विलो चिप म्हणजे काय ?

What is Willow Chip ? 

Subject : GS - विज्ञान आणि तंत्रज्ञान - Computer

सरळसेवा, पोलीस भरती, अग्निवीर , SSC GD, MPSC, UPSC परीक्षेसाठी विचारलेले / संभाव्य महत्त्वपूर्ण प्रश्न

प्रश्न) अब्जावधी वर्षांचं काम 5 मिनिटांत करणारी क्वांटम कॉम्प्युटिंगसाठीची विलो (Willow) नावाची चिप खालील पैकी कोणत्या कंपनीने तयार केली आहे ?

1. गुगल (Google)

2. नासा (NASA) 

3. ॲपल (Apple)

4. माइक्रोसॉफ़्ट (Microsoft)

उत्तर : गुगल (Google)

विलो चीप बद्दल परीक्षेसाठी IMP वनलाईनर पॉईंट्स :

• अलीकडे, Google ने विलो' नावाच्या चिपचे अनावरण केले आहे.

• विलो चीप ही अतिशय शक्तिशाली आणि वेगवान क्वांटम कंप्युटिंग चीप आहे.

• विलो चिप क्वांटम कंप्युटिंगमध्ये लक्षणीय प्रगती घोषित केली आहे.

• अस्तित्वात असणाऱ्या जगातल्या सगळ्यात फास्ट सुपरकॉम्प्युटरला जे गणित सोडवायला 10 सेप्टिलियन (10 Septillion - 10,000,000,000,000,000,000,000,000) एवढी वर्षं लागतील तेच गणित ही चिप 5 मिनिटांत सोडवेल असा दावा गुगलने केला आहे.

क्वांटम चीप म्हणजे काय ? 

नेहमीची चीप आणि विलो चीप मध्ये फरक काय ?

• आपण कॉम्प्युटरमध्ये जे काही टाईप करतो जसे की शब्द, आकडे यांसारख्या सगळ्याचं कॉम्प्युटरच्या या बिट्सच्या भाषेत रूपांतर केलं जातं. आणि स्टोअर केलं जातं. यालाच म्हणतात कॉम्प्युटरची बायनरी सिस्टीम.

• या बिट्सची भाषा असते 0 आणि 1 ची. 

• रेगुलर चीप मध्ये BITS झिरो किंवा वन असतात. म्हणजे एक तर झिरो असेल नाही तर वन असेल.

• परंतु क्युबिट हा 0 किंवा 1 किंवा एकाच वेळी 0 आणि 1 दोन्ही असू शकतो. 

• क्वांटम कॉम्प्युटरमधले हे क्युबिट्स एकमेकांसोबत इंटरॅक्ट करतात. त्यामुळे कमी क्युबिट्समध्ये भरपूर माहिती साठवली जाऊ शकते. आणि ती माहिती अधिक वेगाने प्रोसेस केली जाऊ शकते.

क्वांटम कॉम्प्युटर म्हणजे काय ?

• क्वांटम कॉम्प्युटिंग म्हणजे भौतिकशास्त्रातल्या मूलभत कणांच्या तत्त्वांचा वापर करून एक शक्तिशाली कॉम्प्युटर.

• Trapped ions, Photons, कृत्रिम वा खरे अणु (Atoms) किंवा अर्धकणांपासून (Quasiparticles) क्युबिट बनलेले असू शकतात.

• क्वांटम कॉम्प्युटरमध्ये याच सूक्ष्म कणाच्या वर्तनाचा आणि गुणधर्मांचा वापर करून आपल्या नेहमीच्या कॉम्प्युटर्सपेक्षा वेगाने प्रॉब्लेम्स सोडवले जातात.

क्वांटम कॉम्प्युटिंगचा फायदा काय ?

• भौतिकशास्त्रातली जी गुंतागुंतीची समीकरणं सोडवण्यासाठी

• नवीन Drug Molecules म्हणजे औषधं शोधण्यासाठी

• जीवशास्त्र, खगोलशास्त्र ह्यांबद्दल आपली असलेली समज सीमित आहे. ती वाढवायला मदत करू शकतो.

• वैद्यकीय आणि कृत्रिम बुद्धिमत्ता (AI) सह विविध क्षेत्रात मोठे बदल घडवून येवू शकतात

क्वांटम कॉम्प्युटिंगचा धोका काय ?

• आपली ऑनलाईन ट्रान्झॅक्शन्स, चॅट मेसेजेस आणि इतर सेन्सिटिव्ह डेटा सुरक्षित ठेवण्यासाठी एनक्रिप्शन केलं जातं. 

• सुपरकॉम्प्युटरला किंवा साध्या कॉम्प्युटरला हे एनक्रिप्शन भेदता येत नाही. 

• पण हे एनक्रिप्शन भेदण्यासाठी या क्वांटम कम्प्युटरचा वापर केला जाऊ शकतो. 

• क्वांटम कॉम्प्युटर्सचा वापर यांसारख्या चुकीच्या गोष्टींसाठी होण्याचा धोका देखील शास्त्रज्ञांकडून सांगण्यात आला आहे.

भारता बद्दल जागतिक मलेरिया अहवाल 2024 काय सांगतो ? 

World Malaria Report 2024

Subject : GS - जागतिक संघटना, विज्ञान आणि तंत्रज्ञान - रोग आणि आजार 

सरळसेवा, पोलीस भरती, अग्निवीर , SSC GD, MPSC, UPSC परीक्षेसाठी विचारलेले / संभाव्य महत्त्वपूर्ण प्रश्न

प्रश्न) नुकताच जागतिक आरोग्य संघटनेने जागतिक मलेरिया अहवाल प्रसिद्ध केला त्यासंदर्भात खालील विधानांचा विचार करा आणि योग्य विधान/ विधाने असलेला पर्याय निवडा. 

अ) अहवालानुसार भारतामध्ये मलेरिया घटनांमध्ये घट दिसून आली.

ब) 2024 मध्ये भारत अधिकृतपणे हाय बर्डन टू हाय इम्पॅक्ट (HBHI) गटातून बाहेर पडला.

पर्याय : 

1. फक्त अ बरोबर

2. फक्त ब बरोबर

3. अ आणि ब दोन्ही बरोबर

4. अ आणि ब दोन्ही चूक 

उत्तर : अ आणि ब दोन्ही बरोबर

जागतिक मलेरिया अहवाल 2024 बद्दल परीक्षेसाठी IMP वनलाईनर पॉईंट्स : 

जागतिक मलेरिया अहवाल कोण प्रसिद्ध करतात ? 

• जागतिक मलेरिया अहवाल जागतिक आरोग्य संघटनेद्वारे प्रसिद्ध करण्यात येतो. 

• हा अहवाल जगभरातील देशांमधील मलेरिया आजाराचा प्रादुर्भाव किती आहे ? देशांत मलेरियामुळे किती लोकांचा मृत्यू झाला ? यांसारख्या आवश्यक डेटा देतो.

• या डेटा देशांना मलेरियाविरुद्धची लढाईतील अंतरांचे मूल्यांकन करण्यासाठी एक महत्त्वाचे साधन आहे.

• जगभरात मलेरिया चे रूग्ण वाढत आहे. 

• या अहवालानुसार 2023 मध्ये अंदाजे 263 दशलक्ष मलेरियाचे रूग्ण आढळून आले. त्यांपैकी 5,97,000 लोकांचा मृत्यू झाला.

भारता बद्दल जागतिक मलेरिया अहवाल 2024 काय सांगतो ? 

भारतामध्ये मलेरिया घटनांमध्ये घट दिसून आली : 

• भारतामध्ये 2017 मध्ये 64 लाख मलेरिया रूग्ण होते, ते कमी होऊन 2023 मध्ये 20 लाख मलेरिया रूग्णांची नोंद करण्यात आली.

• भारतामध्ये मलेरिया रूग्णांची 69% ने घट झाली.

मलेरियामुळे होणारे मृत्यूचे प्रमाण कमी झाले :

• तसेच भारतात मलेरियामुळे होणारे मृत्यूचे प्रमाण 2017 मध्ये 11,100 होते ते कमी होऊन 2023 मध्ये 3,500 पर्यंत आले. 

• मलेरियामुळे होणारा मृत्यूदरात 68% ने घट झाली.

भारतात, मलेरियाच्या घटना आणि मृत्युदरात लक्षणीय घट झाल्यामुळे 2024 मध्ये भारत अधिकृतपणे हाय बर्डन टू हाय इम्पॅक्ट (HBHI) गटातून बाहेर पडला असल्याचे WHO च्या या अहवालात नमूद करण्यात आले आहे.

मलेरिया आजार कसा होतो ? मलेरियाची प्रसार कसा होतो ?

• मलेरिया हा प्लाज्मोडियम परजीवीमुळे (Plasmodium Parasites) होणारा तीव्र तापाचा आजार आहे.

• हा आजार संक्रमित मादी ॲनोफिलीस डासांच्या (Female Anopheles Mosquitoes) चाव्याव्दारे लोकांमध्ये पसरतो.

• हा एक जीवघेणा रोग आहे जो प्रामुख्याने उष्णकटिबंधीय देशांमध्ये आढळतो.

मलेरिया संसर्गजन्य आजार आहे का ?

• मलेरिया हा संसर्गजन्य आजार नाही.

• मलेरिया एका व्यक्तीपासून दुसऱ्या व्यक्तीमध्ये पसरू शकत नाही.

• हा आजार मादी ॲनोफिलीस डासांच्या चाव्याव्दारे पसरतो.

मलेरिया आजाराची लक्षणे काय असतात ?

• मानवी शरीरात प्लाज्मोडियम परजीवी लाल रक्त पेशींना संक्रमित करतात, ज्यामुळे ताप, थंडी वाजून येणे, डोकेदुखी, स्नायू दुखणे आणि थकवा यांसारखी लक्षणे दिसतात.

• गंभीर प्रकरणांमध्ये, मलेरियामुळे अवयव निकामी होणे, कोमा आणि व्यक्तींचा मृत्यू देखील होऊ शकतो.

उपचार : मलेरियाचे लवकर निदान आणि उपचार केल्याने मलेरिया आजार बरा होतो. 

जागतिक मलेरिया दिवस केव्हा असतो ?

• दरवर्षी 25 एप्रिल रोजी जागतिक मलेरिया दिवस साजरा केला जातो.

• जागतिक आरोग्य संघटनेने (World Health Organization) 2007 मध्ये मलेरियाबद्दल जागरुकता निर्माण करण्यासाठी याची स्थापना केली होती.

राष्ट्रीय पंचायत पुरस्कार 2024

National Panchayat Awards 2024

Subject : GS - पुरस्कार

सरळसेवा, पोलीस भरती, अग्निवीर , SSC GD, MPSC, UPSC परीक्षेसाठी विचारलेले / संभाव्य महत्त्वपूर्ण प्रश्न

प्रश्न) राष्ट्रीय पंचायत पुरस्कार 2024 मध्ये महाराष्ट्राला किती पुरस्कार मिळाले ?

1. 10

2. 8

3. 7

4. 6

उत्तर : 6

बातमी काय आहे ? 

• ग्रामीण भारतातील शाश्वत आणि सर्वसमावेशक विकासात योगदान दिल्याबद्दल 45 उल्लेखनीय पंचायतींना राष्ट्रीय पंचायत पुरस्कार 2024 ने सन्मानित करण्यात आले . 

• 11 डिसेंबर 2024 रोजी विज्ञान भवन , नवी दिल्ली येथे आयोजित कार्यक्रमात राष्ट्रपती श्रीमती द्रौपदी मुर्मू यांच्या हस्ते पुरस्कार प्रदान करण्यात आले.

राष्ट्रीय पंचायत पुरस्कार का दिले जातात ? 

राष्ट्रीय पंचायत पुरस्कार गरिबी निवारण, आरोग्य, बालकल्याण, पाण्याची पुरेशी उपलब्धता, स्वच्छता, पायाभूत सुविधांचा विकास, सामाजिक न्याय, महिला सक्षमीकरण आणि हवामान शाश्वतता यासारख्या महत्त्वाच्या क्षेत्रातील उल्लेखनीय कामगिरीसाठी दिले जातात.

राष्ट्रीय पंचायत पुरस्कार कोण कोणत्या श्रेणींमध्ये दिले जातात ?

यावर्षी विविध श्रेणींमध्ये 45 पुरस्कार विजेत्यांची निवड करण्यात आली आहे, जे तळागाळातील प्रशासन आणि समुदाय विकासातील यशस्विता विस्तृतपणे प्रतिबिंबित करतात.

या श्रेणींमध्ये 

• दीनदयाळ उपाध्याय पंचायत शाश्वत विकास पुरस्कार, 

• नानाजी देशमुख सर्वोत्तम पंचायत शाश्वत विकास पुरस्कार, 

• ग्राम ऊर्जा स्वराज विशेष पंचायत पुरस्कार, 

• कार्बन न्यूट्रल विशेष पंचायत पुरस्कार 

• आणि पंचायत क्षमता निर्माण सर्वोत्तम पुरस्कार यांचा समावेश आहे.

राष्ट्रीय पंचायत पुरस्कार 2024 मध्ये सर्वात जास्त पुरस्कार कोणत्या राज्याला मिळाले ?

1. ओडिसा आणि त्रिपुरा राज्याने प्रत्येकी 7 पुरस्कार मिळवत पहिला क्रमांक पटकावला.

2. महाराष्ट्राने राष्ट्रीय पंचायत पुरस्कार 2024 मध्ये एकूण 6 राष्ट्रीय पुरस्कार मिळत दुसरा क्रमांक पटकावला.

राष्ट्रीय पंचायत पुरस्कार 2024 महाराष्ट्रात कोणास मिळाला ?

मान्याचीवाडी ग्रामपंचायत : 

सातारा जिल्ह्यातील मान्याचीवाडी या ग्रामपंचायतीला 2 श्रेणींमध्ये प्रथम पुरस्कार मिळाले.

1. नानाजी देशमुख सर्वोत्तम पंचायत शाश्वत विकास पुरस्कारामध्ये प्रथम पुरस्कार

2. ग्राम ऊर्जा स्वराज विशेष पंचायत पुरस्कार प्रथम पुरस्कार

• मान्याचीवाडी ग्रामपंचायत दोन पुरस्कारांसह सर्वोत्कृष्ट ग्रामपंचायत ठरली.

• मान्याचीवाडी ग्रामपंचायतीला 2.5 कोटी रुपये पुरस्कार मिळाला. 

बेळा ग्रामपंचायत :

• कार्बन न्यूट्रल विशेष पंचायत पुरस्कार श्रेणीत भंडारा जिल्ह्यातील बेळा ग्रामपंचायतीला प्रथम पुरस्कार मिळाला.

मोडाळे ग्रामपंचायत : 

नाशिक जिल्ह्यातल्या मोडाळे ग्रामपंचायतीला दीनदयाळ उपाध्याय पंचायत शाश्वत विकास पुरस्कार श्रेणीत स्वच्छ आणि हरित ग्रामपंचायत हा 3 ऱ्या क्रमांकाचा पुरस्कार

मिळाला. 

तिरोरा पंचायत समिती : 

• नानाजी देशमुख सर्वोत्तम पंचायत शाश्वत विकास पुरस्कार श्रेणीतील सर्वोत्तम ब्लॉक पंचायत श्रेणीत गोंदिया जिल्ह्यातील तिरोरा या पंचायत समितीला तृतीय पुरस्कार मिळाला

यशदा संस्थेला पुरस्कार : 

• राष्ट्रीय पंचायत पुरस्कार 2024 पंचायत क्षमता निर्माण सर्वोत्तम संस्था पुरस्काराने सन्मानित करण्यात आले.

• महाराष्ट्रातील पुणे येथील यशदा संस्थेला पंचायती राज संस्थांच्या क्षमता बळकट करण्यासाठी आणि शाश्वत विकासाच्या स्थानिकीकरणासाठी क्षमता बळकट करण्यात उल्लेखनीय योगदान दिल्याबद्दल राष्ट्रीय पंचायत पुरस्कार 2024 पंचायत क्षमता निर्माण सर्वोत्तम संस्था पुरस्काराने सन्मानित करण्यात आले.

प्रधानमंत्री पोषण शक्ती निर्माण योजना

Pradhan Mantri Poshan Shakti Nirman Scheme

Subject : GS - सरकारी योजना

सरळसेवा, पोलीस भरती, अग्निवीर , SSC GD, MPSC, UPSC परीक्षेसाठी विचारलेले / संभाव्य महत्त्वपूर्ण प्रश्न

प्रश्न) खालील विधानांपैकी योग्य विधान/ विधाने असलेला पर्याय निवडा ? 

अ) मध्यान्ह भोजन योजना 15 ॲागस्ट १९९५ पासून सुरू करण्यात आली

ब) या योजनेअंतर्गत, सरकारी आणि सरकारी अनुदानित शाळांमधील बालवाडी आणि इयत्ता 1 ते 12 वी या वर्गात शिकणाऱ्या विद्यार्थ्यांना शाळेतच अन्न शिजवून जेवन दिले जाते.

पर्याय : 

1. फक्त अ बरोबर

2. फक्त ब बरोबर

3. अ आणि ब दोन्ही बरोबर

4. अ आणि ब दोन्ही चूक 

उत्तर : फक्त अ बरोबर

• या योजनेअंतर्गत, सरकारी आणि सरकारी अनुदानित शाळांमधील बालवाडी आणि इयत्ता 1 ते 8 वी या वर्गात शिकणाऱ्या विद्यार्थ्यांना शाळेतच अन्न शिजवून जेवन दिले जाते.

बातमी काय आहे ?

• अलीकडेच केंद्र सरकारने प्रधानमंत्री पोषण योजनेंतर्गत मुलांना पुरवल्या जाणाऱ्या खाद्यपदार्थांच्या किमतीत सुधारणा केली आहे.

• भारत सरकारच्या शिक्षण मंत्रालयाने लेबर ब्युरोने दिलेल्या महागाई निर्देशांकावर आधारित 'मटेरियल कॉस्ट' 13.70 टक्क्यांनी वाढवली आहे.

• या वाढीमुळे केंद्र सरकार 2024-25 या आर्थिक वर्षात 425.62 कोटी रुपयांचा अतिरिक्त खर्च उचलणार आहे.

योजना केव्हा सुरू करण्यात आली ?

• मध्यान्ह भोजन योजना (Mid-Day Meal Scheme) 15 ॲागस्ट 1995 पासून सुरू करण्यात आली.

• 2021 मध्ये, मध्यान्ह भोजन योजनेचे नाव बदलून प्रधानमंत्री पोषण शक्ती निर्माण योजना असे करण्यात आले.

प्रधानमंत्री पोषण शक्ती निर्माण योजना काय आहे ? 

• ही एक केंद्र सरकारची केंद्रपुरस्कृत योजना (Centrally Sponsored Scheme) आहे, म्हणजे ही केंद्र आणि राज्य सरकारच्या दोघांच्या वतीने मिळून राबवली जाते.

• ज्याचा उद्देश पोषण सहाय्य प्रदान करणे आणि विद्यार्थ्यांचा शालेय सहभाग वाढवणे आहे.

• या योजनेअंतर्गत, सरकारी आणि सरकारी अनुदानित शाळांमधील बालवाडी आणि इयत्ता 1 ते 8 या वर्गात शिकणाऱ्या विद्यार्थ्यांना शाळेतच अन्न शिजवून जेवन दिले जाते.

प्रधानमंत्री पोषण शक्ती निर्माण योजनेचा उद्देश काय आहे ?

• सरकारी आणि सरकारी अनुदानित शाळा, इयत्ता पहिली ते आठवी मध्ये शिकणाऱ्या मुलांची पोषण स्थिती सुधारणे.

• वंचित घटकातील गरीब मुलांना नियमितपणे शाळेत जाण्यासाठी प्रोत्साहित करणे आणि त्यांना वर्गात लक्ष केंद्रित करण्यास मदत करणे.

• उन्हाळ्याच्या सुट्ट्यांमध्ये दुष्काळग्रस्त भागातील प्राथमिक अवस्थेतील मुलांना पोषण आधार प्रदान करणे.

RBI नवीन गव्हर्नर कोण ? 

New RBI Governor

Subject : GS - नियुक्ती, अर्थशास्त्र 

सरळसेवा, पोलीस भरती, अग्निवीर , SSC GD, MPSC, UPSC परीक्षेसाठी विचारलेले / संभाव्य महत्त्वपूर्ण प्रश्न

प्रश्न) नुकतीच भारतीय रिझर्व्ह बँकेचे (RBI) नवीन गव्हर्नर म्हणून खालील पैकी कोणाची नियुक्ती करण्यात आली ? 

1. श्री राहुल नार्वेकर

2. श्री संजय मल्होत्रा

3. श्री अनुराग गर्ग

4. श्री संजीव खन्ना

उत्तर : श्री संजय मल्होत्रा

1. श्री राहुल नार्वेकर : महाराष्ट्र विधानसभा अध्यक्ष

2. श्री संजय मल्होत्रा : भारतीय रिझर्व्ह बँकेचे (RBI) गव्हर्नर

3. श्री अनुराग गर्ग : नार्कोटिक्स कंट्रोल ब्युरोचे महासंचालक

4. श्री संजीव खन्ना : देशाचे 51 वे सरन्यायाधीश

बातमी काय आहे ?

• सरकारने महसूल सचिव श्री संजय मल्होत्रा यांची भारतीय रिझर्व्ह बँकेचे (RBI) नवे गव्हर्नर म्हणून नियुक्ती केली आहे.

• रिझर्व्ह बँकेचे गवर्नर श्री शक्तिकांत दास यांचा कार्यकाळ 10 डिसेंबर रोजी संपला.

• 11 डिसेंबर रोजी श्री संजय मल्होत्रा यांनी RBI चे नवीन गव्हर्नर म्हणून पदभार स्वीकारला. 

• RBI चे गव्हर्नर म्हणून त्यांची नियुक्ती 3 वर्षांसाठी करण्यात आली आहे.

• श्री संजय मल्होत्रा ​​हे भारतीय रिझर्व्ह बँकेचे 26 वे गव्हर्नर म्हणून काम पाहतील. 

• श्री संजय मल्होत्रा हे 1990 च्या राजस्थान कॅडरचे IAS अधिकारी आहेत. 

RBI गव्हर्नर यांची नियुक्ती कोण करतात ? 

• RBI कायदा, 1934 अंतर्गत भारतीय रिझर्व्ह बँकेचे गव्हर्नर यांची नियुक्ती करण्यात येते.

• केंद्र सरकार RBI गव्हर्नरची नियुक्ती करते.

RBI गव्हर्नर नियुक्ती प्रक्रिया काय आहे ?

• यासाठी आर्थिक क्षेत्र नियामक नियुक्ती शोध समिती (Financial Sector Regulatory Appointment Search Committee) ही पात्र उमेदवारांची यादी तयार करते.

• ही समिती गव्हर्नर या पदासाठी मुलाखत (Interview) घेते.

• या समितीमध्ये कॅबिनेट सचिव, सध्याचे RBI गव्हर्नर, वित्तीय सेवा सचिव आणि दोन स्वतंत्र सदस्य असतात.

• समितीने निवडलेली नावे अंतिम मंजुरीसाठी मंत्रिमंडळाच्या नियुक्ती समितीकडे (Appointment Committee of the Cabinet) पाठवली जातात. 

• पंतप्रधानांच्या अध्यक्षतेखाली काम करणारी ही मंत्रिमंडळाची नियुक्ती समिती RBI गव्हर्नरची निवड करते.

RBI बद्दल परीक्षेसाठी IMP वनलाईनर पॉईंट्स : 

• 1 एप्रिल 1935 रोजी भारतीय रिझर्व बँकेची स्थापना करण्यात आली.

• भारताच्या स्वातंत्र्यानंतर, 1 जानेवारी 1949 रोजी भारतीय रिझर्व बँकचे राष्ट्रीयीकरण (Nationalised) करण्यात आले.

• भारतीय रिझर्व बँकेचे मुख्य कार्यालय मुंबई येथे आहे.

• RBI भारत सरकारच्या वित्त मंत्रालयाच्या (Ministry of Finance) अंतर्गत काम करते.

• सर सी. डी. देशमुख हे भारतीय रिझर्व्ह बँकेचे पहिले भारतीय गव्हर्नर होते.

RBI ची मुख्य उद्दिष्टे कोणती ?

• रिझर्व्ह बँक ऑफ इंडिया (RBI) ही देशाची मध्यवर्ती बँक आहे.

• बँकिंग प्रणाली नियंत्रित करण्यासाठी, भारतीय रुपया जारी करण्यासाठी, महागाई नियंत्रित करण्यासाठी आणि आर्थिक स्थिरता राखणे ही RBI ची काही मुख्य उद्दिष्टे आहेत.

RBI गव्हर्नर आणि डेप्युटी गव्हर्नर :

RBI चे 1 गव्हर्नर आणि 4 डेप्युटी गव्हर्नर असतात.

RBI चे वर्तमान गव्हर्नर : 

श्री संजय मल्होत्रा (Sanjay Malhotra) 

RBI चे वर्तमान डेप्युटी गव्हर्नर : 

1. डॉ. माइकल पात्रा (Dr. M. D. Patra)

2. श्री एम. राजेश्वर राव (Shri M. R. Rao)

3. श्री टी. रबी शंकर (Shri T. Rabi Sankar)

4. श्री स्वामीनाथन जानकीरमन (Shri Swaminathan J)

विमा सखी योजना काय आहे ?

Bima Sakhi Yojana

Subject : GS - सरकारी योजना, अर्थशास्त्र 

सरळसेवा, पोलीस भरती, अग्निवीर , SSC GD, MPSC, UPSC परीक्षेसाठी विचारलेले / संभाव्य महत्त्वपूर्ण प्रश्न

प्रश्न) पंतप्रधान नरेंद्र मोदी यांनी नुकतेच भारतीय आयुर्विमा महामंडळाच्या (LIC) विमा सखी योजनेचे उद्घाटन खालील पैकी कोणत्या ठिकाणी केले ?

1. मुंबई

2. नवी दिल्ली

3. पानिपत

4. नागपूर

उत्तर : पानिपत (राजस्थान)

बातमी काय आहे ?

पंतप्रधान नरेंद्र मोदी यांनी राजस्थानच्या पानिपतमध्ये भारतीय आयुर्विमा महामंडळाच्या (LIC) विमा सखी योजनेचा शुभारंभ केला.

विमा सखी योजना काय आहे ?

• विमा सखी योजना ही भारतीय आयुर्विमा महामंडळ म्हणजेच LIC ची योजना आहे. 

• ही योजना फक्त महिलांसाठी असून या योजनेसाठी महिलाच अर्ज करु शकतात. 

• या योजनेच्या माध्यमातून महिलांना रोजगार देऊन महिला सक्षमीकरण आणि स्वावलंबनाचे सरकारचे उद्दिष्ट आहे.

विमा सखी योजना रोजगार कसा देईल ?

• या योजनेच्या अंतर्गत पात्र महिलांना आर्थिक साक्षरता आणि विमा संदर्भात एकूण 3 वर्षांचं प्रशिक्षण दिलं जाणार आहे.

• प्रशिक्षण पूर्ण झाल्यानंतर या महिला LIC एजंट म्हणून काम करु शकणार आहेत.

• ज्या महिलांना पदवीपर्यंतचे शिक्षण घेतलेले आहे. त्यांना LIC मध्ये डेव्हलपमेंट ऑफिसर म्हणून काम करण्याची संधी देखील आहे. 

• 3 वर्षांच्या कालावधीत 2 लाख विमा सखींची नियुक्ती करण्याची योजना आहे.

3 वर्षांच्या प्रशिक्षणादरम्यान पैसे मिळणार आहेत का ? 

या योजनेच्या अंतर्ग महिलांना 3 वर्षांसाठी स्टायपेंड मिळणार आहे.  

1. पहिल्या वर्षी प्रति महिना 7 हजार रुपये

2. दुसऱ्या वर्षी प्रति महिना 6 हजार रुपये 

3. तर तिसऱ्या वर्षी 5 हजार रुपये दिले जातील. 

यामध्ये कमिशनचा समावेश नसेल. कमिशनच्या रुपात मिळणारे पैसे वेगळे असतील.

विमा सखी योजनेसाठी पात्रतेच्या अटी कोणत्या ?

• ज्या महिलांना या योजनेचा लाभ घ्यायचा आहे अशा महिलेचे कमीत कमी इयत्ता 10 वी पर्यंतचे शिक्षण पूर्ण झालेले असायला हवे. 

• तसेच महिलेचे वय कमीत कमी 17 आणि जास्तीत जास्त 70 वर्षे असायला हवे.

• विमा सखी योजनेसाठी ज्या महिलांना अर्ज करायचा आहे त्यांच्यापैकी कुणीही एलआयसी ( LIC ) कर्मचारी असता कामा नये.

• तसंच त्यांच्या नात्यातही कुणी LIC कर्मचारी असता कामा नये. 

महाराष्ट्र विधानसभेचे अध्यक्ष कोण ?

Who is the speaker of Maharashtra Vidhan Sabha ?

Subject : GS - राज्यशास्त्र, भारताची राज्यघटना

सरळसेवा, पोलीस भरती, अग्निवीर , SSC GD, MPSC, UPSC परीक्षेसाठी विचारलेले / संभाव्य महत्त्वपूर्ण प्रश्न

प्रश्न) विधानसभेत समान मते पडल्यास निर्णायक मत देण्याचा अधिकार खालील पैकी कोणाला आहे ?

(MPSC, STI 2011)

1. राज्यपाल

2. मुख्यमंत्री

3. उपमुख्यमंत्री

4. स्पिकर 

उत्तर : स्पिकर 

विधानसभा अध्यक्षांना स्पिकर ॲाफ असेंबली असे म्हणतात. 

बातमी काय आहे ?

• नुकतीच श्री राहुल नार्वेकर यांची पुन्हा एकदा विधानसभा अध्यक्षपदी एकमताने निवड करण्यात आली आहे.

• श्री राहुल नार्वेकर हे भाजप नेते आणि विधानसभा आमदार आहे.

• 2024 च्या विधानसभा निवडणुकीत दक्षिण मुंबईतील कुलाबा मतदारसंघातून ते निवडून आले आहे.

• श्री राहुल नार्वेकर हे दुसऱ्यांदा महाराष्ट्र विधानसभा अध्यक्ष झाले.

विधानसभा अध्यक्ष निवडणूक कशी केली जाते ? 

• विधानसभा अध्यक्षांची निवडणुकीची तारीख राज्यपालां मार्फत निश्चित केली जाते.

• त्यानंतर नव्याने निवडून आलेली विधानसभेच्या पहिल्या अधिवेशनात लवकरात लवकर अध्यक्षांची निवडणूक केली जाते.

• विधानसभा आपल्या सदस्यांमधून एकाची साध्या बहुमताने अध्यक्ष म्हणून निवडणूक करते.

विधानसभा अध्यक्ष किती वर्ष या पदावर राहू शकता ?

विधानसभा अध्यक्ष पदावधी किती ?

विधानसभेच्या अध्यक्षांचा पदावधी विधानसभेच्या कालावधी इतकाच असतो. 

विधानसभा अध्यक्षांचे पद केव्हा रिक्त होते ?

राज्यघटनेतील कलम 189 मध्ये विधानसभा अध्यक्षांचे पद रिक्त होण्यासंदर्भात माहिती दिली आहे.

• जर त्यांचे विधानसभेचे सदस्यत्व संपुष्टात आले तर,

• जर त्यांनी आपल्या पदाचा लेखी राजीनामा उपाध्यक्षांना दिला तर 

• जर त्यांना पदावरून दूर करण्याचा ठराव विधानसभेने पारित (पास) केला तर

विधानसभा अध्यक्षांचे अधिकार काय आहे ?

• विधानसभांचे बैठकांचे अध्यक्ष स्थान विधानसभेचे अध्यक्ष भुषवितात. विधानसभेच्या कामकाजाचे नेमणूक करून तिथे सुव्यवस्था व सभ्यता राखणे.

• गणसंख्येच्या अभावी सभागृह तहकूब करणे किंवा सभा निलंबित करण्याचा अधिकार

• एखादे विधेयक धनविधेयक (Money Bill) आहे किंवा नाही हे ठरविण्याचा अधिकार

• 10 व्या अनुसूचीतील तरतुदीनुसार पक्षांतराच्या कारणावरून विधानसभेच्या सदस्यांच्या अपात्रतेबाबत निर्णय देण्याचा अधिकार

• विधानसभेच्या सर्व समित्यांच्या अध्यक्षांची नेमणूक विधानसभेचे अध्यक्ष करतात.

• विधानसभेचे अध्यक्ष सभागृहात मतदानाच्या पहिल्या फेरीत आपले मत देत नाही मात्र समान मत पडल्यास अशा स्थितीत आपले निर्णायक मत देण्याचा अधिकार हे काही महत्त्वाचे अधिकार विधानसभा अध्यक्षांचे आहे.

विधानसभेचे अध्यक्ष कोणत्या समितीचे अध्यक्ष म्हणून कार्य करतात ?

• व्यवसाय सल्लागार समिती ( Business Advisory Committee)  

• सामान्य उद्देश समिती (General Purpose Committee)

• नियम समिती (Rules Committee)

संयुक्त राष्ट्र नार्कोटिक ड्रग्ज आयोगाचे अध्यक्ष कोण ? 

UN Commission on Narcotic Drugs

Subject : GS - जागतिक संघटना

सरळसेवा, पोलीस भरती, अग्निवीर , SSC GD, MPSC, UPSC परीक्षेसाठी विचारलेले / संभाव्य महत्त्वपूर्ण प्रश्न

प्रश्न) नुकतीच संयुक्त राष्ट्र नार्कोटिक ड्रग्ज आयोगाच्या 68 व्या सत्राच्या अध्यक्षपदासाठी खालील पैकी कोणत्या देशाची निवड करण्यात आली आहे ?

1. भारत

2. अमेरिका

3. दक्षिण आफ्रिका

4. मलेशिया

उत्तर : भारत

बातमी काय आहे ? 

भारताची अंमली पदार्थांशी संबंधित बाबींवर संयुक्त राष्ट्रांची प्रमुख धोरण ठरवणारी संस्था, नार्कोटिक ड्रग्ज आयोगाच्या 68 व्या सत्राच्या अध्यक्षपदी निवड झाली आहे.

संयुक्त राष्ट्र नार्कोटिक ड्रग्ज आयोगाबद्दल परिक्षेसाठी IMP वनलाईनर पॉईंट्स : 

• व्हिएन्ना येथील UN मध्ये भारताचे स्थायी प्रतिनिधी राजदूत श्री शंभू एस. कुमारन (Shambhu S Kumaran) यांनी अधिकृतपणे नार्कोटिक ड्रग्ज आयोगाच्या 68 व्या सत्राचे अध्यक्षपद स्वीकारले.

• भारत पहिल्यांदाच नार्कोटिक ड्रग्जवरील संयुक्त राष्ट्रांच्या आयोगाचे अध्यक्षपद भूषवणार आहे.

नार्कोटिक ड्रग्ज आयोगाची स्थापना केव्हा करण्यात आली ?

• 1946 मध्ये संयुक्त राष्ट्रसंघाच्या आर्थिक आणि सामाजिक परिषदेच्या ठरावाद्वारे नार्कोटिक ड्रग्ज आयोगाची स्थापना करण्यात आली.

• नार्कोटिक ड्रग्ज आयोग हे संयुक्त राष्ट्रांच्या आर्थिक आणि सामाजिक परिषदेच्या कार्यात्मक आयोगांपैकी एक आहे. 

• ही संयुक्त राष्ट्रसंघाची ऑफिस ऑन ड्रग्स आणि क्राइमची एक प्रशासकीय संस्था आहे.

नार्कोटिक ड्रग्ज आयोग काय काम करते ? 

What does the Narcotic Drugs Commission do ?

• संयुक्त राष्ट्र नार्कोटिक ड्रग्ज आयोग ही संयुक्त राष्ट्रांची अंमली पदार्थांशी संबंधित बाबींवर धोरण ठरवणारी प्रमुख संस्था आहे.

• जागतिक औषध ट्रेंडचे निरीक्षण करणे

• संतुलित धोरणे बनवण्यासाठी सदस्य देशांना मदत करणे 

• प्रमुख आंतरराष्ट्रीय औषध अधिवेशनांच्या अंमलबजावणीवर देखरेख ठेवणे.

नोट : 

• संयुक्त राष्ट्रांसंघाची आर्थिक आणि सामाजिक परिषद : United Nations Economic and Social Council

• संयुक्त राष्ट्र नार्कोटिक ड्रग्ज आयोग : United Nations Commission on Narcotic Drugs