स्कर्वी आजार कसा होतो ?

What is Scurvy ?

बातमी काय आहे ?

• 15 व्या शतकातील एकेकाळचा सामान्य आजार, स्कर्व्ही, 21 व्या शतकात अनपेक्षित पुनरागमन करत आहे.

• अलीकडील ऑस्ट्रेलिया आणि कॅनडातील प्रकरणामुळे स्कर्वी अनपेक्षित पुनरागमन करत असल्याचे अहवालात नमूद करण्यात आले.

Subject : GS - विज्ञान आणि तंत्रज्ञान- रोग आणि आजार

सरळसेवा, पोलीस भरती, अग्निवीर , SSC GD, MPSC, UPSC परीक्षेसाठी विचारलेले / संभाव्य महत्त्वपूर्ण प्रश्न

प्रश्न) स्कर्वी हा आजार खालील पैकी कोणत्या जीवनसत्त्वाच्या कमतरतेमुळे होतो.

1. जीवनसत्त्व A

2. जीवनसत्त्व C

3. जीवनसत्त्व D

4. जीवनसत्त्व K

उत्तर : जीवनसत्त्व C

स्कर्वी हा आजार कसा होतो ?

• आहारातील ‘क’ जीवनसत्त्वाच्या (व्हिटॅमिन C) कमतरतेमुळे स्कर्वी हा आजार होतो.

• मानव व्हिटॅमिन C चे संश्लेषण करू शकत नाही. 

• व्हिटॅमिन C हे बाह्य अन्न स्रोत, विशेषत: फळे आणि भाज्या किंवा फोर्टिफाइड खाद्यपदार्थांमधून येणे आवश्यक आहे.

• त्यामुळे आहारात पुरेशी ताजी फळे आणि भाज्या न खाल्ल्याने स्कर्व्ही होतो.

• तसेच, स्वयंपाक केल्याने उष्णतेमुळे अन्नामधील आढळणारे व्हिटॅमिन C काही प्रमाणात नष्ट होते.

स्कर्वी या आजाराची लक्षणे काय असतात ?

• अशक्तपणा, थकवा आणि हात व पाय दुखणे, हिरड्यांचे आजार, केसांमध्ये बदल आणि त्वचेतून रक्तस्त्राव होऊ शकतो.

• उपचार न केल्यास आजार प्राणघातक ठरू शकतो.

जीवनसत्त्व क (व्हिटॅमिन C) बद्दल महत्त्वाची माहिती : 

• व्हिटॅमिन C चे वैज्ञानिक नाव एस्कॉर्बिक आम्ल(Ascorbic Acid) असे आहे.

• जीवनसत्त्व क (व्हिटॅमिन C) हे पाण्यात विरघळणारे जीवनसत्व आहे. 

• पाण्यात विरघळणारी जीवनसत्त्वे पाण्यात विरघळतात आणि उरलेले जीवनसत्व लघवीद्वारे शरीरातून बाहेर पडते. 

• शरीरातील पाण्यात विरघळणाऱ्या जीवनसत्त्वांची कमतरता टाळण्यासाठी ते नियमितपणे घ्यावे लागतात.

जीवनसत्त्व क (व्हिटॅमिन C) काय काम करत ? ते शरीराला आवश्यक का असतं ?

• शरीराच्या सर्व भागांतील ऊतींच्या वाढीसाठी आणि दुरुस्तीसाठी व्हिटॅमिन C आवश्यक आहे.

• त्वचा, हाडांचे, दात आणि हिरड्यांचे आरोग्य व्यवस्थित राखण्यास मदत करते.

• आपल्या रक्तवाहिन्या योग्यरित्या कार्य करण्यासाठी आपल्याला व्हिटॅमिन C आवश्यक आहे. 

• व्हिटॅमिन C शरीराला लोह शोषून घेण्यास मदत करते, लोह ( Iron) हे लाल रक्तपेशी तयार करण्यासाठी आवश्यक असते.

• व्हिटॅमिन C हे अँटीऑक्सिडंट आहे, त्यामुळे ते तुमच्या शरीरातील पेशींना फ्री रॅडिकल्सपासून होणाऱ्या नुकसानापासून संरक्षण देते. 

• (फ्री रॅडिकल्समुळे (Free Radicals ) कर्करोग, हृदयविकार आणि संधिवातासारखे आजार होऊ शकतात.)

जीवनसत्त्व क (व्हिटॅमिन C) चे स्त्रोत कोणते ?

• फळे आणि पालेभाज्यांमध्ये व्हिटॅमिन C असते.

• फळे - संत्री, लिंबू, किवी फळ, आंबा, पपई, अननस, स्ट्रॉबेरी इत्यादी.

• पालेभाज्या - ब्रोकोली,मिरची, पालक, कोबी इत्यादी. 

🧐 तुम्हाला मलेरिया आजार कसा होतो, त्यावर उपाय काय याबद्दल माहिती आहे का ?

जाणून घेण्यासाठी खालील लिंकवर क्लिक करा 👇👇

चालू घडामोडी 23, ऑक्टोबर 2024 | 44 वा मलेरिया मुक्त देश

प्रधानमंत्री यशस्वी योजना

PM-YASASVI Scheme

Subject : GS - सरकारी योजना

सरळसेवा, पोलीस भरती, अग्निवीर , SSC GD, MPSC, UPSC परीक्षेसाठी विचारलेले / संभाव्य महत्त्वपूर्ण प्रश्न

प्रश्न) नुकतीच लागू करण्यात आलेल्या PM-YASASVI योजनेबद्दल योग्य विधान असलेला पर्याय निवडा.

1. या योजनेत सरकारी शाळांमध्ये शिकणाऱ्या इयत्ता 9वी आणि 10वी च्या विद्यार्थ्यांसाठी शिष्यवृत्तीची तरतूद आहे.

2. ही योजना सामाजिक न्याय आणि सक्षमीकरण मंत्रालया मार्फत राबविण्यात येत आहे.

3. दोन्ही योग्य

4. दोन्ही अयोग्य

उत्तर : दोन्ही योग्य

बातमी काय आहे ?

सामाजिक न्याय आणि सक्षमीकरण मंत्रालयाने, पीएम यंग अचिव्हर्स स्कॉलरशिप अवॉर्ड फॅार व्हायब्रंट इंडिया स्कीम (PM-YASASVI) लागू केली आहे.

PM-YASASVI योजना काय आहे ?

• PM YASASVI म्हणजे PM Young Achievers’ Scholarship Award Scheme for Vibrant India

• इतर मागासवर्गीय (OBC), आर्थिकदृष्ट्या मागास वर्ग (EBC), आणि बिगर अधिसूचित, भटक्या आणि विमुक्त जमाती (DNT) मधील विद्यार्थ्यांना त्यांच्या सुरुवातीच्या काळात दर्जेदार शिक्षणात प्रवेश देऊन त्यांचे उत्थान करण्याच्या उद्देशाने सुरू केलेली ही एक सर्वसमावेशक योजना आहे.

• या असुरक्षित गटांमध्ये शैक्षणिक सक्षमीकरणाला प्रोत्साहन देणे, त्यांना आर्थिक अडथळ्यांवर मात करणे आणि त्यांचे शिक्षण पूर्ण करण्यात मदत करणे हे या योजनेचे मुख्य उद्दिष्ट आहे.

• हा उपक्रम केवळ वैयक्तिक शैक्षणिक वाढीस चालना देत नाही तर अधिक समावेशक आणि न्याय्य समाज निर्माण करण्याच्या व्यापक दृष्टीकोनातही योगदान देतो.

• या योजनेंतर्गत विद्यार्थी इयत्ता 9वी ते 10वी पर्यंत मॅट्रिकपूर्व शिष्यवृत्ती आणि मॅट्रिकोत्तर किंवा उच्च शिक्षणासाठी मॅट्रिकोत्तर शिष्यवृत्तीचा लाभ घेऊ शकतात.

• इतर मागासवर्गीय (OBC) मुला- मुलीं विद्यार्थ्यांना वसतिगृहाची सुविधाही पुरवली जाते.

• मंत्रालय (Ministry) : सामाजिक न्याय आणि सक्षमीकरण मंत्रालय (Ministry of Social Justice and Empowerment) मार्फत ही योजना राबविण्यात येत आहे.

PM-YASASVI योजनांचे घटक खालीलप्रमाणे आहेत : 

• ओबीसी, ईबीसी आणि डीएनटी विद्यार्थ्यांसाठी मॅट्रिकपूर्व शिष्यवृत्ती.

• ओबीसी, ईबीसी आणि डीएनटी विद्यार्थ्यांसाठी मॅट्रिकोत्तर शिष्यवृत्ती.

• ओबीसी, ईबीसी आणि डीएनटी विद्यार्थ्यांसाठी उच्च दर्जाचे शालेय शिक्षण.

• ओबीसी, ईबीसी आणि डीएनटी विद्यार्थ्यांसाठी उच्च दर्जाचे महाविद्यालयीन शिक्षण. 

• ओबीसी मुला-मुलींसाठी वसतिगृह बांधणे.

PM-YASASVI योजनसाठी पात्रता (Eligibility) काय आहे ?

• OBC, EBC, आणि DNT (Denotified Tribes) श्रेणीतील विद्यार्थी

• वार्षिक कौटुंबिक उत्पन्न ₹2.50 लाखांपर्यंत

• मॅट्रिकपूर्व शिष्यवृत्ती सरकारी शाळांमध्ये शिकणाऱ्या इयत्ता 9वी आणि 10वी च्या विद्यार्थ्यांसाठी.

खालील दिलेल्या लिंक वर क्लिक करून अर्ज करा :

16 वी ब्रिक्स शिखर परिषद

16th BRICS Summit 2024

Subject : GS - शिखर परिषद

सरळसेवा, पोलीस भरती, अग्निवीर , SSC GD, MPSC, UPSC परीक्षेसाठी विचारलेले / संभाव्य महत्त्वपूर्ण प्रश्न

प्रश्न) 16 वी ब्रिक्स शिखर परिषद कोठे पार पडली ? 

1. भारत

2. चीन

3. रशिया

4. ब्राझील

उत्तर : रशिया

बातम्यांमध्ये : 

• 16 वी ब्रिक्स शिखर परिषद रशियाने आयोजित केली.

• ही शिखर परिषद रशियातील कझान येथे पार पडली. 

कझान घोषणापत्र (Kazan Declaration)म्हणजे काय ?

• या शिखर परिषदेत कझान घोषणापत्र (Kazan Declaration) जारी करण्यात आले.

• कझान घोषणापत्र हा एक सर्वसमावेशक दस्तऐवज आहे जो सहभागी देशांमधील वर्धित सहकार्याच्या गरजेवर भर देतो आणि महत्त्वाच्या जागतिक मुद्द्यांवर ब्रिक्स संघटनेची एकत्रित भूमिका मांडतो.

• कझान घोषणेमध्ये "जागतिक विकास आणि सुरक्षिततेसाठी बहुपक्षीयता मजबूत करणे" यावर जोर देण्यात आला आहे.

• यासाठी शांतता प्रस्थापित करणे, एक न्याय्य आंतरराष्ट्रीय सुव्यवस्था सुनिश्चित करणे आणि शाश्वत विकासाला चालना देण्याच्या वचनही दिले.

ब्रिक्स म्हणजे काय ?

What is BRICS ?

• BRICS - Brazil, Russia, India, China, and South Africa

• ब्राझील, रशिया, भारत, चीन आणि दक्षिण आफ्रिका या पाच प्रमुख उदयोन्मुख राष्ट्रीय अर्थव्यवस्थांच्या समूहाचा संदर्भ देणारा हा शब्द वापरला जातो.

• ब्रिटिश अर्थशास्त्रज्ञ जिम ओ' नील यांनी 2001 मध्ये प्रथमच 'BRIC' हे संक्षिप्त रूप तयार केले. 

• 2006 मध्ये ब्राझील, रशिया, भारत, चीन या देशातील परराष्ट्र मंत्र्यांच्या पहिल्या बैठकीत BRIC या गटाला औपचारिकता देण्यात आली होती. 

• 2010 मध्ये दक्षिण आफ्रिकेच्या 5 वा देश म्हणून या गटात समावेश झाला आणि BRIC चे नाव बदलून BRICS - (Brazil, Russia, India, China, and South Africa) असे करण्यात आले.

BRICS चा विस्तार : 

2023 मध्ये, दक्षिण आफ्रिकेत झालेल्या 15 व्या ब्रिक्स शिखर परिषदेदरम्यान, इराण, संयुक्त अरब अमिराती(United Arab Emirates), सौदी अरेबिया, अर्जेंटिना, इजिप्त आणि इथिओपिया या सहा देशांना युतीमध्ये सामील होण्यासाठी आमंत्रित करण्यात आले होते.

न्यू डेव्हलपमेंट बँक (New Development Bank) कोणत्या संघटनेने स्थापन केली ?

• 2014 मध्ये BRICS संघटनेने न्यू डेव्हलपमेंट बँक (NDB) ची स्थापना केली.या बँकचे भांडवल $100 अब्ज आहे.

• BRICS आणि इतर विकसनशील राष्ट्रांमध्ये पायाभूत सुविधा आणि शाश्वत विकास प्रकल्पांसाठी न्यू डेव्हलपमेंट बँक निधी (Funding) पुरवते.

🧐ह्या प्रश्नांची उत्तरे तुम्हाला माहित आहे का ?

21 वी आसियान-भारत शिखर परिषद कोठे पार पडली ? 

आसियान म्हणजे काय ? 

आसियान संघटने मध्ये किती देश आहे ? आणि कोणते ?

✍️उत्तरे बघण्यासाठी खालील लिंकवर क्लिक करा 👇👇

चालू घडामोडी 12, ऑक्टोबर 2024

44 वा मलेरिया मुक्त देश 

"Malaria Free" Country

Subject : GS - विज्ञान आणि तंत्रज्ञान - रोग आणि आजार

सरळसेवा, पोलीस भरती, अग्निवीर , SSC GD, MPSC, UPSC परीक्षेसाठी विचारलेले / संभाव्य महत्त्वपूर्ण प्रश्न

प्रश्न) अलीकडेच जागतिक आरोग्य संघटनेने (World Health Organization) कोणत्या देशाला 44 वा 'मलेरियामुक्त' देश म्हणून घोषित केले.

1. भारत

2. बांग्लादेश

3. इजिप्त

4. ब्राझील

उत्तर : इजिप्त

बातमी काय आहे ?

• अलीकडेच जागतिक आरोग्य संघटनेने (World Health Organization) इजिप्तला अधिकृतपणे 'मलेरियामुक्त' घोषित केले आहे.

• मलेरिया मुक्त होणारा इजिप्त हा 44 देश ठरला आहे.

मलेरिया आजार कसा होतो ? मलेरियाची प्रसार कसा होतो ?

• मलेरिया हा प्लाज्मोडियम परजीवीमुळे (Plasmodium parasites) होणारा तीव्र तापाचा आजार आहे.

• हा आजार संक्रमित मादी ॲनोफिलीस डासांच्या (Female Anopheles Mosquitoes) चाव्याव्दारे लोकांमध्ये पसरतो.

• हा एक जीवघेणा रोग आहे जो प्रामुख्याने उष्णकटिबंधीय देशांमध्ये आढळतो.

मलेरिया संसर्गजन्य आजार आहे का ?

• मलेरिया हा संसर्गजन्य आजार नाही.

• मलेरिया एका व्यक्तीपासून दुसऱ्या व्यक्तीमध्ये पसरू शकत नाही.

• हा आजार मादी ॲनोफिलीस डासांच्या चाव्याव्दारे पसरतो.

मलेरिया आजाराची लक्षणे काय असतात ?

• मानवी शरीरात प्लाज्मोडियम परजीवी लाल रक्त पेशींना संक्रमित करतात, ज्यामुळे ताप, थंडी वाजून येणे, डोकेदुखी, स्नायू दुखणे आणि थकवा यांसारखी लक्षणे दिसतात.

• गंभीर प्रकरणांमध्ये, मलेरियामुळे अवयव निकामी होणे, कोमा आणि व्यक्तींचा मृत्यू देखील होऊ शकतो.

उपचार : मलेरियाचे लवकर निदान आणि उपचार केल्याने मलेरिया आजार बरा होतो. 

जागतिक मलेरिया दिवस केव्हा असतो ?

• दरवर्षी 25 एप्रिल रोजी जागतिक मलेरिया दिवस साजरा केला जातो.

• जागतिक आरोग्य संघटनेने (World Health Organization) 2007 मध्ये मलेरियाबद्दल जागरुकता निर्माण करण्यासाठी याची स्थापना केली होती.

🧐 तुम्हाला माहित आहे का ?

जगातील पहिला कुष्ठरोग मुक्त देश कोणता ?

👇👇खालील लिंकवर क्लिक करा आणि माहिती मिळवा.

चालू घडामोडी 26, सप्टेंबर 2024

पोंग धरण

Pong Dam

बातमी काय आहे ?

पाँग धरणाच्या उभारणीसाठी हजारो कुटुंबे उध्वस्त होऊन पाच दशके उलटली तरी पुनर्वसनाच्या प्रतीक्षेत असलेल्या ६,७३६ कुटुंबांची प्रकरणे प्रलंबित आहेत.

Subject : GS - भूगोल- नदी, महत्त्वाची धरणे

सरळसेवा, पोलीस भरती, अग्निवीर , SSC GD, MPSC, UPSC परीक्षेसाठी विचारलेले / संभाव्य महत्त्वपूर्ण प्रश्न

प्रश्न) नुकतेच बातम्यांमध्ये चर्चेत असलेला पाँग धरण कोणत्या राज्यात आहे ?

1. महाराष्ट्र

2. हिमाचल प्रदेश

3. बिहार

4. गुजरात

उत्तर : हिमाचल प्रदेश

पाँग धरण आणि महाराणा प्रताप सागर सरोवराबद्दल IMP वनलाईनर पॉईंट्स : 

• पाँग धरण, ज्याला बियास धरण म्हणूनही ओळखले जाते, हे हिमाचल प्रदेशातील बियास नदीवर बांधण्यात आले आहे. 

• या धरणाचे बांधकाम 1961 मध्ये सुरू झाले आणि 1974 मध्ये पूर्ण झाले. 

• पाँग धरण बांधण्याचा प्राथमिक उद्देश सिंचनासाठी पाणीसाठा आणि जलविद्युत निर्मिती हा होता.

• पाँग धरणामुळे मानवनिर्मित सरोवर तयार झाले. या सरोवराला महाराणा प्रताप सागर हे नाव देण्यात आले.

• महाराणा प्रताप हे मेवाडचे प्रमुख शासक होते. यांच्या सन्मानार्थ सरोवराला नाव देण्यात आले.

• पाणपक्ष्यांच्या विविधतेमुळे 1983 मध्ये महाराणा प्रताप सागरला पक्षी अभयारण्य (Bird Sanctuary) घोषित करण्यात आले. 

• महाराणा प्रताप सागर सरोवराला 2002 मध्ये रामसर पाणथळ (Ramsar Wetland) स्थळाचा दर्जा मिळाला.

बियास नदीबद्दल (Beas River ) IMP वनलाईनर पॉईंट्स : 

• बिआस नदीचा उगम हिमाचल प्रदेशातील कुलू जिल्ह्यात, रोहतांग खिंडीच्या दक्षिण उतारावर झालेला आहे.

• बिआस नदी सतलज नदीची प्रमुख उपनदी आहे.

• भारत आणि पाकिस्तान यांच्यात झालेला सिंधू पाणी करारानुसार भारताच्या वाट्याला रावी, बियास आणि सतलज या पूर्वेकडील तीन नद्यांचे पाणी मिळाले आहे.

🧐 सिंधू पाणी करार काय आहे ?

हे जाणून घेण्यासाठी खालील लिंकवर क्लिक करा👇👇

चालू घडामोडी 01, जुलै 2024