्षक, पोलीस भरती, अग्निवीर , SSC GD, MPSC, UPSC परीक्षेसाठी विचारलेले / संभाव्य महत्त्वपूर्ण प्रश्न

प्रश्न) पहिला शौर्य वेदनम् महोत्सव कोठे आयोजित करण्यात आला ? 

1. हैद्राबाद

2. बिहार

3. नवी दिल्ली

4. गुजरात

उत्तर : बिहार

शौर्य वेदनम महोत्सवा बद्दल परीक्षेसाठी IMP वनलाईनर पॉईंट्स :

• 7- आणि 8 मार्च 2025 रोजी बिहारमधील पूर्व चंपारण्य जिल्ह्यातील मोतिहारी येथे पहिला शौर्य वेदनम् महोत्सव आयोजित करण्यात आला होता. 

• संरक्षण मंत्रालय (Ministry of Defence) आणि पूर्व चंपारण जिल्हा प्रशासनाच्या सहकार्याने हा महोत्सव आयोजित करण्यात आला होता. 

शौर्य वेदनम महोत्सव का आयोजित करण्यात आला ? 

शौर्य वेदनम महोत्सवाचे उद्दिष्ट काय ? 

• भारतीय सशस्त्र दलांच्या लष्करी सामर्थ्याचे प्रदर्शन करणे आणि 

• तरुणांना आणि सामान्य नागरिकांना संरक्षण दलांबद्दल जागरूक करणे आणि त्यांना प्रेरित करणे हे या महोत्सवाचे उद्दिष्ट्य होते. 

कार्यक्रमात भारतीय सशस्त्र दलांच्या लष्करी सामर्थ्याचे प्रदर्शन : 

या कार्यक्रमात लष्कर (Army) , नौदल (Navy) आणि हवाई दलाच्या (Air Force) आधुनिक लष्करी तंत्रज्ञानाचे आणि उपकरणांचे प्रदर्शन करण्यात आले.

• भारतीय सैन्याने K-9 वज्र तोफा, T-90 भीष्म टँक, स्वाती रडार आणि BMP लढाऊ वाहन यांसारखी प्रगत उपकरणे प्रदर्शित केली.

• भारतीय नौदलाने आपल्या शक्तीचे प्रदर्शन करताना पाणबुड्या (submarines), विध्वंसक (destroyers) आणि विमानवाहू जहाजांचे (aircraft carriers ) मॉडेल प्रदर्शित केले.

• या कार्यक्रमादरम्यान भारतीय हवाई दलाने तीन सुखोई-30 लढाऊ विमाने, दोन AN 32 वाहतूक विमाने आणि चेतक हेलिकॉप्टरसह फ्लायपास्ट केले. 

• हवाई दलाच्या आकाश गंगा पथकाने 8000 फूट उंचीवरून उडी मारली.

जागतिक महिला दिन 

International Women’s Day

Subject : GS - दिनविशेष

सरळसेवा, रेल्वे, तलाठी, वनरक्षक, पोलीस भरती, अग्निवीर , SSC GD, MPSC, UPSC परीक्षेसाठी विचारलेले / संभाव्य महत्त्वपूर्ण प्रश्न

प्रश्न) जागतिक महिला दिन कोणत्या दिवशी असतो ? 

(सरळसेवा भरती, रेल्वे भरती, महाराष्ट्र पोलीस भरती पुणे ग्रामीण 2023, SSC CHSL 2022)

1. 5 मार्च

2. 8 मार्च

3. 10 मार्च

4. 12 मार्च

उत्तर : 8 मार्च

जागतिक महिला दिना बद्दल परीक्षेसाठी IMP वनलाईनर पॉईंट्स : 

• जागतिक महिला दिन दरवर्षी 8 मार्च रोजी साजरी करतात.

• जागतिक महिला दिनाला आंतरराष्ट्रीय महिला दिन असेही म्हणतात.

आपण जागतिक महिला दिन का साजरा करतो ?

• लैंगिक विषमता आणि भेदभावावर प्रकाश टाकण्यासाठी, राजकारण, समाज आणि अर्थव्यवस्थेत महिलांच्या हक्कांचे समर्थन करण्यासाठी त्याचप्रमाणे महिलांच्या कर्तृत्वाचा सन्मान करण्यासाठी जगभरात दरवर्षी 8 मार्च रोजी जागतिक महिला दिन साजरा करण्यात येतो.  

जागतिक महिला दिन 2025 साठीची संकल्पना (थीम) काय आहे ?

"सर्व महिला आणि मुलींसाठी : हक्क. समानता. सक्षमीकरण." ही यंदाची संकल्पना थीम आहे. 

“For All Women and Girls: Rights. Equality. Empowerment.”

या वर्षीची थीम अशी कृती करण्याचे आवाहन करते जी समान हक्क, शक्ती आणि संधी उपलब्ध करून देऊ शकेल.

जागतिक महिला दिना ची संकल्पना कोणी मांडली ?

• क्लारा झेटकिन (Clara Zetkin) यांनी 1910 मध्ये जागतिक महिला दिनाची संकल्पना मांडली. 

• क्लारा झेटकिन या जर्मन कम्युनिस्ट आणि स्त्रियांच्या हक्कांसाठी काम करणाऱ्या कार्यकर्त्या होत्या.

जागतिक महिला दिन 8 मार्च लाच का साजरी करतात ? 

• क्लारां झेटकिन यांनी जेव्हा महिला दिवसाची कल्पना मांडली तेव्हा त्यांच्या मनात कोणतीही ठराविक तारीख नव्हती. 

• पुढे 1917 मध्ये पहिलं महायुद्ध सुरू असताना रशियन महिलांनी ‘भाकरी आणि शांतता’ अशी मागणी घेऊन संप पुकारला.

• या दरम्यान रशियन महिलांनी शांतता मोहीम आयोजित केली होती.

• काही दिवसातच राजकीय उलथापालथ झाली, रशियन झारना पद सोडावं लागलं आणि त्यानंतर आलेल्या हंगामी सरकारनं महिलांना मतदानाचा अधिकार दिला.

• त्या ऐतिहासिक संपाची आठवण म्हणून 8 मार्चला जागतिक महिला दिवस साजरा केला जातो.

जागतिक महिला दिना ला संयुक्त राष्ट्रांनी (United Nations) अधिकृतपणे मान्यता केव्हा दिली ? 

• 1977 मध्ये संयुक्त राष्ट्रांनी जागतिक महिला दिना ला अधिकृतपणे मान्यता दिली. 

• 1977 साली संयुक्त राष्ट्र संघटनेच्या समितीने विविध सदस्यांना आमंत्रित करून 8 मार्च हा आंतरराष्ट्रीय स्तरावर महिलांचे अधिकार आणि जागतिक शांतता या हेतून साजरा करवा यासाठी आवाहन केले.

नोट : 

• 8 मार्चला जागतिक महिला दिन साजरा करण्यात येतो. 

• भारतात , 13 फेब्रुवारी, सरोजिनी नायडू यांचा जन्मदिवस राष्ट्रीय महिला दिन म्हणून साजरा करतात.

ट्रोपेक्स-25 नौदल सराव 

TROPEX-25 

Subject : GS - संरक्षण - युद्ध अभ्यास 

सरळसेवा, रेल्वे, तलाठी, वनरक्षक, पोलीस भरती, अग्निवीर , SSC GD, MPSC, UPSC परीक्षेसाठी विचारलेले / संभाव्य महत्त्वपूर्ण प्रश्न

प्रश्न) ट्रोपेक्स-25 (TROPEX-25) सराव कोठे आयोजित करण्यात आला ? 

1. प्रशांत महासागर

2. अटलांटिक महासागर 

3. हिंदी महासागर

4. भूमध्य समुद्र

उत्तर : हिंदी महासागर (Indian Ocean) 

बातमी काय आहे ? 

नुकताच भारतीय नौदलाच्या थिएटर लेव्हल ऑपरेशनल एक्सरसाइज (TROPEX) या सागरी सरावाची 2025 ची आवृत्ती समारोप झाला. 

TROPEX 2025 युद्ध सरावा बद्दल परीक्षेसाठी IMP वनलाईनर पॉईंट्स : 

THEATRE LEVEL OPERATIONAL READINESS EXERCISE (TROPEX-25) : 

• TROPEX 2025 युद्ध सराव जानेवारी ते मार्च 2025 या दरम्यान भारतीय नौदलाकडून आयोजित करण्यात आला होता. 

• हा भारतीय नौदलाचा सर्वात मोठा सागरी सराव आहे.

• त्यात भारतीय लष्कर (Indian Army), भारतीय हवाई दल (Indian Air Force) आणि भारतीय तटरक्षक दल (Indian Coast Guard) यांचा समावेश आहे. 

• हा सागरी सराव दर 2 वर्षांनी हिंदी महासागरात आयोजित केला जातो.

TROPEX 2025 युद्ध सरावा मध्ये कोण कोण सहभागी झाले ?  

• या युद्ध सरावात भारतीय नौदलाडून (Indian Navy) 65 ते 70 नौदल जहाजे, 9 ते 10 पाणबुड्या (Submarines) आणि विविध प्रकारच्या 80 पेक्षा जास्त विमाने सहभागी झाले होते. 

• तर भारतीय हवाई दलाकडून (Indian Air Force) सुखोई- 30, जग्वार, C-130, AWACS आणि फ्लाइट रिफ्युएलर विमाने तैनात करण्यात आली. 

• भारतीय लष्कराडून (Indian Army) 600 पेक्षा जास्त पायदळ सैनिक (Infantry Troops) सहभागी झाले होते. 

• तर भारतीय तटरक्षक दलाकडून (Indian Coast Guard) 10 पेक्षा जास्त जहाजांनी सहभाग नोंदवला.

TROPEX युद्ध सरावाचे फायदे काय ? 

• या सागरी सरावामुळे भारतीय लष्कर, भारतीय वायुसेना आणि तटरक्षक दल यांना आपापसात ऑपरेशनल (कार्यान्वयन) पातळीवरचा संवाद साधायला मदत होते.

• ज्यामुळे गुंतागुंतीच्या परिस्थितीत एकमेकांबरोबर समन्वय साधून काम करण्याची त्यांची क्षमता आणखी मजबूत होते.

• TROPEX 2025 युद्ध सरावाने भविष्यात लढाईसाठी सज्ज, विश्वासार्ह, एकसंध राहण्याची नौदलाची वचनबद्धता पुन्हा अधोरेखित केली.

‘ऑनररी ऑर्डर ऑफ फ्रीडम ऑफ बार्बाडोस’ पुरस्कार 

‘Honorary Order of Freedom of Barbados’ Award

Subject : GS - पुरस्कार

सरळसेवा, रेल्वे, तलाठी, वनरक्षक, पोलीस भरती, अग्निवीर , SSC GD, MPSC, UPSC परीक्षेसाठी विचारलेले / संभाव्य महत्त्वपूर्ण प्रश्न

प्रश्न) अलिकडेच, कोणत्या भारतीयाला बार्बाडोस देशाने ‘ऑनररी ऑर्डर ऑफ फ्रीडम ऑफ बार्बाडोस’ हा आपला सर्वोच्च पुरस्काराने सन्मानित केले ? 

1. राष्ट्रपती द्रौपदी मुर्मू

2. पंतप्रधान नरेंद्र मोदी

3. संरक्षण मंत्री राजनाथ सिंह

4. परराष्ट्र मंत्री एस. जयशंकर

उत्तर : पंतप्रधान नरेंद्र मोदी

बातमी काय आहे ? 

• ‘ऑनररी ऑर्डर ऑफ फ्रीडम ऑफ बार्बाडोस’ या पुरस्काराने सन्मानित केल्याबद्दल पंतप्रधान नरेंद्र मोदी यांनी बार्बाडोस सरकार आणि तेथील जनतेप्रती कृतज्ञता व्यक्त केली आहे.

‘ऑर्डर ऑफ फ्रीडम ऑफ बार्बाडोस’ पुरस्काराबद्दल परीक्षेसाठी IMP वनलाईनर पॉईंट्स :

‘Honorary Order of Freedom of Barbados’ Award

• पंतप्रधान नरेंद्र मोदी यांना बार्बाडोस देशाचा " ऑनररी ऑर्डर ऑफ फ्रीडम ऑफ बार्बाडोस " पुरस्काराने नुकतेच सन्मानित करण्यात आले. 

• पंतप्रधान नरेंद्र मोदी यांच्यावतीने ‘ऑर्डर ऑफ फ्रीडम ऑफ बार्बाडोस’ हा पुरस्कार भारताचे परराष्ट्र आणि कापड उद्योग राज्यमंत्री पाबित्रा मार्गेरिटा यांनी हा पुरस्कार स्वीकारला.

• या पुरस्कारासाठी पंतप्रधान नरेंद्र मोदी यांन बार्बाडोसचे सरकार आणि तिथल्या जनतेचे जाहीर आभार मानले.

पंतप्रधान नरेंद्र मोदी यांना ‘ऑर्डर ऑफ फ्रीडम ऑफ बार्बाडोस’ पुरस्कार का देण्यात आला ? 

• कोविड-19 साथीच्या काळात धोरणात्मक नेतृत्व आणि मौल्यवान मदतीसाठी पंतप्रधान नरेंद्र मोदींना हा पुरस्कार देण्यात आल्याचे बार्बाडोस सरकारने जाहीर केले. 

• महामारी काळात मोदींच्या नेतृत्वात मिळालेल्या आंतरराष्ट्रीय सहकार्य आणि पाठिंब्यामुळे बार्बाडोसला या संकटातून सावरण्यास मदत मिळाली, असेही बार्बाडोस सरकारने सांगितले.

बार्बाडोस देशा बद्दल परीक्षेसाठी IMP वनलाईनर पॉईंट्स :  

• बार्बाडोस हे उत्तर अटलांटिक महासागरातील एक कॅरिबियन बेट आहे.

• ब्रिजटाऊन (Bridgetown) ही बार्बाडोस देशाची राजधानी आहे.

• डेम सैंड्रा प्रुनेला मेसन (Dame Sandra Prunella Mason) या बार्बाडोस देशाच्या राष्ट्रपती आहे.

T-72 रणगाडा | T-72 TANK

Subject : GS - संरक्षण

सरळसेवा, रेल्वे, तलाठी, वनरक्षक, पोलीस भरती, अग्निवीर , SSC GD, MPSC, UPSC परीक्षेसाठी विचारलेले / संभाव्य महत्त्वपूर्ण प्रश्न

प्रश्न) अलिकडेच भारताने T-72 रणगाड्यासाठी कोणत्या देशासोबत करार केला ? 

1. अमेरिका 

2. रशिया

3. फ्रान्स 

4. जर्मनी

उत्तर : रशिया

बातमी काय आहे ? 

• भारताच्या संरक्षण मंत्रालयाने रशियन महासंघाच्या रोसोबोरोन एक्सपोर्ट (Rosoboronexport) सोबत 248 दशलक्ष डॉलर्स किमतीचा करार केला आहे. 

• या कराराअंतर्गत T-72 रणगाड्यासाठी 1000 HP इंजिन संपूर्णतः तयार स्थितीत आणि जोडणी केलेल्या अर्ध-तयार अवस्थेत असतील. 

मेक इन इंडिया' उपक्रमाला प्रोत्साहन : 

• या कराराचा एक महत्त्वाचा भाग म्हणजे संरक्षण क्षेत्रातील 'मेक इन इंडिया' उपक्रमाला प्रोत्साहन देण्यासाठी या करारात तंत्रज्ञान हस्तांतरणाच्या अंतर्गत रोसोबोरोन एक्सपोर्टकडून चेन्नईच्या अवाडी येथील आर्मर्ड व्हीकल्स निगम लिमिटेड (अवजड वाहन कारखाना) ला इंजिन जोडणी आणि नंतर परवानाधारक उत्पादनासाठी तंत्रज्ञान हस्तांतरणाचा (Transfer of Technology) समावेश आहे. 

कराराने काय फायदा होईल ?

• T-72 रणगाडा हा भारतीय लष्कराच्या मुख्य रणगाडा ताफ्याचा एक अत्यंत महत्त्वाचा घटक आहे. 

• सध्या हे रणगाडे 780 HP इंजिनने सुसज्ज आहेत. 

• मात्र 1000 HP इंजिनने त्यांना अधिक शक्तिशाली बनवता येईल,

• ज्यामुळे भारतीय लष्कराची रणभूमीवरील गतिशीलता आणि आक्रमक क्षमता लक्षणीयरीत्या वाढेल.

T-72 रणगाड्या बद्दल परीक्षेसाठी IMP वनलाईनर पॉईंट्स : 

• T-72 रणगाडा हा सोव्हिएत रशिया ने डिझाइन केलेला आहे. 

• 1971 मध्ये सादर झाल्यापासून T-72 रणगाडा अनेक देशांच्या सशस्त्र दलांचा आधारस्तंभ आहे.