चालू घडामोडी 21, फेब्रुवारी 2025 | जागतिक सामाजिक न्याय दिन

Important Affairs

19-02-2025

चालू घडामोडी 19, फेब्रुवारी 2025 | छत्रपती शिवाजी महाराज जयंती | Chhatrapati Shivaji Maharaj Jayanti

छत्रपती शिवाजी महाराज जयंती

Chhatrapati Shivaji Maharaj Jayanti

शूर, पराक्रमी, हुशार, दयाळू, पर्यावरण प्रेमी, जनतेचा राजा म्हणून सर्वांच्या मनात राज्य करणाऱ्या माझ्या राजास जयंती दिनी त्रिवार मानाचा मुजरा 🙏💐💐

Subject : GS - इतिहास- मराठ्यांचा इतिहास

सरळसेवा, रेल्वे, तलाठी, वनरक्षक, पोलीस भरती, अग्निवीर , SSC GD, MPSC, UPSC परीक्षेसाठी विचारलेले / संभाव्य महत्त्वपूर्ण प्रश्न

छत्रपती शिवाजी महाराजांचा जन्म कोणत्या किल्ल्यावर झाला ?

(सरळसेवा भरती, तलाठी भरती, जालना पोलीस, भंडारा पोलीस 2021, रत्नागिरी पोलीस 2021, ...)

• छत्रपती शिवाजी महाराजांचा जन्म 19 फेब्रुवारी 1630 रोजी शिवनेरी गडावर (पुणे जिल्हा) झाला.

छत्रपती शिवाजी महाराजांचे आजोळ ---- ठिकाणी आहे.

(सोलापूर ग्रामीण पोलीस चालक 2021)

• छत्रपती शिवाजी महाराजांचे आजोळ सिंदखेडराजा (बुलढाणा) येथे आहे.

• सिंदखेडराजा हे राजमाता जिजाऊ यांचे जन्मस्थान आणि माहेर आहे.

छत्रपती शिवाजी महाराजांनी स्वराज्याची शपथ कोणत्या मंदिरात घेतली ?

कोणत्या ठिकाणी रायरेश्वर मंदिर आहे, जिथे छत्रपती शिवाजी महाराजांनी हिंदवी स्वराज्य निर्माण करण्याची शपथ घेतली होती ?

(दिल्ली पोलीस 2020)

• शिवरायांनी वयाच्या 16 व्या वर्षी रायरेश्वराच्या मंदिरात 27 एप्रिल 1645 रोजी स्वराज्याची शपथ घेतली.

• रायरेश्वर मंदिर हे पुणे जिल्ह्यातील भोर तालुक्यात आहे.

• हिंदवी स्वराज्य स्थापनेचे उगमस्थान म्हणून रायरेश्वराला विशेष महत्त्व आहे.

छत्रपती शिवाजी महाराजांनी सर्वप्रथम कोणता किल्ला जिंकला ?

(सरळसेवा भरती, तलाठी भरती, चंद्रपूर पोलीस 2023, नवी मुंबई पोलीस SRPF 2021, ...)

• छत्रपती शिवाजी महाराजांनी सर्व प्रथम तोरणा किल्ला जिंकला.

• हा किल्ला पुणे जिल्ह्यात आहे.

• तोरणा किल्ल्याला प्रचंडगड असेही म्हणतात.

छत्रपती शिवाजी महाराजांचा रायगडावर राज्याभिषेक केव्हा झाला ?

(सरळसेवा भरती, नांदेड पोलीस 2023, नवी मुंबई पोलीस 2021, ....)

• स्वराजाची मुहूर्तमेढ रोवणारे छत्रपती शिवाजी महाराज यांचा रायगडावर 6 जून 1674 रोजी राज्याभिषेक सोहळा पार पडला.

• मुख्य पुरोहित गागाभट्ट यांनी महाराजांचा शिवछत्रपती म्हणून उच्चार करत महाराजांच्या डोक्यावर मोत्याची झालर ठेवली आणि स्वराज्याच्या धन्याचा मोठ्या दिमाखात राज्याभिषेक सोहळा पार पडला.

• स्वराज्याची नाणी छापण्यात आली यांमध्ये सोन्याचा हून तर तांब्याची शिवराई ही खास नाणी होती.

• तत्कालीन राजमुद्रेवर संस्कृत भाषेत

प्रतिपच्चंद्रलेखेव वर्धिष्णुर्विश्ववन्दिता॥

साहसुनो शिवस्यैषा मुद्रा भद्राय राजते॥

असे लिहिले आहे.

याचा अर्थ "शहाजींचा पुत्र शिवाजी याचे प्रतिपदेच्या चंद्रकोर प्रमाणे वाढत जाणारे हे राज्य लोकांच्या कल्याणासाठी आहे." असा होतो.

छत्रपती शिवाजी महाराजांच्या राज्याभिषेकासाठी कोणता इंग्रज वकील उपस्थित होता ?

(सरळसेवा भरती, ठाणे ग्रामीण पोलीस 2023,..... )

• छत्रपती शिवाजी महाराजांच्या राज्याभिषेक सोहळ्याला इंग्रज अधिकारी हेन्री ऑक्सिडेन हा इंग्रज वकील उपस्थित होता.

• त्यांनी संपूर्ण सोहळ्याची अतिशय विस्तृत व सखोल माहिती आपल्या डायरीत नमूद केली आहे.

• हा इतिहासाचा एक महत्त्वपूर्ण पुरावा मानला जातो.

• छत्रपती शिवाजी महाराजांच्या राज्याभिषेक सोहळ्याला इंग्रज अधिकारी हेन्री ऑक्सिडेन हा इंग्रज वकील उपस्थित होता.
• त्यांनी संपूर्ण सोहळ्याची अतिशय विस्तृत व सखोल माहिती आपल्या डायरीत नमूद केली आहे.
• हा इतिहासाचा एक महत्त्वपूर्ण पुरावा मानला जातो.

छत्रपती शिवाजी महाराजांच्या अष्टप्रधान मंडळापैकी अर्थमंत्री कोण होते ?

(हरियाणा सचिव 2021, सरळसेवा भरती, भंडारा पोलीस 2023,..... )

छत्रपती शिवाजी महाराजांच्या अष्टप्रधान मंडळात अर्थमंत्री (वित्त मंत्री) यांस अमात्य म्हणतात.

छत्रपती शिवाजी महाराजांच्या मंत्रिमंडळात पंतप्रधानांना काय म्हणतात ?

( सरळसेवा भरती, भंडारा पोलीस 2023,..... )

छत्रपती शिवाजी महाराजांच्या अष्टप्रधान मंडळात पंतप्रधानांना पेशवा म्हणतात.

Important Affairs

19-02-2025

चालू घडामोडी 19, फेब्रुवारी 2025 | NCST 22वा स्थापना दिन | National Commission for Scheduled Tribes Foundation Day

NCST 22वा स्थापना दिन

National Commission for Scheduled Tribes Foundation Day

Subject : GS - राज्यशास्त्र , घटनात्मक संस्था, घटनादुरुस्ती

प्रश्न) राष्ट्रीय अनुसूचित जमाती आयोगाचा 22 वा स्थापना दिन कधी साजरा करण्यात आला ?

1. 22 फेब्रुवारी

2. 19 फेब्रुवारी

3. 12 फेब्रुवारी

4. 8 फेब्रुवारी

उत्तर : 19 फेब्रुवारी

अनुसूचित जमाती म्हणजे नेमकं काय ?

• 'अनुसूचित जमाती' हा शब्द प्रथम भारतीय संविधानात आला.

• राष्ट्रीय अनुसूचित जमाती म्हणजे भारतातील असा आदिवासी समुदाय, ज्यांना संविधानाने मान्यता दिली आहे.

• अनुच्छेद 366(25) मध्ये अनुसूचित जमातींची व्याख्या "अशा जमाती किंवा आदिवासी समुदाय किंवा आदिवासी समुदायांचे भाग किंवा गट ज्यांना या संविधानाच्या उद्देशाने अनुसूचित जमाती म्हणून कलम 342 अंतर्गत अनुसूचित जमाती मानले जाते" अशी केली आहे.

राष्ट्रीय अनुसूचित जमाती आयोगाची स्थापना केव्हा करण्यात आली ?

• राष्ट्रीय अनुसूचित जमाती आयोग 2004 मध्ये अस्तित्वात आला.

• पूर्वी अनुसूचित जाती आणि जमातींसाठीच्या राष्ट्रीय आयोग अशी एकच संस्था होती.

• 89 व्या घटनादुरुस्ती कायदा, 2003 नुसार खालीलप्रमाणे दोन स्वतंत्र आयोगांनी स्थापना करण्यात आली.

राष्ट्रीय अनुसूचित जाती आयोग (NCSC), आणि
राष्ट्रीय अनुसूचित जमाती आयोग (NCST)

राष्ट्रीय अनुसूचित जमाती आयोगा मध्ये किती सदस्य असतात ? त्यांची नियुक्ती कोण करतं ?

• राष्ट्रीय अनुसूचित जमाती आयोगा मध्ये 5 सदस्य असतात.

• यामध्ये एक अध्यक्ष, एक उपाध्यक्ष आणि 3 इतर सदस्य असतात.

• यांची नियुक्ती राष्ट्रपती करतात.

राष्ट्रीय अनुसूचित जमाती आयोगाचे मुख्यालय कोठे आहे ?

नवी दिल्ली येथे राष्ट्रीय अनुसूचित जमाती आयोगाचे मुख्यालय आहे.

राष्ट्रीय अनुसूचित जमाती आयोगाची कार्ये कोणती ?

• या संविधानाअंतर्गत किंवा सध्या लागू असलेल्या इतर कोणत्याही कायद्याअंतर्गत किंवा सरकारच्या कोणत्याही आदेशानुसार अनुसूचित जमातींसाठी प्रदान केलेल्या सुरक्षा उपायांशी संबंधित सर्व बाबींची चौकशी आणि देखरेख करणे आणि अशा सुरक्षा उपायांच्या कार्याचे मूल्यांकन करणे;

• अनुसूचित जमातींच्या हक्कांपासून वंचित राहण्याच्या आणि त्यांच्या सुरक्षेच्या उपाययोजनांबद्दलच्या विशिष्ट तक्रारींची चौकशी करणे;

• अनुसूचित जमातींच्या सामाजिक-आर्थिक विकासाच्या नियोजन प्रक्रियेत सहभागी होणे आणि सल्ला देणे आणि संघराज्य आणि कोणत्याही राज्यात त्यांच्या विकासाच्या प्रगतीचे मूल्यांकन करणे;

• दरवर्षी आणि आयोगाला योग्य वाटेल अशा इतर वेळी, त्या सुरक्षा उपायांच्या कार्यप्रणालीचे अहवाल राष्ट्रपतींना सादर करणे;

• अनुसूचित जमातींच्या संरक्षण, कल्याण आणि सामाजिक-आर्थिक विकासासाठी त्या सुरक्षा उपायांच्या आणि इतर उपाययोजनांच्या प्रभावी अंमलबजावणीसाठी संघ किंवा कोणत्याही राज्याने कोणत्या उपाययोजना कराव्यात याबद्दल अशा अहवालांमध्ये शिफारस करणे;

• अनुसूचित जमातींचे संरक्षण, कल्याण, विकास आणि प्रगती या संदर्भात राष्ट्रपतींनी निर्देश दिल्याप्रमाणे इतर कार्ये पार पाडणे.

राष्ट्रीय अनुसूचित जमाती आयोग वार्षिक अहवाल कोणाकडे सादर करतात ?

• राष्ट्रीय अनुसूचित जमाती आयोग राष्ट्रपतींकडे वार्षिक अहवाल (Annual Report) सादर करतात.

• त्यानंतर हा अहवाल राष्ट्रपती संसदेसमोर ठेवतात.

• राष्ट्रपती राज्य सरकारशी संबंधित राष्ट्रीय अनुसूचित जमाती आयोगाचा अहवाल संबंधित राज्यपालांना देखील पाठवतात.

• राज्यपाल ते राज्य विधिमंडळासमोर सादर करतात.