चालू घडामोडी 19, फेब्रुवारी 2025 | मत्स्य 6000 म्हणजे काय ?

Important Affairs

17-02-2025

चालू घडामोडी 17, फेब्रुवारी 2025 | आद्य क्रांतिकारक वासुदेव बळवंत फडके | Freedom Fighter Vasudev Balwant Phadke

आद्य क्रांतिकारक वासुदेव बळवंत फडके

Freedom Fighter Vasudev Balwant Phadke

आद्य क्रांतिकारक वासुदेव बळवंत फडके यांना पुण्यतिथी दिनी मानवंदना 🙏💐💐

Subject : GS - महाराष्ट्राचा इतिहास, दिनविशेष, व्यक्ती

सरळसेवा, रेल्वे, तलाठी, वनरक्षक, पोलीस भरती, अग्निवीर , SSC GD, MPSC, UPSC परीक्षेसाठी विचारलेले / संभाव्य महत्त्वपूर्ण प्रश्न

प्रश्न) आद्य क्रांतिकारक म्हणून कोणाला ओळखले जाते ?

(सरळसेवा भरती, पोलीस भरती, MPSC गट क 2021)

1. वि.दा. सावरकर

2. राजा राममोहन रॉय

3. वासुदेव बळवंत फडके

4. श्यामजी कृष्ण वर्मा

उत्तर : वासुदेव बळवंत फडके

जन्म , शिक्षण आणि नोकरी :

• वासुदेव बळवंत फडके यांचा जन्म 4 नोव्हेंबर 1845 रोजी महाराष्ट्राच्या रायगड जिल्ह्यातील शिरढोण या गावी झाला.

• त्यांचे प्राथमिक शिक्षण शिरढोण येथे झाले.

• त्यांचे माध्यमिक शिक्षण कल्याण, मुंबई, पुणे या ठिकाणी झाले.

• कौटुंबिक आर्थिक परिस्थितीमुळे त्यंनी पुढील शिक्षण सोडले आणि नोकरीला सुरुवात केली.

वासुदेव बळवंत फडके हे कोणत्या खात्यात लिपिक होते ?

(MPSC combine 2018)

• वासुदेव बळवंत फडके हे सुरुवातीला रेल्वे खात्यात लिपिक होते.

• त्यानंतर त्यांनी लष्करी खात्यात लेखा विभागात कार्य केले.

• वेळेवर रजा मंजूर न झाल्यामुळे आजारी आईची भेट झाली नाही, त्यामुळे त्यांनी नोकरी सोडून दिली.

स्वातंत्र्यासाठी सशस्त्र लढा उभारला :

• पुढे पुण्यात क्रांतिवीर वासुदेव बळवंत फडके यांची भेट क्रांतिगुरू लहुजी वस्ताद साळवे यांच्यासोबत झाल्यानंतर स्वातंत्र्यासाठी सशस्त्र सेना उभी करण्याची इच्छा त्यांच्या मनात प्रबळ झाली.

• रामोशी, कोळी, मांग, मुसलमान यांच्या मदतीने त्यांनी आदिवासींची फौज संघटित केली.

• स्वातंत्र्यासाठी, ब्रिटिश सरकारी खजिना लुटून पैसा उभारावयाचा आणि नव्या टोळ्या उभारून सरकारला हैराण करून सोडायचे, असा क्रांतिवीर वासुदेव बळवंत फडके यांचा विचार होता.

• 20 फेब्रुवारी 1879 ला क्रांतिवीर वासुदेव बळवंत फडके आणि त्यांच्या फौजेने दरोडे टाकले.

• दौलतराव नाईक यांच्या मदतीने लोणी जवळ धामारी गावाजवळ पहिला दरोडा घातला त्यात 3000 रुपये मिळविले.

‘लढाऊ राष्ट्रवादाचे जनक’ कोणाला म्हणतात ? आणि का ?

• क्रांतीवीर वासुदेव बळवंत फडके यांनी ब्रिटिश सरकारविरुद्ध स्वातंत्र्यासाठी जो सशस्त्र लढा पुकारला, तो एकाकी होता.

• त्यांना पुरेसे अनुयायी लाभले नाहीत व शस्त्रसामग्रीही मिळाली नाही;

• तरीसुद्धा भारतात त्यांनी सशस्त्र लढ्याची मुहूर्तमेढ रोवली.

• ही सशस्त्र उठावाची चळवळ पुढे विसाव्या शतकाच्या पूर्वार्धात देशभर पसरली.

• म्हणून क्रांतीवीर वासुदेव बळवंत फडके यांना ‘लढाऊ राष्ट्रवादाचे जनक’ म्हणतात.

• त्यांना भारतीय सशस्त्र बंडाचे जनक ('Father of the Indian Armed Rebellion') म्हणूनही ओळखले जाते.

फितुरीमुळे क्रांतिवीर वासुदेव बळवंत फडके पकडले गेले :

• सरकारने त्यांना पकडण्यासाठी बक्षीस जाहीर केले आणि त्यांना पकडण्यासाठी मेजर डॅनियल ला मोहिमेवर धाडले.

• फितुरीमुळे ब्रिटिशांना क्रांतिवीर वासुदेव बळवंत फडके यांचा ठावठिकाणा मिळाला.

• 23 जुलै 1879 ला विजापूर जवळील देवर नावडगी या गावच्या बाहेर बौद्ध विहार मध्ये गाढ झोपेत असताना त्यांना अटक करण्यात आली.

• पुणे येथे त्यांच्यावर खटला चालविण्यात आला.

• ग. वा. जोशी (सार्वजनिक काका) यांनी त्यांचे वकीलपत्र घेतले.

• उच्च न्यायालयात त्यांच्या बचावाचे काम महादेव चिमाजी आपटे यांनी केले.

ब्रिटिशांनी वासुदेव बळवंत फडके यांना कोणत्या कारागृहात ठेवले होते ?

(MPSC STI 2013)

• क्रांतिवीर वासुदेव बळवंत फडके यांना जन्मठेपेची – काळ्या पाण्याची शिक्षा फर्मावली.

• 3 जानेवारी 1880 रोजी तेहरान बोटीने त्यांना यमन देशातील एडन या ठिकाणी पाठवण्यात आले.

• ब्रिटिशांनी वासुदेव बळवंत फडके यांना एडनच्या कारागृहात ठेवले होते.

मृत्यू :

• तुरुंगातील हाल, एडनची उष्ण हवा यांमुळे क्रांतिवीर वासुदेव बळवंत फडके यांची प्रकृती बिघडली.

• 17 फेब्रुवारी 1883 रोजी एडनच्या कारागृहात त्यांचे निधन झाले.

Important Affairs

17-02-2025

चालू घडामोडी 17, फेब्रुवारी 2025 | क्रांतिगुरू लहुजी वस्ताद साळवे | Krantiguru Lahuji Salve

क्रांतिगुरू लहुजी वस्ताद साळवे

Krantiguru Lahuji Salve

आद्यक्रांतीगुरु लहुजी वस्ताद साळवे यांना पुण्यतिथी दिनी मानवंदना 🙏💐💐

Subject : GS - महाराष्ट्राचा इतिहास, दिनविशेष, व्यक्ती

प्रश्न) क्रांतिगुरू लहुजी वस्ताद साळवे यांचा जन्म खालीलपैकी कोणत्या जिल्ह्यात झाला ?

1. मुंबई

2. पुणे

3. रत्नागिरी

4. नाशिक

उत्तर : पुणे

क्रांतिगुरू लहुजी वस्ताद साळवे यांबद्दल IMP वनलाईनर पॉईंट्स :

• क्रांतिगुरू लहुजी वस्ताद साळवे यांचा जन्म 14 नोव्हेंबर 1794 रोजी पुण्यातील पुरंदर किल्ल्याच्या पायथ्याशी असलेल्या पेठ या गावी झाला.

• लहुजी हे राघोजी साळवे आणि विठाबाई साळवे यांचे पुत्र होते.

• छत्रपती शिवाजी महाराजांच्या सैन्यात लहुजींचे पूर्वज काम करत; त्यांच्या कामगिरीमुळे छत्रपतींनी लहुजींच्या पूर्वजांना राऊत ही पदवी बहाल केली.

• पूर्वजांप्रमाने लहुजीही युद्धकलेत निपुण होते.

• दांड पट्टा चालवणे, तलवारबाजी, घोडेस्वारी, बंदूक चालवणे व निशाणेबाजी या सर्व युद्धकलेमध्ये क्रांतिगुरू लहुजी साळवे निपुण होते.

• देशाच्या स्वातंत्र्यासाठी क्रांतिकारकांची सेना त्यांनी निर्माण केली.

• त्यांच्या प्रशिक्षण केंद्रात सर्वच समाजाचे युवक तालीम घेत होते.

• लोकमान्य टिळक, वासुदेव बळवंत फडके, महात्मा फुले, गोपाळ गणेश आगरकर, चाफेकर बंधू यांसारखे अनेक स्वातंत्र्य सैनिक त्यांच्या तालमीत तयार झाले.

• राष्ट्रभक्तीचे ज्वलंत प्रतीक क्रांतीगुरू लहुजी साळवे यांनी तरुणांना संघटन कसे करावे, समाजकार्यात व राष्ट्रकार्यात स्वतःला वाहून कसे घ्यावे याची बोध दिले.

• त्यांच्या या शिकवणीतून अनेक क्रांतिकारकांनी तसेच समाजकारकांनी देशाच्या स्वातंत्र्यलढ्यात आपले मोलाचे योगदान दिले.

इंग्रज - मराठा शेवटचे युद्ध (Third Anglo-Maratha War) :

• इंग्रज-मराठा युद्धांमध्ये तिसरे इंग्रज-मराठा युद्ध हे शेवटचे युद्ध होते.

• हे युद्ध इ.स. 1817-18 मध्ये झाले होते.

• या युद्धात इंग्रजांनी मराठ्यांना हरवून जवळपास संपूर्ण भारतावर नियंत्रण मिळवले.

• 1817-18 रोजी इंग्रजांबरोबर खडकी येथील युद्धात वयाच्या 23 व्या वर्षी क्रांतिगुरू लहुजी वस्ताद साळवे यांनी वडिलांसोबत पराक्रम गाजवला.

• राघोजींनी मावळ्यांसोबत इंग्रज सैन्याशी कडवी झुंज दिली.

• खडकी पासून आजच्या वाकडेवाडी पर्यंत इंग्रज सैन्याशी बापलेक व मावळे शर्थीने लढले.

• याच युद्धात लहुजींचे वडील राघोजी धारातीर्थी पडले.

• " जगेल तर देशासाठी आणि मरेन तर देशासाठी " ही भीष्मप्रतिज्ञा क्रांतिगुरू लहुजी वस्ताद साळवे यांनी आपल्या वडिलांना श्रद्धांजली वाहताना घेतली.

आद्यक्रांतीगुरु :

• 1818 ते 1881 या प्रदीर्घ कालावधीत ब्रिटिशांविरुद्ध सशस्त्र क्रांती कारक /देशभक्त तयार करण्याचे अत्यंत मोलाचे कार्य त्यांनी केले.

• त्यामुळे क्रांतीवीर लहुजी वस्ताद साळवे यांना यांना आद्यक्रांतीगुरु या पदवीने सन्मानित केले जाते.

आद्यक्रांतीगुरु लहुजी वस्ताद साळवे यांची समाधी कोठे आहे ?

• 17 फेब्रुवारी 1881 रोजी पुण्याच्या संगमवाडी या ठिकाणी आद्यक्रांतीगुरु लहुजी वस्ताद साळवे यांची प्राणज्योत मावळली.

• आद्यक्रांतीगुरु लहुजी वस्ताद साळवे यांची समाधी संगमवाडी, पुणे येथे आहे.