जागतिक पर्यावरण दिन कधी असतो ?

पर्यावरणाचे रक्षण आणि संवर्धन करण्यासाठी जागतिक पर्यावरण दिन दरवर्षी 5 जून रोजी साजरी केला जातो.

Syllabus : हा टॉपिक पर्यावरण या विषयाच्या अंतर्गत महत्त्वाचा आहे.

आजचा टॉपिक सामान्य ज्ञान (GS)- पर्यावरण या विषयाच्या अंतर्गत आहे.

आजच्या टॉपिक मध्ये आपण,

• जागतिक पर्यावरण दिन केव्हा साजरी करतात ?

• जागतिक पर्यावरण दिन का साजरी केला जातो ?

• जागतिक पर्यावरण दिन साजरी करण्याचे उद्दिष्टे काय आहे ?

• पहिला जागतिक पर्यावरण दिन कधी साजरी केला गेला ?

• जागतिक पर्यावरण दिन 2024 ची संकल्पना काय आहे ?

अशा अनेक प्रश्नांची उत्तरे बघणार आहोत जे की स्पर्धा परीक्षांमध्ये विचारले जातात.

जागतिक पर्यावरण दिन का साजरी करतात ?

• पर्यावरणाचे रक्षण आणि संवर्धन करण्यासाठी जागतिक पर्यावरण दिन साजरी केला जातो.

• हवामान बदल, जंगलतोड, प्रदूषण, जैवविविधतेचे नुकसान यांसारख्या जागतिक पर्यावरणीय समस्यांकडे लक्ष वेधण्यासाठी 

• तसेच दैनिक जीवनामध्ये आणि उद्योगांमध्ये इकोफ्रेंडली सवयी आणि तंत्रज्ञानाचा वापर करून पर्यावरणाचे रक्षण आणि शाश्वत विकासाचे समर्थन करणे हे जागतिक पर्यावरण दिन साजरी करण्याचे उद्दिष्टे आहे.

जागतिक पर्यावरण दिन 5 जूनलाच का साजरी करतात ?

 1972 मध्ये स्टॉकहोम परिषदेत, संयुक्त राष्ट्र महासभेने (UNGA) 5 जून हा जागतिक पर्यावरण दिन म्हणून साजरी करण्याचा ठराव मंजूर केला म्हणून जागतिक पर्यावरण दिन 5 जूनला साजरी करतात.

पहिला जागतिक पर्यावरण दिन केव्हा साजरी केला गेला ?

पहिला जागतिक पर्यावरण दिन 5 जून 1973 रोजी साजरा केला गेला.

पहिल्या जागतिक पर्यावरण दिनाची संकल्पना (थीम) काय होती ?

 1973 मध्ये साजरी केलेल्या पहिल्या जागतिक पर्यावरण दिनाची संकल्पना (थीम) Only one Earth ही होती.

जागतिक पर्यावरण दिन 2024 ची संकल्पना (थीम) काय आहे ?

"Land Restoration desertification and drought resilience"

याचा अर्थ असा होतो की, " जमीन पुनर्संचयित करणे, वाळवंटीकरण थांबवणे आणि दुष्काळाशी लढण्याची क्षमता तयार करणे."

जागतिक पर्यावरण दिन 2024 चे घोषवाक्य काय आहे ?

"Our land. our future. we are #generation restoration."

दरवर्षी जागतिक पर्यावरण दिनाला थीम नुसार एक घोषवाक्य देखील दिले जाते. यंदाचे घोषवाक्य "आमची जमीन, आमचे भविष्य, 

आम्ही #जनरेशन रिस्टोरेशन" असे आहे.

 याचा अर्थ असा आहे की, आमची पिढी जंगले वाढवून, पाण्याचे स्रोत पुनर्जीवित करून, मातीचे संवर्धन करून माती पुन्हा परत आणू.

जागतिक पर्यावरण दिन 2024 साठी यजमान देश (Host Country) कोण आहे ?

यजमान देश सौदी अरेबिया (The Kingdom of Saudi Arabia) हा आहे.

{Key Words : UPSC, MPSC, Maharashtra police Bharti, GS, Environment, paryavaran, World Environment Day current Affair, Chalu Ghadamodi}

महाराष्ट्र पोलीस भरती 2024 फ्री टेस्ट देण्यासाठी खाली दिलेल्या लिंकवर क्लिक करा👇👇

2024 : फ्री टेस्ट

2 जून 2024 पासून हैद्राबाद फक्त तेलंगणा राज्याची राजधानी असणार आहे.

आंध्र प्रदेश पुनर्रचना कायदा, 2014 अनुसार हैद्राबाद 10 वर्षांसाठी तेलंगणा आणि आंध्र प्रदेश यांची संयुक्त राजधानी होती.

 हा 10 वर्षांचा करार आता संपुष्टात आला असून हैद्राबाद आता केवळ तेलंगणा राज्याची राजधानी असणार आहे.

Syllabus : हा टॉपिक भारताची राज्यघटना (Polity and Governance), भारताचा भूगोल या विषयाच्या अंतर्गत महत्त्वाचा आहे.

हैद्राबाद राज्याबद्दल परिषदेच्या दृष्टीने महत्त्वाची माहिती :

 हैद्राबाद हे शहर मुसी नदीच्या काठी वसलेले आहे.

 इसवी सन 1591 मध्ये मुहम्मद कुली कुतुबशहा याने मुसी नदीच्या किनारी हैद्राबादची स्थापना केली.

हैद्राबाद संस्थात भारतात सामील :

• 15 ऑगस्ट 1947 मध्ये भारताला स्वातंत्र्य मिळाले तेव्हा हैद्राबाद संस्थान निजामाकडे होते.

• 17 सप्टेंबर 1948 ला हैद्राबाद संस्थान भारतीय संघराज्यात सामील करून घेण्यात आले.

• 17 सप्टेंबर हा दिवस हैद्राबाद मुक्ती दिवस म्हणून साजरा केला जातो.

मद्रास प्रांतातून आंध्र प्रदेश राज्याची निर्मिती :

• 26 जानेवारी 1950 रोजी भारतीय राज्यघटना लागू झाली. त्यावेळी 29 राज्यांची चार गटात विभागणी केली गेली होती. ही विभागणी भौगोलिक, प्रशासकीय आणि आर्थिकदृष्ट्या अयोग्य होती.

• पोट्टी श्रीरामुलू यांनी तेलगू भाषिक लोकांसाठी वेगळ्या राज्याच्या मागणीसाठी मरेपर्यंत उपोषण केले.

• उपोषणामुळे त्यांचा मृत्यू झाला व त्यानंतर दंगली झाल्या.

• भाषेच्या आधारावर प्रांतांची स्थापना करण्याच्या मागणीने जोर धरला.

• 1 ऑक्टोबर 1953 रोजी आंध्र प्रदेश भाषेच्या आधारावर निर्माण झालेले पहिले राज्य बनले.

आंध्र प्रदेश पुनर्रचना कायदा, 2014 

आंध्र प्रदेश पुनर्रचना कायदा, 2014 अनुसार 2 जून 2014 रोजी तेलंगणा राज्याची निर्मिती झाली.

प्रश्न) हैद्राबाद शहरा संदर्भात खालील विधानांवर विचार करा : 

1. हैद्राबाद हे शहर मुसी नदीच्या काठी वसलेले आहे.

2. हैद्राबादला 2014 रोजी 10 वर्षांसाठी आंध्र प्रदेश आणि तामिळनाडू या राज्यांची संयुक्त राजधानी बनवली.

3. दोन्ही बरोबर 

4. दोन्ही चूक

उत्तर : हैद्राबाद हे शहर मुसी नदीच्या काठी वसलेले आहे.

हैद्राबादला 2014 रोजी 10 वर्षांसाठी आंध्र प्रदेश आणि तेलंगणा या राज्यांची संयुक्त राजधानी बनवली.

प्रश्न) तेलंगणा राज्य निर्मिती दिवस केव्हा असतो ?

1. 1 मे 

2. 2 जून

3. 15 ॲागस्ट

4. 14 ॲाक्टोबर

उत्तर : 2 जून

आंध्र प्रदेश पुनर्रचना कायदा, 2014 अनुसार 2 जून 2014 रोजी तेलंगणा राज्याची निर्मिती झाली.

महाराष्ट्र पोलीस भरती 2024 फ्री टेस्ट देण्यासाठी खाली दिलेल्या लिंकवर क्लिक करा👇👇

2024 : फ्री टेस्ट

• लोकसभा निवडणूक 2024 चे मतदान संपले आहे आणि एक्झिट पोल, ओपनिंग पोल असे शब्द आपण वाचत आहोत किंवा आपल्या कानावर पडत आहेत.

• तर आजच्या लेखात आपण एक्झिट पोल म्हणजे काय ? ते कसे काढले जाते ? त्याचा निष्कर्ष काय असतो ? एक्झिट पोल किती अंशी बरोबर असतात ? अशा प्रश्नांची उत्तरे आपण आजच्या चालू घडामोडी टॅापीक मध्ये बघणार आहोत.

Syllabus : हा टॉपिक भारताची राज्यघटना (Polity and Governance) या विषयाच्या अंतर्गत महत्त्वाचा आहे.

एक्झिट पोल म्हणजे काय ?

What is an Exit Poll ?

सर्व टप्प्यांतील मतदान झाल्यानंतर मतदारांची मुलाखत घेऊन निवडणूक निकालाचा अंदाज वर्तवणे म्हणजे एक्झिट पोल होय.

निवडणूक आयोगाची एक्झिट पोल संदर्भात बंदी !!

• भारतीय निवडणूक आयोगाने मतदानाच्या दरम्यान मतदारांवर कोणताही प्रभाव पडू नये यासाठी एक्झिट पोल मतदानादरम्यान जाहीर करण्यात बंदी घातली आहे.

• लोकप्रतिनिधी कायदा 1951 च्या कलम 126 A द्वारे एक्झिट पोल नियंत्रित केले जातात.

(Representation of the People Act 1951, section 126A)

एक्झिट पोल कधी जाहीर करू शकतात ?

मतदान झाल्यानंतर 30 मिनिटानंतर एक्झिट पोल जाहीर करता येतो.

एक्झिट पोल कोण जाहीर करतात ?

वृत्तपत्रे (न्युज पेपर) आणि न्यूज चैनल एक्झिट पोल जाहीर करतात.

एक्झिट पोल नेमका कसा करतात ?

• निवडणूक झाल्यानंतर वेगवेगळे न्यूज चॅनेल, वेगवेगळ्या एजन्सी मतदारांना प्रश्न विचारतात जसे की,

• मतदारांनी कोणाला मतदान केले ?

• मतदारांचे वय काय ?

• मतदारांचा राहण्याचे ठिकाण कोणते ? इत्यादी

• हा सर्व जमा केलेला सॅम्पल डेटाचे तज्ञ व्यक्तींकडून विश्लेषण केले जाते.

• मतदारांनी दिलेल्या उत्तरांच्या आधारे आणि तज्ञांनी केलेल्या विश्लेषणाच्या आधारे निवडणूक निकाल काय असेल याचा अंदाज व्यक्त केला जातो.

एक्झिट पोल किती बरोबर असतात ?

वेगवेगळ्या न्यूज चॅनेलचा एक्झिट पोल वेगवेगळा असू शकतो.

जमा केलेल्या डेटा आणि विश्लेषण किती प्रमाणात बरोबर किंवा चूक आहेत त्यावर एक्झिट पोल अवलंबून असतो.

नोट : एक्झिट पोल नेहमी बरोबरच असतात असे नाही यापूर्वी एक्झिट पोल चुकीचे देखील ठरले आहेत.

सरळसेवा, पोलीस भरती, अग्निवीर , SSC GD , MPSC, UPSC परीक्षेसाठी विचारलेले / संभाव्य महत्त्वपूर्ण प्रश्न

प्रश्न ) एक्झिट पोल संदर्भात खालीलपैकी कोणते विधान / विधाने बरोबर आहेत ?

1. एक्झिट पोल निवडणुकी दरम्यान जाहीर करतात.

2. एक्झिट पोल नेहमी बरोबर असतात.

3. लोकप्रतिनिधी कायदा 1951 च्या कलम 126 A द्वारे एक्झिट पोल नियंत्रित केले जातात.

A. एक आणि दोन बरोबर

B. दोन आणि तीन बरोबर

C. फक्त तीन बरोबर

D. वरीलपैकी सर्व बरोबर

 उत्तर : फक्त तीन बरोबर

• भारतीय निवडणूक आयोगाने मतदानाच्या दरम्यान मतदारांवर कोणताही प्रभाव पडू नये यासाठी एक्झिट पोल मतदानादरम्यान जाहीर करण्यात बंदी घातली आहे. 

• मतदान झाल्यानंतर 30 मिनिटानंतर एक्झिट पोल जाहीर करता येतो.

• एक्झिट पोल नेहमी बरोबरच असतात असे नाही यापूर्वी एक्झिट पोल चुकीचे देखील ठरले आहेत

• भारतीय निवडणूक आयोगाने मतदानाच्या दरम्यान मतदारांवर कोणताही प्रभाव पडू नये यासाठी एक्झिट पोल मतदानादरम्यान जाहीर करण्यात बंदी घातली आहे.

• लोकप्रतिनिधी कायदा 1951 च्या कलम 126 A द्वारे एक्झिट पोल नियंत्रित केले जातात.

(Representation of the People Act 1951, section 126A)

महाराष्ट्र पोलीस भरती 2024 फ्री टेस्ट देण्यासाठी खाली दिलेल्या लिंकवर क्लिक करा👇👇

2024 : फ्री टेस्ट

न्यायस्वरूप, पुण्यश्लोक अहिल्यादेवी होळकर यांना जयंती निमित्त विनम्र अभिवादन

• पुण्यश्लोक अहिल्याबाई होळकर यांच्या जयंती निमित्ताने परीक्षेच्या दृष्टीने आपण त्यांबद्दल थोडक्यात माहिती बघणार आहोत, तसेच लेखाच्या शेवटी सरळसेवा, पोलीस भरती, अग्निवीर , SSC GD , MPSC, UPSC अशा विविध स्पर्धा परीक्षांमध्ये पुण्यश्लोक अहिल्याबाई होळकर यांच्या संदर्भात विचारलेले / संभाव्य प्रश्नही बघणार आहोत.

जन्म : 

• पुण्यश्लोक अहिल्याबाई होळकर यांचा जन्म 31 मे 1725 रोजी महाराष्ट्रातील अहमदनगर जिल्ह्यातील, जामखेड तालुक्यातील चौंडी या गावी झाला.

• 2024 मध्ये त्यांची 299 वी जयंती साजरी होत आहे.

विवाह :

सरदार मल्हारराव होळकर यांचा मुलगा खंडेराव मल्हाराव होळकरांशी अहिल्यादेवी यांचा विवाह १७३३ मध्ये वयाच्या अवघ्या आठव्या वर्षी झाला. मल्हारराव होळकर हे मावळ प्रांताचे जहागीरदार होते.

• 1754 मध्ये कुम्हेरच्या लढाईत अहिल्यादेवींचे पती खंडेराव होळकर धारातीर्थी पडले. 

• पतीच्या मृत्यूनंतर अहिल्यादेवी सती जाण्यास निघाली परंतु सासरे मल्हारराव होळकर आणि त्यांना सती जाऊ दिले नाही.

• 11 डिसेंबर 1767 मध्ये पुण्यश्लोक अहिल्याबाई होळकर मावळाच्या सिंहासनावर बसल्या.

सामाजिक आणि राजकीय कारकीर्द :

 1767 ते 1795 पर्यंत पुण्यश्लोक अहिल्यादेवींनी मावळाचा राज्यभार सांभाळला.,त्यांनी अनेक सुधारणाही केल्या त्या पुढील प्रमाणे -

पायाभूत सुविधांचा विकास:

• प्रजेचे जीवनमान उंचावण्यासाठी मंदिरे, घाट, विहिरी, रस्ते यांचे बांधकाम व नूतनीकरण करण्यात आले.

• लोकांना रोजगार निर्माण करण्यासाठी औद्योगिक धोरण राबविण्यात आले.

सामाजिक विकास

• विधवा, अनाथ, सामाजिक दृष्ट्या व आर्थिक दृष्ट्या वंचित घटकांना त्यांनी आधार दिला.

 न्यायिक सुधारणा : 

• पुण्यश्लोक अहिल्याबाई होळकर या उचित न्यायाधनासाठी प्रसिद्ध होत्या.

• न्यायला प्राधान्य देणारी आणि व्यक्ती हक्कांचे संरक्षण करणारी निष्पक्ष न्यायव्यवस्था त्यांनी स्थापन केली.

 मंदिरांचे जीर्णोद्धार व कला आणि संस्कृतीचे संरक्षण :

• पुण्यश्लोक अहिल्याबाई होळकर यांनी अनेक मंदिरांचे जीर्णोद्धार केला.

• त्यांनी अनेक तीर्थस्थानी धर्मशाळांचे बांधकाम केले.

• त्यांनी महेश्वर, इंदौर अशा गावांचा विकास करून कला आणि संस्कृतीचे संरक्षण केले.

मृत्यू :

13 ऑगस्ट 1795 मध्ये वयाच्या 70 व्या वर्षी इंदोर (मध्य प्रदेश) येथे त्यांचे निधन झाले.

पदव्या : 

 ब्रिटिश इतिहासकार जॉन की यांनी पुण्यश्लोक अहिल्याबाई होळकर यांना द फिलॉसॉफर क्वीन असे म्हटले आहे.

 इंग्रजी लेखक लॉरेन्स यांनी पुण्यश्लोक अहिल्याबाई होळकर यांना भारताच्या कॅथिन द ग्रेट, एलिझाबेथ, मार्गारेट असे म्हटले आहे.

 (कॅथिन द ग्रेट - रशियाची राणी

 एलिझाबेथ- इंग्लंडची राणी

मार्गारेट - डेन्मार्कची राणी)

सरळसेवा, पोलीस भरती, अग्निवीर , SSC GD , MPSC, UPSC परीक्षेसाठी विचारलेले / संभाव्य महत्त्वपूर्ण वनलाइनर प्रश्न

प्रश्न) पुण्यश्लोक अहिल्यादेवी होळकर यांचा जन्म कोणत्या जिल्ह्यात झाला ?

1. पुणे 

2. मुंबई 

3. अहमदनगर

4. छत्रपती संभाजीनगर

 उत्तर : अहमदनगर

प्रश्न) पुण्यश्लोक अहिल्याबाई होळकरांबद्दल खालील विधानांवर विचार करा 

1. यांचा जन्म 31 मे 1725 रोजी महाराष्ट्रातील अहमदनगर जिल्ह्यात झाला.

2. 1867 मध्ये त्या इंदोरच्या शासक बनल्या.

3. त्यांना द फिलॉसॉफर क्वीन असे म्हटले जाते.

वरीलपैकी कोणते विधान/ विधाने बरोबर आहे

1. फक्त एक 

2. फक्त दोन फक्त 

3. एक आणि तीन 

4. वरीलपैकी सर्व

उत्तर : वरीलपैकी सर्व

चालू घडामोडी फ्री टेस्ट देण्यासाठी खाली दिलेल्या लिंक वर क्लिक करा 👇👇

Important Affair Test २२.०१.२४

अलीकडेच लढाखमध्ये हानले गावात अरोरा बोरेलिसची जादू बघायला मिळाली.

हा टॉपिक प्राकृतिक भूगोलच्या सिल्याबसचा भाग आहे. पृथ्वीच्या वातावरणातील थर याअंतर्गत यावर प्रश्न विचारले जातात जसे की तपांबर, स्थितांबर, आयनांबर, स्तपस्तब्धी इत्यादी.

अरोरा म्हणजे काय ?

• अरोरा हे नैसर्गिक लाइट्स आहेत. आकाशात निळ्या, लाल, पिवळ्या, नारंगी, हिरव्या अशा विविध रंगांमध्ये प्रकाश किरणे दिसून येतात यालाच अरोरा असे म्हणतात. 

• फोटोमध्ये दाखवल्याप्रमाणे ही एक निसर्गाची अद्भुत रोषणाई आहे.

• हे प्रकाश किरणे संपूर्ण वर्षभर उत्तर आणि दक्षिण गोलार्धाच्या दोन्ही ध्रुवाजवळ दिसतात परंतु काही वेळा ते कमी अक्षांशापर्यंत विस्तारतात.

• नॉर्दन लाईट्सला (उत्तर ध्रुवाजवळ) अरोरा बोरेलिस असे म्हणतात तर सदर्न लाईट्सला (दक्षिण ध्रुवाजवळ) अरोरा ऑस्ट्रेलिस असे म्हणतात.

अरोराची निर्मिती कशी होते ?

• अरोरा हे सौर वाऱ्यामुळेआणि पृथ्वीच्या चुंबकीय क्षेत्रामुळे निर्माण होतात.

• सूर्याच्या पृष्ठभागावरील घटनांमुळे सूर्य सतत विद्युत प्रभारीत कण (पार्टिकल्स) मुख्यतः इलेक्ट्रॉन, प्रोटॉन तसेच चुंबकीय क्षेत्र (मॅग्नेटिक फील्ड) सोडत असतो यालाच सौर वारा (Solar Wind) असे म्हणतात.

• जसजसे सौर वारे पृथ्वीच्या जवळ येऊ लागतात, पृथ्वीच्या चुंबकीय क्षेत्रामुळे ते कण विचलित (Deflect) होतात.

• काही चार्ज कण पृथ्वीच्या उत्तर आणि दक्षिण ध्रुवांवरील पृथ्वीच्या चुंबकीय क्षेत्र रेषांच्या खाली पृथ्वीच्या वरच्या वातावरणात म्हणजे आयनांबरात जातात.

• हे कण नंतर तेथे उपलब्ध असलेल्या विविध वायूंबरोबर मिसळल्याने आकाशात विविध रंगांचा प्रकाश दिसतो.

• उदाहरणार्थ सौर वाऱ्यातील कण ऑक्सिजन सोबत मिसळतात तेव्हा हिरव्या रंगाचा प्रकाश दिसतो.

• नायट्रोजन सोबत मिसळल्यास निळ्या आणि जांभळ्या रंगाचा प्रकाश निर्माण होतो.

भारतात कसे दिसले ?

• सूर्याच्या पृष्ठभागावरील घटना तीव्र झाल्यास सूर्याच्या पृष्ठभागावर स्फोट होतो याला सौरस्फोट असे म्हणतात.

• ज्यामुळे या सौर वाऱ्यांची तीव्रता वाढते या तीव्र वाऱ्यांचा परिणाम चुंबकीय वादळात होतो यालाच चुंबकीय वादळे (Magnetic Storm) असे म्हणतात. 

• यामुळे पृथ्वीच्या चुंबकीय क्षेत्रात तात्पुरता अडथळा निर्माण होऊन हे अरोरा मध्य अक्षांशमध्ये (भारतात) दिसू शकतात

सरळसेवा, पोलीस भरती, अग्निवीर , SSC GD , MPSC, UPSC परीक्षेसाठी विचारलेले / संभाव्य महत्त्वपूर्ण वनलाइनर प्रश्न

प्रश्न ) उत्तर आणि दक्षिण ध्रुवांवर लाल - हिरव्या रंगाचा प्रकाश खालीलपैकी कोणता थरातील उत्सर्जनामुळे (रेडिएशनमुळे) दिसतो ?

1. तपांबर

2. स्थितांबर

3. आयनांबर

4. स्तपस्तब्धी 

उत्तर : आयनांबर

प्रश्न ) पृथ्वीवरील चुंबकीय क्षेत्रामुळे नॉर्दन लाइट्स तयार होते यास काय म्हणतात ?

उत्तर : अरोरा बोरेलिस

प्रश्न ) नॉर्वे या ठिकाणी दिसणाऱ्या अरोरा बाबत खालीलपैकी योग्य पर्याय निवडा ?

1. अरोरा सौर वाऱ्यांमुळे आणि भूचुंबकीय क्षेत्रामुळे निर्माण होतात.

2. अलीकडेच अरोरा बोरेलिस भारताच्या लडाखमध्ये दिसले होते.

3. दोन्ही योग्य

4. दोन्ही अयोग्य

 उत्तर : दोन्ही योग्य

चालू घडामोडी फ्री टेस्ट देण्यासाठी खाली दिलेल्या लिंक वर क्लिक करा 👇👇

• विश्व कवी, शिक्षणतज्ञ, चित्रकार, कादंबरीकार, समाजसुधारक अशा विविध क्षेत्रात उल्लेखनीय कामगिरी करणाऱ्या गुरुदेव रवींद्रनाथ टागोर यांची आज जयंती त्यांना विनम्र अभिवादन. 

• गुरुदेव रवींद्रनाथ टागोर यांच्या जयंती निमित्ताने परीक्षेच्या दृष्टीने आपण त्यांचा जीवन प्रवास थोडक्यात बघणार आहोत, तसेच लेखाच्या शेवटी सरळसेवा, पोलीस भरती, अग्निवीर , SSC GD , MPSC, UPSC अशा विविध स्पर्धा परीक्षांमध्ये गुरुदेव रवींद्रनाथ टागोर यांच्या संदर्भात विचारलेले / संभाव्य प्रश्नही बघणार आहोत.

• जन्म : रवींद्रनाथ टागोर यांचा जन्म 7 मे 1861 रोजी कलकत्ता येथे झाला.

• इंग्लंड येथून भारतात परतल्यावर त्यांनी ग्रंथालये, शाळा, पूजा स्थळांचे निर्माण केले.

• विद्यार्थ्यांनी शाळेच्या चार भिंतीच्या बाहेर पडून निसर्गाच्या सानिध्यात शिक्षण घ्यावे असे त्यांचे मत होते यासाठी त्यांनी शांतीनिकेतनची सुरुवात केली.

• रवींद्रनाथ टागोर यांनी महात्मा गांधींना महात्मा ही पदवी दिली.

साहित्य आणि पुरस्कार

• रवींद्रनाथ टागोरांना बंगाली गद्य आणि कवितांच्या आधुनिकीकरणांसाठी ओळखले जाते.

• त्यांनी 2000 राहून अधिक गीतांची रचना केली.

• त्यांनी लिहिलेल्या गीतांजली या ग्रंथासाठी 1913 चा साहित्याचा नोबेल पुरस्कार देऊन त्यांना गौरविण्यात आले.

• नोबेल पुरस्कार मिळणारे ते पहिले गैर युरोपियन होते.

• त्यांनी भारताचे राष्ट्रगीत ‘जन-गण-मन’ आणि बांगलादेशचे राष्ट्रगीत ‘आमार सोनार बांगला’ या गीतांची रचना केली.

• ‘एकला चलो रे’ या प्रसिद्ध गाण्याची रचनाही रवींद्रनाथ टागोरांनी केली.

नाईटहूड किताब 

• 1915 मध्ये इंग्लंडचा राजा जॉर्ज पंचम यांनी रविंद्रनाथ टागोर यांना नाईटहूड पदवी दिली. या पदवीलाच सर ही पदवी म्हणूनही ओळखले जाते.

• परंतु 1919 साली जालियनवाला बाग येथे ब्रिटिश सैन्याने केलेल्या गोळीबारात अनेक निशस्त्र नागरिकांचा मृत्यू झाला याच्या निषेधार्थ रवींद्रनाथ टागोरांनी आपल्या नाईटहूड (सर) या पदवीचा त्याग केला.

भारतरत्न पुरस्कार 

1955 साली मरणोत्तर भारतातील सर्वोच्च नागरी पुरस्कार म्हणजे भारतरत्न पुरस्कार देऊन त्यांना सन्मानित करण्यात आले.

रवींद्रनाथ टागोर यांचा दीर्घ आजाराने 7 ऑगस्ट 1941 रोजी मृत्यू झाला.

सरळसेवा, पोलीस भरती, अग्निवीर , SSC GD , MPSC, UPSC परीक्षेसाठी विचारलेले / संभाव्य महत्त्वपूर्ण वनलाइनर प्रश्न

प्रश्न) 1919 साली झालेल्या जालियनवाला बागेतील हत्या कांड च्या निषेधार्थ ----- यांनी आपला नाईट हूड हा किताब सरकारला परत केला.

(MPSC ; महाराष्ट्र पोलीस भरती; SSC GD....)

1. महात्मा गांधी 

2. रवींद्रनाथ टागोर 

3. सरदार वल्लभाई पटेल

4. साने गुरूजी

उत्तर : रवींद्रनाथ टागोर 

प्रश्न) महात्मा गांधींना महात्मा ही पदवी कोणी दिली ?

उत्तर : रवींद्रनाथ टागोर

प्रश्न ) नोबेल पुरस्कार प्राप्त पहिले भारतीय कोण आहे ?

उत्तर : रवींद्रनाथ टागोर हे नोबेल पुरस्कार प्राप्त पहिले आशियाई (आणि भारतीय) आहे.

प्रश्न ) भारताचे राष्ट्रगीत ‘जन-गण-मन’ या गीताची रचना कोणी केली ?

उत्तर : रवींद्रनाथ टागोर

चालू घडामोडी फ्री टेस्ट देण्यासाठी खाली दिलेल्या लिंक वर क्लिक करा 👇👇

Important Affair Test २२.०१.२४

महाराष्ट्र दिन

• सर्वांना महाराष्ट्र दिन आणि जागतिक कामगार दिनाच्या हार्दिक शुभेच्छा 💐💐 

• दरवर्षी 1 मे हा दिवस महाराष्ट्र दिन म्हणून मोठ्या उत्साहाने साजरा केला जातो.

• आजच्या लेखात महाराष्ट्र दिनाबद्दल माहिती , महाराष्ट्र दिन का साजरी केला जातो ?

महाराष्ट्र दिनाचा इतिहास काय ? तसेच स्पर्धा परीक्षेच्या दृष्टीने महाराष्ट्र दिन आणि संयुक्त महाराष्ट्र चळवळ आणि त्याबद्दल चे प्रश्न आपण बघणार आहोत.

स्वातंत्र्यानंतर राज्यांची निर्मिती

• राज्य पुनर्गठण अधिनियम, 1956 अंतर्गत देशात संबंधित राज्य किंवा त्या क्षेत्रातील बोलीभाषा, संस्कृती आणि परंपरा इत्यादी बाबींच्या आधारावर राज्यांची निर्मिती करण्यात आली.

• परंतु मुंबई राज्यात मराठी आणि गुजराती भाषिक लोक राहत असल्यामुळे मुंबई नेमकी महाराष्ट्रात की गुजरात मध्ये सामील करावी यासाठी रस्सीखेच सुरू झाली.

 संयुक्त महाराष्ट्र चळवळ : 

• 28 जुलै 1946 रोजी मुंबई येथे शंकरराव देव यांच्या अध्यक्षतेखाली महाराष्ट्र एकीकरण परिषद भरली.

• मुंबई येथील या परिषदेतच संयुक्त महाराष्ट्र सभेची (परिषदेची) स्थापना झाली.

मुंबई पुनर्रचना कायदा - 1960 : 

• एप्रिल 1960 मध्ये संसदेने मुंबई पुनर्रचना कायदा मंजूर केला.

• केंद्र सरकारने महाराष्ट्र व गुजरात या दोन भाषावार प्रांतरचनेस मंजुरी दिली.

• या कायद्यांतर्गत महाराष्ट्रात मुंबई आली आणि डांगचा प्रदेश आणि 20 खेडी गुजरातकडे देण्यात आली.

• 1 मे 1960 रोजी महाराष्ट्र आणि गुजरात अशा दोन राज्यांची निर्मिती झाली.

महाराष्ट्र राज्य निर्मिती : 1 मे 1960 

• मुंबईच्या शिवाजी पार्कवर पंडित जवाहरलाल नेहरू यांच्या हस्ते 1 मे 1960 रोजी महाराष्ट्र राज्याची घोषणा करण्यात आली.

• महाराष्ट्र राज्य निर्मिती सोहळ्याचे उद्घाटन धनंजयराव गाडगीळ यांच्या हस्ते करण्यात आले.

• 1 मे 1960 रोजी महाराष्ट्रात 4 विभागात 26 जिल्हे होते.

 संयुक्त महाराष्ट्र चळवळीचे काही महत्त्वाचे वन लाइनर पॉईंट्स :

• संयुक्त महाराष्ट्र निर्मितीसाठी हौतात्म्य पत्करलेल्या 106 सुपुत्रांचे " हुतात्म स्मारक " मुंबई येथील फ्लोरो फाउंटन (चौकाचे जुने नाव )जवळ उभारले गेले.

• संयुक्त महाराष्ट्र चळवळीचे प्रेरणा गीत " माझी मैना गावावर राहिली, माझ्या जीवाची होतीया काहिली " ही लावणी लोकशाहीर अण्णाभाऊ साठे यांनी लिहिली आहे.

सरळसेवा, पोलीस भरती, अग्निवीर , SSC GD , MPSC, UPSC परीक्षेसाठी विचारलेले / संभाव्य महत्त्वपूर्ण वनलाइनर प्रश्न

प्रश्न ) संयुक्त महाराष्ट्र सभेची स्थापना कुठे झाली ?

( MPSC ASO - 2013 )

A. मुंबई 

B. पुणे 

C. मराठवाडा 

D. बेळगाव

उत्तर : मुंबई

28 जुलै 1946 रोजी मुंबई येथे शंकरराव देव यांच्या अध्यक्षतेखाली महाराष्ट्र एकीकरण परिषद भरली.

 मुंबई येथील या परिषदेतच संयुक्त महाराष्ट्र सभेची (परिषदेची) स्थापना झाली.

प्रश्न ) 1 मे 1960 रोजी 'महाराष्ट्र राज्य निर्मिती सोहळ्याचे' उद्घाटन कोणाच्या हस्ते करण्यात आले 

(MPSC 2017)

A. यशवंतराव चव्हाण

B. बाळासाहेब खेर

C. विठ्ठलराव गाडगीळ 

D. धनंजयराव गाडगीळ

उत्तर : धनंजयराव गाडगीळ

• मुंबईच्या शिवाजी पार्कवर पंडित जवाहरलाल नेहरू यांच्या हस्ते 1 मे 1960 रोजी महाराष्ट्र राज्याची घोषणा करण्यात आली.

• महाराष्ट्र राज्य निर्मिती सोहळ्याचे उद्घाटन धनंजयराव गाडगीळ यांच्या हस्ते करण्यात आले.

• 1 मे 1960 रोजी महाराष्ट्रात 4 विभागात 26 जिल्हे होते.

प्रश्न ) " माझी मैना गावावर राहिली, माझ्या जीवाची होतीया काहिली " या गीताची रचना कोणी केली ?

 उत्तर : लोकशाहीर अण्णाभाऊ साठे 

संयुक्त महाराष्ट्र चळवळीचे प्रेरणा गीत " माझी मैना गावावर राहिली, माझ्या जीवाची होतीया काहिली " ही लावणी लोकशाहीर अण्णाभाऊ साठे यांनी लिहिली आहे.

चालू घडामोडी फ्री टेस्ट देण्यासाठी खाली दिलेल्या लिंक वर क्लिक करा 👇👇

Important Affair Test २२.०१.२४

महात्मा ज्योतीबा फुले

लेखक, विचारवंत आणि समाजसुधारक महात्मा ज्योतिबा फुले यांचा आज जन्मदिवस. त्यांच्या जन्मदिनी विनम्र अभिवादन

आजच्या या लेखात आपण महात्मा ज्योतिबा फुले यांच्या बद्दल माहिती बघणार आहोत तसेच त्यांच्याबद्दल विविध स्पर्धा परीक्षांमध्ये विचारले गेलेले प्रश्नही बघणार आहोत ते लेखाच्या शेवटी असणार आहे.

 महात्मा ज्योतीबा फुले

• जन्म : 11 एप्रिल 1827 रोजी कटगुण, जिल्हा सातारा येथे झाला.
• पूर्ण नाव : ज्योतिराव गोविंदराव फुले
• मूळ आडनाव : ज्योतिबांचे आजोबा शेवटच्या पेशव्यांच्या काळात फुलांचा व्यवसाय करीत त्यांचे मूळ आडनाव गोऱ्हे असे होते परंतु व्यवसायावरून फुले हेच आडनाव पडले.
• आईचे आणि वडिलांचे नाव : महात्मा फुले यांच्या वडिलांचे नाव गोविंदराव फुले होते तर आईचे नाव चिमनाबाई असे होते.

महात्मा ज्योतीबा फुले यांचे कार्य :

देशात स्त्री शिक्षणाची मुहूर्तमेढ महात्मा फुले यांनी रोवली.

• त्यांनी 3 ऑगस्ट 1848 रोजी पुण्यातील बुधवार पेठेतील भिडे वाड्यात मुलींची पहिली शाळा काढली.

• 17 सप्टेंबर 1851 रोजी रास्ता पेठेत मुलींची दुसरी शाळा काढली

• तर 15 मार्च 1852 रोजी वेताळ पेठेत तिसरी शाळा काढली.

• 1863 मध्ये पुण्याच्या स्वतःच्या घरी बालहत्या प्रतिबंध गृहाची स्थापना केली.

• 24 सप्टेंबर 1873 पुणे येथे महात्मा ज्योतिबा फुले यांनी सत्यशोधक समाजाची स्थापना केली.

• 1865 मध्ये केशवपणाची प्रथा बंद करण्यासाठी नाव्ह्यांचा संप तळेगाव ढमढेरे व ओतूर या गावी केला.

• 1882 मध्ये शिक्षणा संदर्भातील आलेल्या हंटर कमिशन पुढे साक्ष महात्मा ज्योतीबा फुले यांनी दिली. जनतेसाठी शिक्षणाची मागणी केली आणि हंटर कमिशनला प्राथमिक व माध्यमिक शिक्षण मोफत व सक्तीचे करावे ही विनंती केली.

• 11 मे 1888 रोजी कोळीवाडा, मुंबई येथील जनतेने रावबहादुर वड्डेदार यांच्या हस्ते महात्मा ही पदवी बहाल करून त्यांच्या कार्याचा गौरव केला

• महात्मा ज्योतीबा फुले यांनी लिहिलेले महत्वाचे ग्रंथ : तृतीय रत्न, ब्राह्मणांचे कसब, शिवाजी महाराजांचा पोवाडा, गुलामगिरी, शेतकऱ्याचे असुड, सार्वजनिक सत्यधर्म, अस्पृश्याची कैफियत इत्यादी.

• छत्रपती शाहू महाराजांनी महात्मा ज्योतिबा फुलेंना महाराष्ट्राचे मार्टिन ल्युथर असेल संबोधले.

• संत तुकाराम, छत्रपती शिवाजी महाराज, संत कबीर, मार्टिन विद्यार्थी यांच्या विचारांचा महात्मा फुलेंवर मोठा प्रभाव होता.

• राईट्स ऑफ मॅन या थॉमस पेन यांनी लिहिलेल्या पुस्तकाचाही महात्मा फुलेंवर मोठा प्रभाव पडला.

• 28 नोव्हेंबर 1890 रोजी पुणे येथे त्यांचे निधन झाले.

सत्यशोधक समाज :

स्थापना : 24 सप्टेंबर 1873 पुणे येथे महात्मा ज्योतिबा फुले यांनी सत्यशोधक समाजाची स्थापना केली.

घोषवाक्य : सर्व साक्षी जगत्पती त्याला नको मध्यस्थी

मूळ उद्दिष्ट : बहुजन समाजास धार्मिक व सामाजिक गुलामगिरीतून मुक्त करणे हे सत्यशोधक समाजाचे मूळ उद्दिष्ट होते.

          मानवता, बुद्धीप्रामाण्यवाद आणि व्यक्ती स्वातंत्र्य हे सत्यशोधक समाजाचे मूळ आधार स्तंभ आहेत.

‣ सत्यशोधक समाजाची प्रार्थना रविवारी होत असे.

‣ सत्यशोधक समाजातर्फे अंबालहरी हे वृत्तपत्र चालविली जात असे.

‣ सत्यशोधक समाजाच्या पद्धतीने पहिला विवाह सीताराम अल्हाट आणि राधाबाई निंबकर यांचा झाला.

महात्मा ज्योतीबा फुले यांवर सरळसेवा, पोलीस भरती, अग्निवीर , SSC GD , MPSC, UPSC परीक्षेसाठी विचारलेले / संभाव्य महत्त्वपूर्ण वनलाइनर प्रश्न

प्रश्न ) महाराष्ट्राचे मार्टिन ल्युथर म्हणून कोणास ओळखले जाते ? 

( MPSC ASO -2014 )

1. डॉ. बाबासाहेब आंबेडकर 

2. छत्रपती शाहू महाराज 

3. महात्मा ज्योतिबा फुले

4. वी.रा. शिंदे 

उत्तर : महात्मा ज्योतिबा फुले

   छत्रपती शाहू महाराजांनी महात्मा ज्योतिबा फुलेंना महाराष्ट्राचे मार्टिन ल्युथर असेल संबोधले.

प्रश्न ) खालीलपैकी कोणत्या पहिल्या समाजसुधारकांनी मुलींच्या शिक्षणास उत्तेजन आणि प्रसारात सुरुवात केली ?

( MPSC - PSI 2016 )

1. डॉ. बाबासाहेब आंबेडकर 

2. महात्मा ज्योतिबा फुले

3. श्रीमंत जयसिंगराव 

4. गोदूताई कर्वे

उत्तर : महात्मा ज्योतिबा फुले

प्रश्न ) सत्यशोधक समाजाची स्थापना कोणी केली ?

( सरळसेवा, पोलीस भरती, अग्निवीर , SSC GD , MPSC, UPSC ) 

1. आचार्य बाळशास्त्री जांभेकर

2. गोपाळ गणेश आगरकर 

3. महात्मा ज्योतिबा फुले

4. डॉक्टर बाबासाहेब आंबेडकर

उत्तर : महात्मा ज्योतिबा फुले

प्रश्न) ज्योतिबा फुले यांना महात्मा ही पदवी -------यांनी दिली.

( MPSC -PSI 2013, महाराष्ट्र पोलीस भरती )

1. सरकार 

2. पुणेकर जनता 

3. सातारकर जनता

4. मुंबईचे नागरिक

उत्तर : मुंबईचे नागरिक

  11 मे 1888 रोजी कोळीवाडा, मुंबई येथील जनतेने रावबहादुर वड्डेदार यांच्या हस्ते महात्मा ही पदवी बहाल करून ज्योतिबा फुले यांच्या कार्याचा गौरव केला.

प्रश्न ) सन 1848 मध्ये महात्मा फुले यांनी----- येथे मुलींची पहिली शाळा काढली.

(MPSC गट क , महाराष्ट्र पोलीस भरती नांदेड 2023 )

1. जेजुरी गड

2. शनिवार वाडा 

3. भिडे वाडा

4. रायगड किल्ला

उत्तर : भिडे वाडा

3 ऑगस्ट 1848 रोजी पुण्यातील बुधवार पेठेतील भिडे वाड्यात महात्मा फुले यांनी मुलींची पहिली शाळा काढली.

महात्मा ज्योतिबा फुले यांचा जन्म कधी झाला ?

( महाराष्ट्र पोलीस भरती 2023, 2021, 2017.....)

1. 14 एप्रिल 1827

2. 14 एप्रिल 1828

3. 11 एप्रिल 1827

4. 18 एप्रिल 1827

उत्तर : 11 एप्रिल 1827

11 एप्रिल 1827 रोजी कटगुण, जिल्हा सातारा येथे महात्मा ज्योतिबा फुले यांचा जन्म झाला.

महाराष्ट्र पोलीस भरती फ्री टेस्ट देण्यासाठी खाली दिलेल्या लिंक वर क्लिक करा 👇👇