चालू घडामोडी 16, जानेवारी 2025 | मियावाकी पद्धती | Miyawaki Technique
मियावाकी पद्धती
Miyawaki Technique
Subject : GS - पर्यावरण
सरळसेवा, तलाठी, वनरक्षक, पोलीस भरती, अग्निवीर , SSC GD, MPSC, UPSC परीक्षेसाठी विचारलेले / संभाव्य महत्त्वपूर्ण प्रश्न
प्रश्न) "मियावाकी पद्धत" ही खालील पैकी कशासाठी प्रसिद्ध आहे ?
(वनरक्षक भरती, UPSC 2022)
1. शुष्क आणि अर्ध शुष्क भागात व्यावसायिक शेतीला प्रोत्साहन
2. अनुवांशिकरित्या सुधारित वनस्पती वापरून बागांचा विकास
3. शहरी भागात लघु वनांची निर्मिती
4. किनारी भागात आणि समुद्राच्या पृष्ठभागावर पवन ऊर्जेची साठवण
उत्तर : शहरी भागात लघु वनांची निर्मिती
घरामागील अंगणांचे लघु-वनांमध्ये रूपांतर करून शहरी वनीकरणाच्या संकल्पनेत मियावाकी पद्धतीने क्रांती घडवून आणली आहे.
बातमी काय आहे ?
उत्तर प्रदेशातील महाकुंभ मेळ्याच्या आधी, प्रयागराज महानगरपालिकेने लाखो भाविकांसाठी स्वच्छ हवा आणि पर्यावरणीय समतोल सुनिश्चित करण्यासाठी घनदाट "ऑक्सिजन बँक" जंगले तयार करण्यासाठी जपानी मियावाकी तंत्राचा वापर केला आहे.
मियावाकी पद्धत कोणी शोधली ?
• मियावाकी तंत्र हे 1970 च्या दशकात जपानी वनस्पतिशास्त्रज्ञ अकिरा मियावाकी (Akira Miyawaki) यांनी विकसित केले.
• या पद्धतीला 'पॉट प्लांटेशन पद्धत' (Pot Plantation Method) असेही म्हणतात.
• मर्यादित जागेत आणि कमी वेळेत घनदाट जंगले निर्माण करण्यासाठी ही एक विशिष्ट पद्धत आहे.
• मियावाकी ही मानवनिर्मित जंगल पद्धती असून यामध्ये कमीत कमी जागेत जास्तीत जास्त देशी वृक्षांची लागवड केली जाते.
पारंपरिक वृक्ष लागवड आणि मियावाकी वृक्ष लागवड पद्धतीत फरक काय ?
• वृक्ष लागवडीत त्यांचे कूळ, जाती, प्रजातीची त्यांचे आपआपसातील अंतर आणि जमिनीखालून होणारी मूलद्रव्यांची देवाणघेवाण यास जास्त महत्त्व असते आणि हाच मुख्य फरक पारंपरिक वृक्ष लागवड आणि मियावाकी पद्धतीत आहे.
• सर्व तंत्रज्ञान जमिनीखालील उपयोगी जिवाणू, खेळती हवा, शेणखत आणि भाताच्या तुसावर अवलंबून असते.
• वृक्ष लागवडीत स्थानिक प्रजातींचा वापर केला जातो.
• मियावाकी पद्धतीत विदेशी वृक्षांना स्थान नसते.
मियावाकी पद्धती चे फायदे काय ?
• झाडे आणि झुडपे एकमेकांच्या जवळ लावली जातात, ज्यामुळे जलद वाढ होते-पारंपारिक पद्धतींपेक्षा 10 पट वेगाने.
• नैसर्गिक परिसंस्थेची प्रतिकृती तयार करण्यासाठी स्थानिक वनस्पती वाणांवर लक्ष केंद्रित करते.
• प्रजातींची समृद्धता वाढवते, अधिक वनस्पती आणि प्राण्यांना आधार देते.
• झाडे अधिक कार्बन शोषून घेतात, हवेची गुणवत्ता सुधारते.
• मातीची धूप कमी होऊन तिची गुणवत्ता सुधारते
• जलप्रदूषण नियंत्रित करते
• शहरी प्रदूषणाचा सामना करण्यास मदत करतात.
• जागतिक स्तरावर शहरी वनीकरण प्रकल्पांसाठी या पद्धतीचा मोठ्या प्रमाणावर वापर केला जातो.
