डिंगा-डिंगा आजार काय आहे ? 

What is Dinga-Dinga Disease ?

Subject : GS - विज्ञान आणि तंत्रज्ञान - रोग आणि आजार

सरळसेवा, पोलीस भरती, अग्निवीर , SSC GD, MPSC, UPSC परीक्षेसाठी विचारलेले / संभाव्य महत्त्वपूर्ण प्रश्न

प्रश्न) अलीकडे खालील पैकी कोणत्या देशात डिंगा-डिंगा विषाणू पसरला आहे ? 

1. काँगो 

2. ब्राझील 

3. चीन

4. युगांडा 

उत्तर : युगांडा (Uganda)

डिंगा डिंगा आजाराबद्दल परीक्षेसाठी IMP वनलाईनर पॉईंट्स :

• अलीकडे आफ्रिकन देश युगांडामध्ये डिंगा डिंगा विषाणूचा प्रसार झाला आहे.

• युंगाडामधील (Uganda) जवळपास 300 जणांना या रहस्यमयी आजाराची लागण झाली आहे.

• यामध्ये बहुतांश महिला व मुली आहेत.

• युगांडातील बुंदीबाग्यो जिल्ह्यात त्याचा सर्वात मोठा परिणाम दिसून आला आहे.

• या आजार होण्यामागे नेमकं काय कारण आहे, याबाबत डॉक्टरांना अद्याप कोणतीही माहिती मिळालेली नाही. 

या रोगाचे नाव डिंगा-डिंगा कसे पडले ?

• या आजारात माणसं चालता-चालता अचानक नाचू लागतात. त्यांचं शरीर त्यांच्या नियंत्रणात राहत नाही.

• युगांडामध्ये पसरलेल्या या आजाराला अद्याप शास्त्रीय नाव दिलेले नाही. 

• तेथील लोक या आजाराला स्थानिक भाषेत ‘डिंगा-डिंगा’ असे म्हणतात. 

• डिंगा-डिंगा याचा अर्थ 'नृत्यासारखे जोरदार थरथरणे'

डिंगा डिंगा आजाराची लक्षणं कोणती ? 

ताप येणे, अशक्तपणा जाणवणे किंवा अर्धांगवायु झाल्याप्रमाणे शरिराची अवस्था होणे, ही या आजारीची लक्षण असल्याचे बोलले जाते. 

या आजाराने ग्रस्त असलेल्या लोकांना चालणे जवळजवळ अशक्य होते.

डिंगा डिंगा आजारावर उपचार काय ? 

• डिंगा डिंगा आजारावर सध्या कोणतेही विशिष्ट औषध किंवा उपचार नाही, की त्याला प्रतिबंध करणारी लसही नाही. 

• रिपोर्ट्सनुसार, सध्या व्हायरसच्या उपचारांसाठी आरोग्य पथकांद्वारे केवळ अँटीबायोटिक्सचा वापर केला जात आहे. या औषधांच्या मदतीने, लोक एका आठवड्यात बरे होतांना दिसत आहेत.

राष्ट्रीय गणित दिवस

National Mathematics Day

Subject : GS - दिनविशेष, व्यक्ती

सरळसेवा, पोलीस भरती, अग्निवीर , SSC GD, MPSC, UPSC परीक्षेसाठी विचारलेले / संभाव्य महत्त्वपूर्ण प्रश्न

प्रश्न) दरवर्षी राष्ट्रीय गणित दिवस खालील पैकी कोणाच्या सन्मानार्थ साजरी करतात ?

1. श्रीनिवास रामानुजन सर

2. चंद्रशेखर वेंकट रमण सर

3. प्रशांत चंद्र महालनोबिस सर

4. डॉ. ए. पी. जे. अब्दुल कलाम सर 

उत्तर : श्रीनिवास रामानुजन सर

• श्रीनिवास रामानुजन सर : 22 डिसेंबर - राष्ट्रीय गणित दिवस 

• चंद्रशेखर वेंकट रमण सर : 28 फेब्रुवारी - राष्ट्रीय विज्ञान दिन 

• प्रशांत चंद्र महालनोबिस सर : 29 जून - राष्ट्रीय सांख्यिकी दिवस 

• डॉ. ए. पी. जे. अब्दुल कलाम : 15 ऑक्टोबर - जागतिक विद्यार्थी दिन, महाराष्ट्रात ‘वाचन प्रेरणा दिन’ 

श्रीनिवास रामानुजन यांबद्दल परीक्षेसाठी IMP वनलाईनर पॉईंट्स :

• श्रीनिवास रामानुजन हे एक महान भारतीय गणितज्ञ होते.

• पूर्ण नाव : श्रीनिवास रामानुजन अय्यंगार 

• जन्म : 22 डिसेंबर 1887 रोजी इरोड, तामिळनाडू येथे त्यांचा जन्म झाला. 

• रामानुजन हे ब्रिटनच्या रॉयल सोसायटीच्या सर्वात तरुण सदस्यांपैकी एक होते.

• केंब्रिज विद्यापीठाच्या ट्रिनिटी कॉलेजचे फेलो म्हणून निवडलेले पहिले भारतीय होते.

• त्यांनी गणितीय विश्लेषण, संख्या सिद्धांत, अनंत मालिका आणि सतत अपूर्णांक यामध्ये योगदान दिले.

• रामानुजन यांनी सुमारे 3,900 गणिती निकाल आणि समीकरणे संकलित केले. 

• त्यांच्या सर्वात मौल्यवान शोधांपैकी एक म्हणजे त्यांची π (pi) साठी अनंत मालिका.

• मृत्यू : 26 एप्रिल 1920 कुंभकोणम, तामिळनाडू, येथे वयाच्या अवघ्या 32 व्या वर्षी क्षयरोगामुळे त्यांचे निधन झाले.

रामानुजन संख्या काय आहे ?

• 1729 ही संख्या, रामानुजन संख्या म्हणून ओळखली जाते.

• 1729 ही दोन वेगवेगळ्या घनांच्या बेरजेने येणारी सगळ्यात लहान संख्या आहे.

राष्ट्रीय गणित दिवस केव्हा साजरी करतात ?

श्रीनिवास रामानुजन यांच्या कार्याचा गौरव म्हणून त्यांचा जन्म दिवस, 22 डिसेंबर हा राष्ट्रीय गणित दिवस म्हणून साजरा केला जातो.

महाराष्ट्र विधानपरिषदेचे सभापती कोण ? 

Who is the Chairman of Maharashtra Legislative Council?

Subject : GS - राज्यशास्त्र - विधानपरिषद

सरळसेवा, पोलीस भरती, अग्निवीर , SSC GD, MPSC, UPSC परीक्षेसाठी विचारलेले / संभाव्य महत्त्वपूर्ण प्रश्न

प्रश्न) नुकतीच महाराष्ट्राच्या विधान परिषदेचे सभापतीपदी खालील पैकी कोणाची निवड झाली ? 

1. श्री. देवेंद्र फडणवीस

2. श्री. एकनाथ शिंदे

3. श्री. राहुल नार्वेकर

4. श्री. राम शिंदे

उत्तर : श्री. राम शिंदे

बातमी काय आहे ? 

महाराष्ट्राच्या विधान परिषद सभापतीपदी भाजपाच्या श्री. राम शिंदे यांची बिनविरोध निवड झाली.

राज्यातील विधानपरिषद नष्ट करणे किंवा ती निर्माण करण्याचा अधिकार कोणाला आहे ?

• राज्यातील विधानपरिषद नष्ट करणे किंवा ती निर्माण करण्याचा अधिकार संसदेला आहे.

• राज्यघटनेतील कलम 169 मध्ये विधान परिषद नष्ट करणे किंवा ती निर्माण करण्याच्या आवश्यक तरतूदी देण्यात आलेल्या आहे.

राज्यातील विधानपरिषद नष्ट करणे किंवा ती निर्माण कशी केली जाते ?

राज्यातील विधानसभा विशेष बहुमताने ठराव पास करून संसदेकडे पाठवल्यास संसद साध्या बहुमताने विधानपरिषद निर्माण करू शकते किंवा नष्ट करू शकते.

विधानसभेचे विशेष बहुमत म्हणजे नेमकं काय ? 

• संबंधित राज्याच्या विधानसभेने एकूण सदस्य संख्येच्या बहुमताने 

• आणि हजर व मतदानात भाग घेणाऱ्या सदस्यांच्या 2/3 बहुमताने पारित करणे गरजेचे असते.

भारतात कोणकोणत्या राज्यांत विधानपरिषद आहे ? 

• भारतात केवळ 6 राज्यांमध्ये विधान परिषद अस्तित्वात आहे. 

• महाराष्ट्र, कर्नाटक, आंध्र प्रदेश, तेलंगण, उत्तर प्रदेश आणि बिहार या राज्यांत विधानपरिषद आहे.

विधानपरिषदेची सदस्य संख्या किती असावी ?

• विधान परिषद असलेल्या राज्यातील विधान परिषदेत कमीत कमी 40 

• व जास्तीत जास्त त्या राज्यातील विधानसभा सदस्य संख्येच्या 1/3 इतके सभासद असू शकतात.

विधानपरिषदेत सदस्य होण्यासाठी व्यक्तिचे वय किती असावे लागते ? 

विधानपरिषदेत सदस्य होण्यासाठी त्या व्यक्तिचे वय 30 वर्षे पूर्ण असावे लागते. 

विधान परिषदेत सदस्य कोणाकडून निवडले जातात ? 

• विधान परिषदेची 5/6 सदस्य अप्रत्यक्षपणे निवडून दिले जातात. 

• तर 1/6 सदस्य राज्यपालांकडून नामनिर्देशित (Nominated) केले जातात.

• हे 1/6 सदस्य वाडःमय, शास्त्र, कला, सहकारी चळवळ आणि समाजसेवा यामध्ये विशेष ज्ञान किंवा व्यावहारिक अनुभव असलेल्या व्यक्तींनाच राज्यपालांकडून विधानपरिषदेवर नामनिर्देशित केले जाते.

विधान परिषदेच्या सदस्यांचा कार्यकाळ किती वर्षाचा असतो ? 

• राज्यसभेप्रमाणे विधान परिषदेलाही वरिष्ठ सभागृह असे म्हणतात.

• विधान परिषदेच्या सदस्यांचा कार्यकाळ 6 वर्षांचा असतो.

• विधान परिषद ही स्थायी सभागृह आहे म्हणजे ती विसर्जित केली जात नाही.

• मात्र विधान परिषदेतील 1/3 सदस्य दर दोन वर्षांनी निवृत्त होतात.

विधान परिषदेचे सभापती व उपसभापती कोण निवडून देतात ? 

• राज्यघटनेच्या कलम 182 अन्वये विधानपरिषद आपल्या सदस्यांमधून दोन सदस्यांना अनुक्रमे सभापती व उपसभापती म्हणून निवडून देते.

• सभापती किंवा उपसभापती बनण्यासाठी घटनेत ते विधान परिषदेचे सदस्य असावे एवढीच पात्रता सांगण्यात आली आहे.

विधान परिषदेच्या सभापतींची प्राथमिक जबाबदारी कोणती ? 

• सभापती विधान परिषदेच्या बैठकांचे अध्यक्ष स्थान भूषवतात.

• विधान परिषदेच्या कामकाजाचे नियमन करून तिथे सुव्यवस्था व सभ्यता राखणे ही सभापतींची प्राथमिक जबाबदारी आहे.

ISA मध्ये सामील होणारा नवीन देश कोणता ? 

Which is the new country joining ISA?

Subject : GS - जागतिक संघटना

सरळसेवा, पोलीस भरती, अग्निवीर , SSC GD, MPSC, UPSC परीक्षेसाठी विचारलेले / संभाव्य महत्त्वपूर्ण प्रश्न

प्रश्न) डिसेंबर 2024 मध्ये नुकताच खालीलपैकी कोणता देश आंतरराष्ट्रीय सौरआघाडीमध्ये पूर्ण सदस्य देश म्हणून सामिल झाला ? 

1. अमेरिका

2. बांग्लादेश

3. मोल्दोवा

4. श्रीलंका

उत्तर : मोल्दोवा

बातमी काय आहे ?

परराष्ट्र मंत्रालयाचे प्रवक्ते रणधीर जयस्वाल यांनी सांगितले की, मोल्दोव्हा आंतरराष्ट्रीय सौर आघाडीत (International Solar Alliance) सामील झाला आहे.

आंतरराष्ट्रीय सौर आघाडी (ISA- इंटरनॅशनल सोलर अलायन्स) बद्दल परीक्षेसाठी महत्त्वाची माहिती : 

आंतरराष्ट्रीय सौर संगठन स्थापना केव्हा करण्यात आली ?

• सौरऊर्जा सोल्यूशन्सच्या उपयोजनाद्वारे हवामान बदलाविरूद्ध प्रयत्नांना एकत्रित करण्यासाठी भारत आणि फ्रान्सने संयुक्त प्रयत्न म्हणून इंटरनॅशनल सोलर अलायन्सची कल्पना मांडली होती.  

• आंतरराष्ट्रीय सौर आघाडीची स्थापना 2015 मध्ये पॅरिस येथे झालेल्या संयुक्त राष्ट्रांच्या फ्रेमवर्क कन्व्हेन्शन वरील पक्षांच्या 21 व्या परिषदेदरम्यान करण्यात आली.

आंतरराष्ट्रीय सौर संगठनाचे मुख्यालय कोठे आहे ?

 इंटरनॅशनल सोलर अलायन्सचे मुख्यालय भारतातील गुरुग्राम (हरियाणा) येथे आहे.

आंतरराष्ट्रीय सौर संगठनाचा उद्देश काय आहे ?

• जीवाश्म इंधनावरील अवलंबित्व कमी करण्यासाठी सौरऊर्जेच्या वापरास प्रोत्साहन देणे हा या आघाडीचा उद्देश आहे.

• ऊर्जा सुरक्षा सुनिश्चित करण्यासाठी आणि त्याच्या सदस्य देशांमध्ये ऊर्जा संक्रमणास प्रोत्साहन देण्यासाठी इंटरनॅशनल सोलर अलायन्स सौर ऊर्जा तंत्रज्ञानाचा प्रचार करते.

ISA ची मिशन टुवर्ड्स 1000 स्ट्रॅटेजी काय आहे ? 

• 2030 पर्यंत सौर ऊर्जा गुंतवणुकीसाठी 1,000 अब्ज अमेरिकन डॉलर जमा करणे.

• जगातील 1,000 दशलक्ष लोकांना ऊर्जा उपलब्ध करून देणे.

• 1,000 GW सौर ऊर्जा क्षमता स्थापित करणे.

मोल्दोव्हा देशाबद्दल परीक्षेसाठी IMP वनलाईनर पॉईंट्स : 

• मोल्दोव्हा (Moldova) हा युरोप खंडातील एक लोकशाही प्रजासत्ताक देश आहे.

• मोल्दोव्हा रोमानिया आणि युक्रेन या देशांच्या सीमेवर आहे.

• राजधानी : किशिनौ (Chişinău) ही मोल्दोव्हाची राजधानी आहे.

SLINEX नौदल सराव

SLINEX Naval Exercise

Subject : GS - युद्ध अभ्यास

सरळसेवा, पोलीस भरती, अग्निवीर , SSC GD, MPSC, UPSC परीक्षेसाठी विचारलेले / संभाव्य महत्त्वपूर्ण प्रश्न

प्रश्न) SLINEX नौदल सराव खालील पैकी कोणत्या देशांमधील संयुक्त नौदल सराव आहे ?

1) भारत आणि अमेरिका 

2) भारत-इंडोनेशिया

3) भारत आणि सिंगापूर

4) भारत आणि श्रीलंका

उत्तर : भारत आणि श्रीलंका

SLINEX नौदल सरावा बद्दल परीक्षेसाठी IMP वनलाईनर पॉईंट्स : 

• भारत आणि श्रीलंका यांच्यामधील द्विपक्षीय नौदल सराव उपक्रमा अंतर्गत SLINEX हा नौदल सराव नुकताच पार पडला.

• 17 ते 20 डिसेंबर 2024 दरम्यान हा सराव पार पडला.

SLINEX नौदल सरावाचे आयोजन कोठे करण्यात आले होते ? 

• या सरावाचे आयोजन आंध्र प्रदेशातील विशाखापट्टणम येथे करण्यात आले होते.

• 17 ते 18 डिसेंबर दरम्यान बंदर टप्पा आणि 19 ते 20 डिसेंबर या कालावधीत सागरी टप्पा अशा दोन टप्प्यांत हा सराव झाला.

• 19 डिसेंबरपासून सुरू होणाऱ्या सागरी टप्प्यात विशेष सैन्याच्या ऑपरेशन्स, तोफा गोळीबार, दळणवळण सराव, खलाशी सराव, नेव्हिगेशन डेव्हलपमेंट आणि हेलिकॉप्टर ऑपरेशन्स यासह संयुक्त सरावांचा समावेश असेल.

SLINEX नौदल सरावात सहभागी युनिट्स : 

भारताकडून : भारतीय नौदलाचे जहाज INS सुमित्रा, पूर्वेकडील नौदलाचे एक नौदल ऑफशोर पेट्रोल व्हेसेल, विशेष दलासह असेल.

श्रीलंकेकडून : SLNS Sayura, एक ऑफशोअर गस्ती जहाज, ज्यामध्ये विशेष सैन्य असेल

SLINEX नौदल सरावाचे उद्दीष्ट काय होते ?

• 2024 आवृत्तीचे उद्दिष्ट भारत आणि श्रीलंका यांच्यातील मजबूत सागरी संबंधांना अधिक बळकट करणे.

• सुरक्षित आणि नियमांवर आधारित सागरी वातावरणाला प्रोत्साहन देणे आहे.

SLINEX नौदल सरावाची सुरुवात केव्हा झाली ?

• भारत आणि श्रीलंका यांच्यातील सागरी सहकार्यांसाठी 2005 मध्ये SLINEX नौदल सरावाची सुरुवात करण्यात आली.

• या सरावामुळे भारत आणि श्रीलंका यांच्यातील सागरी सहकार्य गेल्या काही वर्षांत अधिक मजबूत झाले आहे.

साहित्य अकादमी पुरस्कार 2024

Sahitya Akademi Award 2024

Subject : GS- पुरस्कार, लेखक -पुस्तक 

सरळसेवा, पोलीस भरती, अग्निवीर , SSC GD, MPSC, UPSC परीक्षेसाठी विचारलेले / संभाव्य महत्त्वपूर्ण प्रश्न

प्रश्न) 2024 चा साहित्य अकादमी पुरस्कार खालील पैकी कोणाला दिला गेला ? 

1. धनंजय गुडसूरकर 

2. डॉ. सुधीर रसाळ

3. श्रीकांत उम्रीकर

4. डॅा. शरण कुमार लिंबाळे

उत्तर : डॉ. सुधीर रसाळ

बातमी काय आहे ?

• ज्येष्ठ साहित्यिक सुधीर रसाळ, हिंदी कवी गगन गिल, इंग्रजी लेखक इस्टीरीन किरे यांच्यासह २१ जणांना साहित्य अकादमी पुरस्कार जाहीर झाले.

• ज्येष्ठ समीक्षक डॉ. सुधीर रसाळ यांच्या ‘विंदांचे गद्यारूप’ या समीक्षा ग्रंथाला साहित्य अकादमीचा पुरस्कार जाहीर झाला. 

साहित्य अकादमी पुरस्कार किती भाषांमध्ये देण्यात येतो ? 

• 1955 पासून दरवर्षी साहित्य अकादमी पुरस्कार भारतीय भाषांमधील सर्वोत्कृष्ट कलाकृतींसाठी दिला जातो.

• साहित्य अकादमी पुरस्कार 24 भाषांमधील साहित्यांना दिला जातो.

• भारताच्या राज्यघटनेत समाविष्ट केलेल्या 22 भाषांबरोबर इंग्रजी आणि राजस्थानी या भाषांमध्ये देखील साहित्य अकादमी पुरस्कार दिला जातो.

• पुरस्काराचे स्वरूप : ताम्रपत्र, शाल आणि एक लाख रुपये असे या पुरस्काराचे स्वरूप आहे.

• ज्ञानपीठ पुरस्कारानंतर साहित्य अकादमी पुरस्कार हा देशातील दुसरा सर्वोच्च साहित्य पुरस्कार आहे.

साहित्य अकादमी बद्दल महत्त्वाची माहिती : 

• 12 मार्च 1954 रोजी भारत सरकारने साहित्य अकादमीचे औपचारिक उद्घाटन केले.

• साहित्य अकादमी जरी सरकारने स्थापन केली असली तरी अकादमी स्वायत्त संस्था (Autonomous Organisation) म्हणून काम करते.

• सोसायटी नोंदणी कायदा, 1860 अंतर्गत साहित्य अकादमीची सोसायटी म्हणून नोंदणी केली आहे.

साहित्य अकादमी पुरस्कार हे दोन प्रकारे दिले जातात :

1. साहित्य अकादमी पुरस्कार

2. साहित्य अकादमी युवा पुरस्कार : हा पुरस्कार 35 वर्षे आणि त्यापेक्षा कमी वयाच्या लेखकांना दिला जातो.

उदाहरणार्थ : 2024 चा युवा साहित्याचा पुरस्कार देविदास सौदागर यांच्या " उसवण " या कादंबरीला मिळाला.

राष्ट्रसंत गाडगे महाराज

Rashtrasant Gadge Maharaj

" देव दगडात नाही माणसात आहे " हा विचार समाजात रुजवणाऱ्या राष्ट्रसंत गाडगेबाबा यांना पुण्यतिथीनिमित्त विनम्र अभिवादन 🙏💐💐

Subject : GS - महाराष्ट्रातील समाजसुधारक

सरळसेवा, पोलीस भरती, अग्निवीर , SSC GD, MPSC, UPSC परीक्षेसाठी विचारलेले / संभाव्य महत्त्वपूर्ण प्रश्न

प्रश्न) संत गाडगे महाराजांनी काही वाईट सामाजिक रूढींच्या विरोधात प्रचार करण्यासाठी _____ हे जनसंवादाचे पारंपारिक माध्यम वापरले. 

(MPSC 2017) 

1. आख्यान

2. आरती

3. कथा

4. कीर्तन

उत्तर : कीर्तन

संत गाडगे महाराजांचा जन्म कोठे झाला ?

गाडगे महाराजांचा जन्म 23 फेब्रुवारी 1876 मध्ये अमरावती जिल्ह्यातील शेणगाव येथे झाला.

संत गाडगे महाराजांचे पूर्ण नाव काय ? 

• त्यांचे पूर्ण नाव डेबूजी झिंगराजी जानोरकर होते.

• अंगावर फाटकी गोधडी आणि हातात गाडगे असल्यामुळे लोकांमध्ये ते ‘ गोधडे महाराज ’ किंवा ‘ गाडगे महाराज ’ म्हणूनच प्रसिद्ध आहेत.

• ते ज्या गावात जात तो गाव झाडून स्वच्छ करीत. 

• सार्वजनिक स्वच्छता, अंधश्रद्धा निर्मूलन ही तत्त्वे समाजात रुजविण्यासाठी त्यांनी स्वतः सातत्याने प्रयत्‍न केले.

समाजसुधारणेसाठी कीर्तनाचे माध्यम : 

• समाजसुधारणेसाठी व लोकशिक्षणासाठी त्यांनी कीर्तनाचे माध्यम प्रभावीपणे वापरले.

• ‘ चोरी करू नये, कर्ज काढून चैन करू नये, दारू पिऊ नये, देवापुढे पशूंचा बळी देऊ नये ’, अशा प्रकारचा उपदेश ते आपल्या कीर्तनांतून मार्मिक उदाहरणे देऊन करीत.

• त्यांनी मानवतेची सेवा आणि सहानुभूती यासारख्या मूल्यांवर जोर दिला.

• आपल्या कीर्तनांदरम्यान त्यांनी लोकांना अंधश्रद्धा आणि रूढींविरुद्ध प्रबोधन केले.

• महाराष्ट्रात सर्वत्र तसेच गुजरात, कर्नाटक व आंध्र प्रदेशाच्या काही भागांत त्यांनी गावोगाव कीर्तने करून लोकजागृती केली. 

• गाडगेबाबा यांनी त्यांच्या काळात समाजप्रबोधनाबरोबरच राज्यातील प्रमुख शहरांत व तीर्थक्षेत्री धर्मशाळा, आश्रमशाळा, नद्यांना घाट, पाणपोया, गोरक्षण, अंध-अपंगांसाठी सदावर्त, मुलांसाठी शाळा-कॉलेज व वसतिगृहे बांधून सर्वसामान्य जनतेची राहण्याची सोय केली. 

• 14 नोव्हेंबर 1956 रोजी संत गाडगे बाबांचे पंढरपूर येथे झालेले किर्तन हेच त्यांचे अखेरचे किर्तन ठरले. 

• 20 डिसेंबर 1956 रोजी पेढी नदीच्या काठावर, वलगाव (अमरावती) येथे त्यांचे निधन झाले.

• गाडगेनगर, अमरावती येथे त्यांचे स्मारक आहे.

• गाडगेबाबा यांच्या नावाने महाराष्ट्र शासनाने 2000-01 पासून संत गाडगेबाबा ग्राम स्वच्छता अभियान राबविण्यास सुरुवात केली. 

कालेश्वरम उपसा सिंचन प्रकल्प

Kaleshwaram Lift Irrigation Project

Subject : GS - भूगोल- नदी, धरण

सरळसेवा, पोलीस भरती, अग्निवीर , SSC GD, MPSC, UPSC परीक्षेसाठी विचारलेले / संभाव्य महत्त्वपूर्ण प्रश्न

प्रश्न) जगातील सर्वात मोठ्या उपसा सिंचन प्रकल्पाचे नाव खालीलपैकी कोणते ?

1. भाक्रा नांगल प्रकल्प

2. कालेश्वरम प्रकल्प 

3. हिराकुड प्रकल्प

4. नागार्जुन सागर प्रकल्प

उत्तर : कालेश्वरम प्रकल्प 

बातमी काय आहे ?

नॅशनल डॅम सेफ्टी अथॉरिटी (NDSA) कालेश्वरम उपसा सिंचन योजनेवर लवकरच अंतिम अहवाल सादर करण्याची शक्यता आहे.

कालेश्वरम उपसा सिंचन प्रकल्पाबाबत परीक्षेसाठी IMP वनलाईनर पॉईंट्स : 

• हा जगातील सर्वात मोठा उपसा सिंचन प्रकल्प आहे.

• या प्रकल्पाची किंमत अंदाजे 80,000 कोटी रुपये आहे. 

• हा प्रकल्प 21 जून 2019 रोजी सुरू करण्यात आला. 

कालेश्वरम उपसा सिंचन प्रकल्प कोणत्या नदीवर बांधण्यात आला आहे ?

हा प्रकल्प गोदावरी नदीवरील हा बहुउद्देशीय सिंचन प्रकल्प आहे.

कालेश्वरम उपसा सिंचन प्रकल्प कोणत्या राज्यात आहे ?

कालेश्वरम उपसा सिंचन प्रकल्प तेलंगणा राज्यात आहे. 

कालेश्वरम उपसा सिंचन प्रकल्प इतका महत्त्वाचा का आहे ? 

• तेलंगण राज्याला सतत दुष्काळ आणि शेतकरी आत्महत्येच्या प्रश्नाला सामोरे जावे लागत आहे. 

• त्यामुळे तत्कालीन मुख्यमंत्री के. चंद्रशेखर राव यांनी सिंचन योजनांना प्राधान्य दिले आहे. 

• गोदावरी तेलंगणमधील प्रमुख नदी आहे. ती समुद्रसपाटीपासून १00 मीटर उंचीवरून वाहते, तर तेलंगणा समुद्रसपाटीपासून 300 ते 650 मीटर उंचीवर आहे.

• त्यामुळे तेलंगणात गोदावरीसह इतर अनेक नद्या असूनही त्यांच्या पाण्याचा लाभ मिळत नव्हता.

• तेलंगणात वाहणाऱ्या गोदावरी आणि इतर नद्यांचे पाणी उचलून राज्याला सिंचन आणि पिण्याच्या पाण्याची सुविधा उपलब्ध करून देणे हा या प्रकल्पाच्या उभारणीचा मुख्य उद्देश आहे. 

• या प्रकल्पातून तेलंगणातील 13 जिल्ह्यांतील 18 लाख एकर जमिनीला सिंचनासाठी पाणी देण्याची योजना आहे.

• या प्रकल्पाचा फायदा तेलंगणा, महाराष्ट्र आणि आंध्र प्रदेश या राज्यांना होणार आहे.

• कालेश्वरम प्रकल्पाचा गडचिरोली-चंद्रपूर जिल्ह्यांनाही सिंचन सुविधा मिळणार आहेत.