
चालू घडामोडी 18, फेब्रुवारी 2025 | शास्त्रज्ञांना न्यूट्रिनो कण कोठे सापडले ? | High-Energy ‘Neutrino’ Detected

न्यूट्रिनो म्हणजे काय ?
शास्त्रज्ञांना न्यूट्रिनो कण कोठे सापडले ?
High-Energy ‘Neutrino’ Detected
Subject : GS - विज्ञान आणि तंत्रज्ञान - रसायनशास्त्र, अणूंची रचना
सरळसेवा, रेल्वे, तलाठी, वनरक्षक, पोलीस भरती, अग्निवीर , SSC GD, MPSC, UPSC परीक्षेसाठी विचारलेले / संभाव्य महत्त्वपूर्ण प्रश्न
प्रश्न) खालील विधानांचा विचार करा आणि योग्य विधान विधाने असलेला पर्याय निवडा.
1. अलिकडेच भूमध्य समुद्राखाली शास्त्रज्ञांना न्यूट्रिनो कण सापडले.
2. या कणांना "भूत कण" (Ghost Particles) या नावाने देखील ओळखले जाते.
3. विश्वात दुसरी सर्वात मोठी संख्या न्यूट्रिनो कणांची आहे.
4. वरील सर्व पर्याय योग्य आहेत.
उत्तर : वरील सर्व पर्याय योग्य आहेत.
बातमी काय आहे ?
• सिसिली (इटली) जवळ भूमध्य समुद्राखाली शास्त्रज्ञांना न्यूट्रिनो कण सापडले आहेत.
न्यूट्रिनो बद्दल परीक्षेसाठी IMP वनलाईनर पॉईंट्स :
• KM3NeT (क्यूबिक किलोमीटर न्यूट्रिनो टेलिस्कोप) प्रकल्पांतर्गत शास्त्रज्ञांनी भूमध्य समुद्रात न्यूट्रिनो कण शोधले आहेत.
• यासाठी सिसिलीजवळील भूमध्य समुद्राच्या खाली खोलवर बांधल्या जाणाऱ्या वेधशाळेचा वापर करून शास्त्रज्ञांना उच्च-ऊर्जा असलेला न्यूट्रिनो आढळला आहे.
• आतापर्यंत सापडलेल्या इतर कोणत्याही न्यूट्रिनो कणांपेक्षा नवीनतम न्यूट्रिनो कण 30 पट जास्त ऊर्जावान आहे.
• हे न्यूट्रिनो जिनिव्हा येथील जगातील सर्वात मोठ्या आणि सर्वात शक्तिशाली कण प्रवेगक लार्ज हॅड्रॉन कोलायडरने तयार केलेल्या कणांपेक्षा १०,००० पट जास्त ऊर्जावान आहेत.

न्यूट्रिनो म्हणजे काय ?
• न्यूट्रिनो हे लहान कण आहेत, जे इलेक्ट्रॉन्ससारखेच आहेत, परंतु त्यात कोणताही विद्युत भार नसतो.
• ब्रह्मांड ज्या मूलभूत कणांपासून तयार झाले आहे त्यापैकी न्यूट्रिनो एक आहेत.
• फोटॉननंतरचे विश्वात दुसरी सर्वात मोठी संख्या न्यूट्रिनो कणांची आहे.
न्यूट्रिनोचा अभ्यास करणे इतके महत्त्वाचे का आहे ?
• हे वैश्विक किरणांचे स्रोत शोधण्यात मदत करतात.
• हे कण कोणत्याही अडथळ्याशिवाय अवकाशातील तारे, ग्रह इत्यादी कोणत्याही पदार्थातून जाऊ शकतात.
• या कणांना "भूत कण" (Ghost Particles) या नावाने देखील ओळखले जाते.
• उच्च ऊर्जा न्यूट्रिनोचा अभ्यास केल्याने खगोल भौतिकशास्त्रज्ञांना त्या अंतराळ यंत्रणा आणि आपल्या आकाशगंगेच्या केंद्रासारख्या प्रदेशांचा शोध घेण्यास मदत होऊ शकते.
• न्यूट्रिनोचा अभ्यास अद्याप सुरुवातीच्या टप्प्यात आहे आणि विश्वातील काही सर्वात ऊर्जावान घटनांचा उलगडा करण्यासाठी विश्वातील त्यांची भूमिका समजून घेणे अत्यंत महत्त्वाचे आहे.